De Graaf en de chaos: nou en!

Donderdag 3 maart 2005

Minister De Graaf heeft vandaag zijn propagandatocht door het land afgerond. In tientallen gemeenten heeft hij zijn tong in een knoop gepraat om de zegeningen van het gekozen burgemeesterschap uit te dragen. Op zich deel ik de kritiek van sommige kamerleden op de organisatie van deze superbustocht niet. Het is een aardige vorm om de afstand tussen politici en de burger te verkleinen, ook al ontmoette de minister in hoofdzaak plaatselijke hotemetoten en weinig ‘mensen van de straat’. Of zijn tocht een ommekeer in opvattingen teweeg heeft gebracht, waag ik te betwijfelen. In elk geval is het de mogelijke verkiezing voor de burgemeester in 2006 breder onder de aandacht gebracht.

‘Mogelijke verkiezingen’, want het begint er steeds meer op te lijken dat De Graaf met zijn plannen de eindstreep niet haalt. Of zijn plannen worden dusdanig afgezwakt dat van de oorspronkelijke opzet weinig overblijft, wat het resultaat van het experiment behoorlijk in gevaar kan brengen. Maar het wordt spannend, want als de Haagse weerstand tegen de plannen van De Graaf blijft toenemen, kan dat uiteindelijk een regeringscrisis opleveren. Alleen al daarom hoop ik dat D66 de voet stijf houdt en, bij afketsen van de plannen, uiteindelijk consequenties zal trekken.
Natuurlijk, alle critici hebben gelijk: als in 2006 alle burgemeesters moeten worden gekozen, wordt het ’n grote puinhoop. De voorgestelde wetgeving rammelt aan alle kanten en de onderlinge verhoudingen tussen de gekozen burgemeester, de dito raad en de wethouders zijn nog uiterst onduidelijk. Maar gezien de omvang van de weerstand is er sprake van een revolutionaire ingreep in ons staatsbestel, en revoluties leveren altijd chaos op. Mijn opvatting is: in chaos ontstaan de meest creatieve oplossingen. Laten we daar maar op hopen!

Een theater aan de Eem

Woensdag 2 maart 2005

Theaterdirecteur Pieter Erkelens heeft zijn ei gelegd: het plan voor een nieuw theater aan de oever van de Eem, als verlengstuk van het nieuwe Eemcentrum. Een theater dat zich kan meten met de nieuwe theaters in steden als Breda, Apeldoorn, Almere en Leeuwarden, om maar eens enkele voorbeelden te noemen. Hoe het nieuwe theater vorm gaat krijgen, staat nog in de sterren, het gaat eerst nog om het principe. Pieter Erkelens loopt over van de ambities, en dat heb je nodig als je iets nieuws presenteert.

Over geld zullen we het voorlopig nog maar niet hebben, want dan is elke discussie meteen ten einde. En dat het Flinttheater nog een tiental jaren meemoet, ligt ook voor de hand: er zou anders sprake zijn van onverantwoorde kapitaalsvernietiging. Maar met het denken over een nieuw theater kan je nooit te vroeg beginnen. En Pieter Erkelens heeft gelijk: het huidige Flinttheater ligt op een onlogische plek, is gebouwd in een tijd dat goede architectuur ondemocratisch was en een mooi theater als onaanvaardbaar elitair werd gezien. De gedachten hierover zijn intussen danig veranderd. Zelf denk ik bijvoorbeeld met genoegen terug aan afgelopen zaterdag, toen ik na een smakelijke hap per rondvaartboot van het Amstelhotel naar het Amsterdamse Muziektheater vaarde, langs het grondig gerenoveerde Carré, om te genieten van Het Nationaal Ballet. Vertaalt naar Amersfoort: eten bij Merlot en het bruggetje over naar Pieters feestelijke theater, waar de techniek aanwezig is voor prachtige voorstellingen van nationale gezelschappen.
Het is mooi om te genieten van plannen, in plaats van het om zeep helpen van elk idee omdat het geld gaat kosten. Laten we maar naar sponsors gaan zoeken, dan komen we er wel.

