Zaterdag 17 april 2004

Ben je nu Vathorster of Amersfoorter’?’ Die vraag hoort Jannet Krikke regelmatig. Zij is een van de eerste bewoonsters in het nieuwe Vathorst. Daarnaast is ze bestuurslid van de Bewoners Vereniging Vathorst en dus betrokken bij de ontwikkeling van Amersfoorts nieuwste wijk. Een wijk die over zo’n tien jaar bijna 30.000 inwoners zal tellen. Met de vraag Amersfoorter of Vathorster, opent zij deze dag haar bijdrage in de serie ‘Amersfoort, wat nu??’ in de Amersfoortse Courant. Ze is een van de tien stadgenoten die op zaterdag in deze krant een visie geeft over de toekomst van onze stad.

Met de vraag die Jannet Krikke regelmatig hoort, zijn de afgelopen jaren ook de nieuwe bewoners in Kattenbroek en Nieuwland geconfronteerd. Onze stad groeit en heeft de afgelopen tien jaar al lang haar verstoft imago van provinciestadje aan de rand van de Veluwe verloren. Daardoor is er ook een ander soort Amersfoorter ontstaan: nieuwe stadgenoten die gekozen hebben voor een nieuwe woning in een nieuwe wijk. En hoewel je vanaf Kattenbroek niet meer kunt zeggen dat de nieuwbouwwijken in onze stad uitwisselbaar zijn met elke gemiddelde vinexlocatie elders in ons land: bij de keuze om in Kattenbroek, Nieuwland of Vathorst te gaan wonen heeft de nabijheid van een prachtige binnenstad vaak geen doorslaggevende rol gespeeld.

Jannet Krikke haalt in haar bijdrage de woorden van burgemeester Van Vliet aan, die in de eerste bijdrage van ‘Amersfoort, wat nu?’ schreef over onverschilligheid bij veel bewoners en zich afvroeg of de groeiende groep inwoners in Amersfoort-Noord zich nog verbonden voelt bij de stad. Het stellen van de vraag geeft tevens de mening weer. De zorg bij onze burgemeester uit zich in de vele pogingen die vanuit het stadhuis worden gedaan om nieuwe bewoners zoveel mogelijk bij de het stadsgebeuren te betrekken.

Jannet Krikke maakt in haar bijdrage duidelijk dat die zorg onterecht is en dat er andere zaken spelen. In de nieuwe wijken kijken mensen vooral vooruit. Hun verbondenheid van de stad ontwikkelt zich parallel aan de acceptatie bij de ‘oude’ Amersfoorters van de snelle groei van de stad, en dat vindt niet in één dag plaats.

‘Laat Vathorst aan een eigen identiteit bouwen,’ schrijft Jannet Krikke. En daarmee slaat zij de spijker op de kop. Mensen moeten zich eerst in hun eigen omgeving thuis voelen, voordat zij de stad gaan waarderen waarin zij leven. Het gemeentebestuur moet niet in overbodige verbindingen met het centrum van stad investeren, maar zijn aandacht richten op de kwaliteit van het nieuwe stadsdeel. Niet alleen stedenbouwkundig, maar vooral sociaal-cultureel. ‘Geef Vathorst de gelegenheid te groeien naar een hechte wijk, met een eigen geschiedenis, een eigen hart. Uiteraard heeft dat tijd nodig.’

Tijd en ruimte. Het Amersfoortse gemeentebestuur heeft in het verleden de fout gemaakt de nieuwe wijken tot in het laatste hoekje te plannen. Daarbij speelde financiën (de grondexploitatie) een rol. Het gevolg hiervan is steeds dat aanvullende wensen van bewoners financieel niet mogelijk zijn of dat er veel extra geld moet worden geïnvesteerd om de doorgeplande situatie te wijzigen. Terecht vraagt Jannet Krikke om in de nieuwe wijk ruimte te creëren en niet alles bij voorbaat en tot in elk hoek in te vullen. Naarmate de wijk groeit en de nieuwe bewoners hun eigen omgeving leren kennen en waarderen, ontstaan er extra wensen. De echte afronding van de wijk zou aan de bewoners moeten worden overgelaten, waarbij de gemeente alleen maar faciliteert.

