Donderdag 20 mei 2004

Een van de meest vreemde begrotingsposten binnen de gemeente is het zogenaamde ‘Implementatiebudget Bezuinigingsoperatie’. Vorig jaar besloot de gemeenteraad in de periode 2004-2007 vijf miljoen euro te bezuinigen: vier miljoen op de begrotingshoofdstukken en één miljoen op de organisatie. Daarnaast werd nog vier miljoen euro beschikbaar gesteld voor de ‘implementatie’ van de bezuinigingen. Anders gezegd: om de bezuinigingen door te voeren, moeten vier miljoen euro extra kosten worden gemaakt. Die betreffen looncompensaties bij ontslag, bijscholing van personeel, advieskosten van derden, voorlichtingskosten, extra drukkosten, faseringskosten doordat bezuinigingen niet op de afgesproken tijd plaatsvinden, en noem maar op.

Kort door de bocht zou je kunnen zeggen: als de raad had besloten géén vijf miljoen te bezuinigen, had zij geen vier miljoen implementatiekosten beschikbaar hoeven te stellen. Het verschil van één miljoen euro had opgevangen kunnen worden door natuurlijk verloop en voor de hand liggende efficiëntiemaatregelen. De hele zaak doet mij erg Kafkaans aan: het bestuur besluit vijf miljoen te bezuinigen en de bureaucratie weet meteen een premie hierop van vier miljoen euro binnen te slepen. Oké, dat is erg kort door de bocht want het gaat bij dit alles om incidenteel geld en structureel geld, maar toch vergt het bezuinigingsbeluit van de raad een nauwelijks te doorgronden diarree van extra kosten. De vraag is of deze omvangrijke kosten met wat creativiteit, goed personeelsmanagement en het nodige aan invoelingvermogen niet grotendeels kunnen worden voorkomen. We moeten alemaal de broekriem wat gaatjes terugzetten.

De bezuinigingsoperatie heeft een ‘Stuurgroep bezuinigingsoperatie’ opgeleverd, ongetwijfeld ten laste van het implementatiebudget – je moet als ambtenaren toch ergens je geld aan opmaken. Onlangs heeft deze stuurgroep zijn eindrapportage afgescheiden. Alle bezuinigingen zijn nog eens precies op een rijtje gezet, keurig per jaar van ingang. In een simpele bijlage worden enkele opmerkingen gemaakt over het implementatiebudget van vier miljoen euro, zonder daarop nadere duidelijkheid te verschaffen. De stuurgroep hoopt dat de administratieve kosten een eventuele nieuwe rijksbezuinigingen uit het bestaande implementatiebudget kunnen worden betaald, een formulering in impliceert dat het ook kan zijn dat de vier miljoen nog niet genoeg is. Ons ambtelijke apparaat als Holle-Bolle-Gijs.

En diezelfde bureaucratie heeft zich ook op andere wijze goed bediend. Eind jaren negentig is afgesproken dat de afdelingen op het stadhuis geld dat ze overhouden niet hoeven terug te storten naar de algemene middelen van de gemeente. De afdelingshoofden mogen een spaarpotje creëren waarover zij zelf mogen beslissen. De spaarpotjes bevatten intussen 1,2 miljoen euro, de revenuen uit 2003 niet meegeteld. Dat geld mag, volgens de spelregels, worden gebruikt voor personeel, nieuwe apparatuur en dergelijke. Voor zover dat natuurlijk niet via de gewone begroting is geregeld, iets dat vrijwel altijd het geval is. Wat de afdelingshoofden precies met hun spaarpotjes doen, onttrekt zich aan het oog van de gemeenteraad.

De burgers in onze stad krijgen de komende jaren nogal wat voor hun kiezen, enerzijds door de rijksbezuinigingen, anderzijds door de vier miljoen bezuinigingen waartoe de raad vorig jaar al heeft besloten. ‘Alle hens aan dek’, roept het college, schijnbaar in hoogste paniek. Maar binnen de stadhuismuren wordt deze roep niet gehoord en telt men verlekkerd de implementatie-euro’s. Leefbaar Amersfoort zal er bij de behandeling van de Kadernota op terugkomen.

Woensdag 19 mei 2004

Amersfoort is bezig met een inhaalslag. Deze onttrekt zich grotendeels aan het oog van de doorsnedenstadgenoot, maar heeft op indirecte wijze wel invloed op zijn leven. In elk geval op zijn woonomgeving, zeker wanneer hij daarin zelf iets in wil wijzigen. Het gaat om de bestemmingsplannen. De wet schrijft voor dat bestemmingsplannen elke tien jaar moeten worden aangepast aan de nieuwe werkelijkheid, waarbij tevens rekening kan worden gehouden met nieuwe plannen van het gemeentebestuur. Met die aanpassingen werd in het verleden nog wel eens de hand gelicht, maar enkele jaren geleden heeft Den Haag, op straffe van boete, de gemeenten verplicht aan de wettelijke verplichtingen te voldoen. Er werd te veel gerommeld met nieuwe bouwplannen, artikel-19-procedures en andere ontsnappingsmogelijkheden, waarbij de participerende burger meestal het nakijken had.

Amersfoort heeft deze rijksopdracht goed opgepakt. Er is een aparte projectgroep ingesteld met de klinkende naam ‘Goed Bij’. Een aantal jaren lang werd een jaarlijks budget beschikbaar gesteld van zo’n 400.000 euro. Intussen is de inhaalslag bijna voltooid, maar het vervolg laat zich raden: terwijl het laatste bestemmingsplan wordt bijgewerkt, is het eerste al weer hard toe aan zijn tienjaarlijkse vernieuwing. Met een verwijzing naar de nieuwe wet op de ruimtelijke ordening stelt het college in de Kadernota voor om het tijdelijke project Goed Bij structureel te maken. Dat houdt dus in dat de uitgavenpost van tenminste vier ton een blijvende last binnen onze begroting wordt.

Is dat echt nodig? Kunnen we een groot deel van die vier ton niet beter ergens anders voor gebruiken? Ja, en als ons college goed was aangesloten op de discussie die in Den Haag plaatsvindt, was dat mogelijkerwijze ook al bekend geweest.

De ministerraad heeft de Tweede Kamer een aanvulling op het wetsvoorstel voor de nieuwe wet op de ruimtelijke ordening toegezonden. Een belangrijk punt daarin is een voorstel waardoor gemeenten voortaan op eenvoudige wijze het bestemmingsplan met tien jaar kunnen verlengen. Het voorstel is een onderdeel van de vereenvoudiging in de gecompliceerde wetgeving die ons land op het gebied van bouwen en wonen kent. Een mooie meevaller dus voor onze gemeente, scheelt toch gauw weer enkele dure arbeidsplaatsen of evenredige kosten voor externe bureau’s. Tijdens de behandeling van de Kadernota komt Leefbaar Amersfoort hierop terug.

De aanvulling die de ministerraad aan de Tweede Kamer heeft verzonden, omvat nog een aantal andere vereenvoudigingen in de bureaucratische rompslomp rondom het bouwen. Het zou een goede zaak zijn indien het college de raad informeert over de financiële gevolgen van deze vereenvoudigingen. Het zal in elk geval de bureaucratie binnen het stadhuis kunnen vereenvoudigen. Door procedures te vereenvoudigen en door – bij voorkeur via natuurlijk verloop – parallel daaraan het personeelsbestand binnen het stadhuis af te slanken, kan er heel wat geld worden bespaard waardoor de gevolgen van bezuinigingen elders in de stad kunnen worden gecompenseerd.