Geen overhaast bij nieuwe werkwijze

Dinsdag 1 maart 2005

De komende maanden steekt de raad een deel van zijn energie in de discussie over een nieuwe werkwijze. Uit een eerste discussie in de commissie Bestuur blijkt dat een meerderheid van de raad – bij wijze van experiment – wil gaan vergaderen volgens het Almeerse model. Dit houdt in dat elke week, op een vaste avond, wordt vergaderd volgens het ‘carrouselmodel’. Op deze vaste avond is er ruimte voor een markt van ideeën, vervolgens vier parallelle vergaderingen waarin voorstellen worden besproken of toegelicht en een aansluitend debat met besluitvorming. Ik heb een dergelijke avond in Almere meegemaakt, het was zeer boeiend.
Door het Almeers model kunnen besluiten sneller worden genomen en kunnen stadgenoten makkelijker participeren in het besluitvormingsproces. Of dat ook echt zo is, moet nog worden uitgezocht aan de hand van een aantal actuele voorbeelden, waarbij de procedure voor enkele belangrijke besluiten uit het afgelopen half jaar worden vertaald naar het nieuwe model. Volgens mij is dat noodzakelijk, want ook al is de vergaderwijze in Almere boeiend, het is de vraag of het dupliceren van dat model naar Amersfoort hetzelfde resultaat oplevert. Beide steden hebben hun eigen politieke cultuur en gegroeide gewoonten. En laten we eerlijk zijn: de afgelopen jaren hebben raad en commissies in Amersfoort niet te klagen gehad over publieke belangstelling.

Wanneer je met een experiment begint, moeten alle randvoorwaarden optimaal zijn. Is dat niet zo, dan is de kans van slagen gering en is het starten van een experiment zonde van de tijd en het geld. Faciliteiten, zoals vergaderruimte en ruimte voor de politieke markt moeten optimaal zijn, de ondersteuning vanuit de griffie moet goed worden georganiseerd, het college en het ambtelijke apparaat moeten grondig zijn voorbereid, er moet inzicht zijn in de kosten en er moet genoeg voorbereidingstijd zijn voor de ‘marketing’ van het nieuwe fenomeen. Ik ben bijvoorbeeld nieuwsgierig naar de reactie van bewonersgroepen en andere belangenvertegenwoordigers die regelmatig inspreken of op andere wijze bij het raadswerk zijn betrokken. Hun mening is nog niet gehoord.
Mijn conclusie is in elk geval dat het starten van een vergaderexperiment volgens het Almeerse model goed moet zijn voorbereid. Starten in juni lijkt mij onhaalbaar, dat wens je slechts indien je het experiment zo min mogelijk kansen wil geven. Invoeren op het moment dat een nieuwe raad van start gaat, dus in april 2006, lijkt mij zinvoller – zo is het ook gegaan met de nieuwe werkwijze die voortkwam uit de dualisering van de raad. Enkele maanden eerder starten om warm te draaien, kan zinvol zijn. Maar dan zitten we wel midden in de verkiezingscampagnes en zijn de fracties al druk in de weer met heel wat andere zaken.
Volgende week dinsdag, tijdens de gemeenteraad, moet er een principiële uitspraak worden gedaan. Alle reacties gehoord hebbende, gok ik op een start in april 2006.

Keuze voor ziekenhuislocaties nog niet te maken

Maandag 28 februari 2005

De commissie ECO besprak deze avond de verschillende alternatieven voor de invulling van de nieuwe bouwlocaties Sint Elisabeth, De Lichtenberg en de Maatweg, nadat de twee bestaande ziekenhuizen worden gesloten, zo omstreeks 2010. Vorige week presenteerde de stedenbouwkundige Khandakar, in opdracht van het college, voor elk van de drie locaties twee alternatieve invullingen. Uitgangspunt is dat met de bebouwing van de drie terreinen de kosten kan dekken die zijn ontstaan met het aankopen van de bestaande ziekenhuisterreinen en het nieuwe ziekenhuisterrein aan de Maatweg.