Jannet Krikke verdedigt terecht de opvatting dat je de bewoners ruimte moet geven om hun eigen omgeving te bepalen. Dat is geen taak voor ambtenaren achter een tekentafel, ergens op het stadhuis. Pas wanneer mensen zich prettig gaan voelen in hun nieuwe wijk, is de vraag: ben je Vathorster of Amersfoorter, niet meer relevant en kan Jannet Krikke het antwoord geven: beide, al naar gelang de omstandigheden. Een stad is geen museum en ontleent haar identiteit vooral aan sterke wijken waar mensen graag wonen.

Vrijdag 16 april 2004

De gemeente heeft een verschil van mening met de bewoners van het woonwagenkampje achter in De Isselt. De gemeente wilt dit kampje opheffen en heeft als alternatief een plek aan de Middelhoefseweg aangewezen. Een kostbare verhuizing waar de bewoners in het kampje niet om hebben gevraagd: zij voelen zich in hun huidige omgeving senang en zijn daar niemand tot last.

Woonwagenbewoners en ‘burgers’: het zijn twee werelden die elkaar vaak niet begrijpen. Toch heeft de gemeente de afgelopen twintig jaar een beleid ontwikkeld waar iedereen zich in het algemeen wel kan vinden. Het grote kamp aan de Middelhoefseweg is meer dan tien jaar geleden opgeheven, in de stad verspreid bevindt zich een tiental kleine kampjes, ingepast in de stedelijke bebouwing. Natuurlijk, het aanwijzen van de nieuwe plekken ging niet altijd zonder pijn en enkele keren moesten de plannen worden aangepast. Maar van echte problemen is geen sprake, een situatie als in Maastricht – waar een groot kamp zijn eigen regels heeft ontwikkeld – is binnen de Keistad onmogelijk.

Toch voelen de kampers die van De Isselt naar de Middelhoefseweg moeten verhuizen, zich in deze tijd onprettig. De problemen in Maastricht en de fiscale wantoestanden die rondom een groot aantal grote kampen zijn ontstaan, zien zij als een bedreiging voor hun eigen positie. En dat vertalen zij in de plek die de gemeente hen heeft aangewezen: in het uiterste hoekje van een terrein, tussen hoge geluidswallen, achter een gordel van bedrijven, een parkeerplaats en een paardenwei.

Deze combinatie die aan de Middelhoefseweg ontstaat is inderdaad een vreemde situatie. Zij duidt op paniekvoetbal binnen het stadhuis en in elk geval op gebrek aan visie. De combinatie aan de Middelhoefseweg is net zo onlogisch als de situatie zoals het gemeentebestuur die nu ziet achter in De Isselt. Anders gezegd: er wordt getracht een schijnbaar probleem op te lossen door elders nieuwe problemen voor de toekomst te creëren. En dat alles voor erg veel geld: de verhuizing kost zo’n miljoen euro, geld dat net zo goed ergens anders voor gebruikt had kunnen worden.

Leefbaar Amersfoort ziet – samen met de VVD – de kostbare verhuizing van het kampje naar de Middelhoefseweg helemaal niet zitten. Nu de plannen voor de totale inrichting van het vroegere supergrote woonwagengebied bekend zijn, met bedrijven, parkeerplaatsen voor de dierentuin, een partycentrum en een paardenwei, kun je je slechts afvragen wat de winst is ten opzichte van de oude situatie. Financiële winst is er in elk geval niet, de verhuizing kost de stad alleen maar geld.

Wij zijn het eens met de bewoners van het huidige kampje achter in De Isselt. Laat de mensen zitten waar ze zitten, voorkom onnodig hoge verhuiskosten en voorkom ook toekomstige problemen door het ondoordachte plan voor de Middelhoefseweg. We kunnen onze energie wel beter gebruiken.

