Zondag 26 september 2004

Moet de gemeente optreden als ontwikkelaar? De ervaringen tot nog toe zijn niet overweldigend. Meest schrijnende voorbeeld is de kantorenlocatie tussen Hooglanderveen en Nijkerk, die de naam ‘Podium’ heeft gekregen. Samen met Heijmans en ING moeten hier een twintigtal kantoorgebouwen met 100.000 vierkante meter bureauruimte worden ontwikkeld. De kantorenmarkt zit tegen en de gemeente schuift steeds meer op in de richting van de financiële gevarenzone, waarbij de positie van de gemeente minder rooskleurig is dan van de andere twee partners. Ook bij de ontwikkelingen in CSG-Noord en in Vathorst, waar de gemeente met private partners samenwerkt in de gebiedsontwikkeling, hangt intussen de oranje stormbal in de mast.

Als je de positie van de gemeente bij de verschillende samenwerkingsverbanden analyseert, is de gemeente steeds de dommere. Dat is ook niet zo onlogisch: de overheid is er niet om als projectontwikkelaar op te treden. Gewenste doelstellingen kunnen ook op andere wijze, bijvoorbeeld door goede bestemmingsplannen en handhaving bij vergunningverstrekking, te bereiken. Het bedrijfsleven kan risico’s beter verwerken, de gemeente moet eventuele tekorten bij haar avonturen in ontwikkelingsland dekken uit algemene middelen – dus ten koste van voorzieningen elders in de stad.

Maar wat is er mooier voor een wethouder dan mee te mogen doen met het flitsende zakenleven! In plaats van conclusies te trekken uit ervaringen, stapt ons college geblinddoekt in elk volgende avontuur. Een schoolbeeld hiervoor wordt de ontwikkeling van de terreinen Lichtenberg en Sint Elisabeth, die in 2010 door het Meanderziekenhuis worden verlaten. Nu het blijkt dat de grondexploitatie voor het nieuwe ziekenhuisterrein aan de Maatweg sluitend is, is ook de laatste noodzaak tot integrale exploitatie van de drie gebieden verdwenen.

De gemeente wil de twee ziekenhuizen zelf ontwikkelen. Dat bijvoorbeeld de overheid bij het slopen van gebouwen in het algemeen duurder uit is dan professionele ontwikkelaars – die bijvoorbeeld werk met werk kunnen maken -, is algemeen bekend. Dat daarnaast talloze risico’s schuilen in vermeende verkoopplaatjes, is nu al te voorzien. ‘Schoenmaker blijf bij je leest’, is een goed vaderlands gezegde. Via bestemmingsplannen kunnen gemeentelijke doelstellingen worden vastgelegd. Daarbij kunnen juridische procedures worden gevolgd waarbinnen alle betrokkenen hun recht kunnen halen. Risico’s horen thuis bij organisaties die gewend zijn daarmee om te gaan – en dat is ons stadsbestuur beslist niet.

Zaterdag 25 september 2004

In NRC-Handelsblad is deze dag een artikel gewijd aan de zich uitdijende sector van voorlichters, communicatieadviseurs en andere deskundigen die het overheidsbeleid moeten toelichten en verkopen. Goed beleid verkoopt zichzelf, zullen sommigen zeggen. Hoewel dat niet helemaal terecht is, ligt hierin misschien toch wel een van de oorzaken besloten waardoor het voorlichtingsapparaat binnen de overheid groeit en groeit en groeit.

Amersfoort blijft daarin niet achter. De telefoonlijst van de gemeente omvat een twintigtal communicatieadviseurs, secretariaatsmedewerkers niet meegerekend. Een deel daarvan werkt op deeltijdbasis, maar desondanks kan worden gesproken van een goed bezet voorlichtingsapparaat. Of beter gezegd: verkoopapparaat. Een collega van mij, journalist bij een landelijk blad, wilde enige aandacht besteden aan Amicitia en het Drakennest, onze winkelcentra die maar niet willen aanslaan bij het publiek. De afdeling Communicatie op ons stadhuis wenste geen informatie te verstrekken aan deze journalist. Motief: men wenst geen medewerking te verlenen aan publicaties die het beeld van de stad negatief beïnvloeden. De beroepsethiek van onze stedelijke communicatieafdeling is behoorlijk verloederd!