Tot aan de presentatie door Khandakar waren nog maar weinig ideeën voor de drie terreinen bekend. De raad had zich over het Sint Elisabethterrein uitgesproken voor bebouwing direct aan de Heiligerbergerweg, om het beekdal zo groen mogelijk te houden. Voor het Lichtenbergterrein was vorige maand een bewonersvoorstel gepresenteerd dat veel lof vanuit de raadsfracties kreeg. Voor het terrein bij de Maatweg lag een schets op tafel met als belangrijkste element een hoge bebouwing op de kop van Schothorst.
De plannen van Khandakar zijn duidelijk en op veel punten verrassend. Voor de Maatweg werd een plan gepresenteerd dat minder dominant is. Tijdens de inspraak van vanavond bleek het zogenaamde ‘model 1’ op de meeste sympathie te kunnen rekenen. Maar, in tegenstelling tot de twee andere locaties, heeft zich voor de bouwlocatie aan de Maatweg nog geen duidelijke belangenorganisatie geformeerd. Verdere peiling van de meningen bij bewoners in de omgeving van de kop van Schothorst is noodzakelijk. Het slagen van het plan wordt beïnvloed door het al dan niet aanwezig zijn van maatschappelijk draagvlak, en daarop is nog geen zicht.
Voor De Lichtenberg ligt een goed uitgewerkt plan van de omwonenden op tafel. Zij hebben zich laten adviseren door deskundigen op het gebied van stedenbouw en architectuur. De algemene opvatting is dan ook dat de kwaliteit van de plannen van Khandakar en van de bewoners niet voor elkaar onder doen. In dat geval is mijn opvatting eenvoudig: vraag de heer Khandakar of hij voor zijn werk ten behoeve van de Lichtenberglocatie een einddeclaratie opstelt en ga verder met de bewoners. Dat levert een optimaal maatschappelijk draagvlak op, wat kan je je nog meer wensen. Uit de inspraak van de bewoners rond de Lichtenberg blijkt dat hun plan nog zo flexibel is dat de financiële doelstellingen van de gemeente zijn te behalen.
Bij de locatie Sint Elisabeth is Khandakar met beide modellen tot dicht bij de beek gekomen. De effecten daarvan kwamen onder meer naar voren tijdens de presentatie van de belangengroepen die zich inzetten voor het groene karakter van het Heiligerbergerbeekdal en die hun mening ondersteunden door een tot de verbeelding sprekende maquette. Voor deze locatie kan je slechts zeggen: de heer Khandakar is creatief te werk gegaan, maar is daarbij voorbij gegaan aan de wensen die niet alleen bij de belanggroeperingen voor het groene beekdal leven, maar ook bij een groot deel van de raad.
Mij spreekt geen van beide alternatieven voor het Elisabethterrein aan. Dit temeer omdat de totale visie op het beekdal nog steeds ontbreekt en bijvoorbeeld niet inzichtelijk is op welke wijze bebouwing langs de Zwarteweg, tegenover het ziekenhuisterrein, financiële middelen kan genereren waardoor het aantal te bouwen woningen op het ziekenhuisterrein kan worden beperkt. Op die wijze wordt het de raad wel erg moeilijk gemaakt om een verantwoorde keuze te maken.

Ecologische verbindingzone in gevaar

Zondag 27 februari 2005

De komende maanden staat het structuurplan Maatweg in de belangstelling. Het gaat daarbij vooral om het gebied voor het nieuwe ziekenhuis en het naastliggende groene gebied van De Schans. Een belangrijk onderdeel van het structuurplan is de ecologische verbindingzone tussen de Eempolder en de Geldertse Vallei, via de oevers van de Eem en het Valleikanaal. Deze ecologische verbinding staat prominent ingetekend in het structuurplan.

Een knelpunt in deze ecologische verbindingszone is het gebied tussen de Eem en de Ringweg Koppel, bij de monding van het Valleikanaal. Het gebied ten noorden van de Ringweg krijgt een woonbebouwing, de ecologische verbinding loopt langs de oevers van het water en wordt ingekneld door wegen en bruggen.In deze enclave liggen de clubhuizen en overige voorzieningen van de kanovereniging en de zeeverkenners. Het lijkt er op dat deze verenigingen geen al te grote inbreuk plegen op de geplande ecologische verbindingszone, al is dat nog niet bewezen.

De gemeente is echter van plan om op dit beperkte, maar voor het ecologische verkeer zo belangrijke terreintje ook nog een roeivereniging onder te brengen, compleet met clubhuis, botenhuis en een plateau om de boten te water te laten. Uit waterstaatkundige gronden moet bij dit geplande clubhuis ook nog een betonnen wand worden gebouwd. Van een ecologisch verbindingsgebied blijft op deze plaats dan niets meer over. En zo als altijd: de zwakste schakel bepaalt de sterkte van de ketting, dus als de gemeente de roeivereniging op deze plek wil huisvesten, kan je de gehele ecologische verbindingszone afschrijven.
Het voorstel van de gemeente is overigens overbodig. De roeivereniging (Hemus) heeft een uitstekend plan ontwikkeld voor een clubhuis, een kilometer stroomafwaarts van de Eem op het zogenaamde mob-terrein. Daar is de ruimte aanwezig om de voorzieningen voor de vereniging dusdanig aan te leggen dat de groene verbinding langs de oever in stand wordt gehouden. De vereniging heeft zich hierbij laten adviseren door biologen en landschaparchitecten die over zoveel deskundigheid beschikken dat de gemeente het zich niet eens kan veroorloven om deze mensen in vaste dienst te nemen. Maar via de omweg van Hemus kan Amersfoort wel van deze deskundigheid profiteren, waardoor de ecologische verbindingszone die in het structuurplan Maatweg zo’n prominente plaats inneemt, ook werkelijk kan worden gerealiseerd.

Verhuizing verstoort regelmaat

Zaterdag 26 februari 2005

In deze weken wordt dit dagboek met iets minder regelmaat up-to-date gehouden. Een geplande verhuizing en de onderschatting van al het werk dat daarmee gepaard gaat, zijn hiervan de oorzaak. Dit euvel kan tot half maart voortduren. Overigens, mijn nieuwe adres wordt Grote Koppel 24, 3813 AA Amersfoort. Op loopafstand van het stadhuis, maar dat is toeval!