Donderdag 15 april 2004

De plannen voor een ziekenhuis aan de Maatweg gaan de inspraak in, zoals dat zo mooi heet. Nou ja, niet de plannen voor het ziekenhuis zelf, dat komt nog, maar voor het zogenaamde structuurplan. Bewoners en andere belanghebbenden mogen hun zegje doen. De uitkomst hiervan is al bekend, er is al eerder een mogelijkheid geweest om meningen en bezwaren kenbaar te maken, de resultaten hiervan staan op papier.

Wat nog niet op papier staat is een overzicht van de kosten die de gemeente wil maken. Bij de ontwikkeling van het ziekenhuis heeft het gemeentebestuur gekozen voor zogenaamde actieve grondpolitiek. De gemeente koopt de grond aan de Maatweg van Defensie. Ook koopt ze de ziekenhuisterreinen in het Bergkwartier en Randenbroek, nadat de bestaande ziekenhuizen zijn vertrokken naar de nieuwe plek. De bestaande ziekenhuisterreinen worden dan herontwikkeld overeenkomstig de gemeentelijke visie op de ontwikkeling van de stad. Als die operatie is voltooid, moet de teller op nul staan, misschien hoopt de gemeente er zelfs nog wat geld aan over te houden.

Kan het anders? Jazeker. Je kunt de directie van het Meanderziekenhuis zelf het overleg met Defensie laten voeren over de aankoop van de nieuwe locatie aan de Maatweg. En daarna kan de ziekenhuisdirectie zelf naar een of meer kopers zoeken voor de twee overbodig geworden ziekenhuisterreinen. De gemeente zou zich kunnen beperken tot het maken van goede bestemmingsplannen voor de drie gebieden, zodat ongewenste ontwikkelingen kunnen worden voorkomen. Deze weg bewandelen levert drie dingen op: minder invloed van het gemeentebestuur, minder werk voor ambtenaren en minder financieel risico.

En om dat laatste draait het uiteindelijk. De gemeenteraad heeft nog steeds geen sluitend financieel plaatje voor de transactie met de drie ziekenhuisterreinen gepresenteerd gekregen. Dat is er waarschijnlijk ook niet. En desondanks gaat het structuurplan voor de Maatweg de inspraak in. De gevolgen laten zich raden: er komen talloze wensen en bezwaren naar voren, waarvan een groot deel financiële consequenties zal hebben. Welke financiële ruimte er is, weet echter nog niemand. De kans is dus groot dat er een ‘roept u maar, we kunnen het toch niet betalen’-situatie ontstaat. De frustraties die dat oplevert kunnen fors zijn, niet alleen binnen de gemeenteraad maar vooral bij al de stadgenoten en organisaties die van de inspraak gebruik maken en hun mening op papier zetten.

De gang van zaken rondom het ziekenhuis aan de Maatweg is kenmerkend voor de cultuur op het Amersfoortse stadhuis. De keuze van de plek is al aanvechtbaar: bij het afwegen van de verschillende alternatieven heeft vooral de tijd – het moment waarop de bouw zou kunnen beginnen – een rol gespeeld. Het tijdschema is intussen al lang overschreden. Dat was te voorzien, zo gaat het altijd, dus de onderbouwing van de keuze is al zwak. Nog meer aanvechtbaar is de wens om actieve grondpolitiek te bedrijven. Dat kan je als overheid doen als het financiële risico nihil is. Je moet als gemeentebestuur geen onnodige risico’s lopen die met gemeenschapsgeld moeten worden afgedekt. Maar overdreven ambities en onnodige bemoeizucht hebben uiteindelijk de doorslag gegeven.

Ondanks de welvaart gedurende de afgelopen jaren heeft Amersfoort nauwelijks een cent om uit te geven. Beschikbaar geld is al vastgelegd in ambitieuze plannen, opgesteld in een tijd dat the sky the limit leek te zijn. Naast enkele andere tegenvallers, van kantoren in Vathorst, het strand tussen Eem en station, Vathorst, nieuwe bedrijfsterreinen en noem maar op, krijgen we misschien ook nog een forse tegenvaller rondom de Maatweg te verwerken. Misschien, want een helder financieel overzicht is er nog niet. Maar alleen dat al geeft te denken.