Wordt de gemeenteraad weer duaal?

Dinsdag 5 april 2005

De gemeenteraad vergaderde deze avond en was weer eens ouderwets duaal, meer dan tijdens de doorstart van het college, ruim een jaar geleden, het geval is geweest. Omdat bij het begin van de vergadering vaststond dat er twee avonden nodig zijn om de agenda af te werken, stonden de discussies niet onder hoge tijdsdruk, waardoor ruimte ontstond voor debat.

Een van de belangrijke besluiten die, tegen het voorstel van het college in, werd genomen, betrof de Westtangent. Het college stelde voor om in het bestemmingsplan Birkhoven-Bokkeduinen, dat over enkele maanden in de raad komt, een of twee reserveringen op te nemen voor de Westtangent. Dat ging een meerderheid van de gemeenteraad net iets te ver. Er moet nog heel wat studie worden verricht over nut en noodzaak van de Westtangent, er zijn allerlei actuele ontwikkelingen en de effecten van ingrijpende maatregelen rondom de A1, de A28 en het kruispunt Hoevelaken zijn nog onvoldoende bekend. Het bestemmingsplan geldt voor tien jaren en het is nog maar de vraag of binnen die periode een einde komt aan de discussie over de Westtangent, die intussen al zo’n dertig jaren duurt.
Een reservering voor een mogelijke Westtangent is overbodig. Indien de mogelijke tracés worden bestemd tot groengebied, zijn ongewenste ontwikkelingen te voorkomen. Eventuele bouwaanvragen moeten apart door de raad worden behandeld, we zitten er zelf bij. Wél opnemen van de reservering zou door de ambtelijke diensten als een duidelijk signaal zijn opgevat. Het zou de organisatie er toe kunnen brengen om tijdens een verloren uurtje maar alvast wat te gaan tekenen of om op basis van het raadsbesluit te gaan praten met allerlei instanties die bij de aanleg van een Westtangent zijn betrokken, zoals Defensie en de NS. Dat hoeft dus allemaal niet zo definitief.

Een ander agendapunt dat veel aandacht kreeg betrof de nieuwbouw op de huidige ziekenhuislocaties en bij de kop van Schothorst. Enkele punten die tijdens de discussie een rol spelen vormden het groenhouden van het Heiligerbergerbeekdal (locatie Elisabeth) en de mate waarop de bewoners worden betrokken bij de ontwikkeling van het Lichtenbergterrein. De woningbouwplannen voor deze locaties start pas na 2010, maar de eerste voorbereiding begint al op korte termijn. Bij alle discussie speelde ook het begrip ‘budgettaire neutraliteit’ een rol: moet de woningbouw op de drie locaties de 51 miljoen euro opbrengen die de gemeente aan de ziekenhuisterreinen kwijt is. Budgettaire neutraliteit beïnvloedt het aantal woningen dat op de drie locaties moet worden gebouwd, waarbij in het bijzonder het aantal woningen dat in het beekdal bij de Heiligerbergerweg gebouwd gaat worden cruciaal is.
De VVD was het meest extreem. In elke motie en amendement die deze partij bij dit agendapunt indiende, stond het uitgangspunt van de budgettaire neutraliteit als dogma in de overwegingen. Dat was jammer, want enkele voorstellen van de VVD, zoals de aandacht voor het particuliere opdrachtgeverschap, spraken de fractie van Leefbaar Amersfoort best aan. Maar wij willen de budgettaire niet tot een dogma verheffen, omdat daardoor elk alternatief dat het groenhouden van het beekdal kan bevorderen bij voorbaat kansloos is.
De opstelling van de VVD laat zich verklaren. Deze fractie is ongetwijfeld bang dat het loslaten van de budgettaire neutraliteit leidt tot een groot aantal extra wensen waarvoor deze partij weinig voelt. Een voorbeeld: het voorstel van de SP om op de ziekenhuislocaties tien procent sociale woningbouw te realiseren. Daar zet Leefbaar Amersfoort ook vraagtekens bij, omdat dat de gemeente vele miljoenen euro’s kan kosten. Maar door, zoals de VVD doet, de budgettaire neutraliteit tot dogma te verheffen, verplicht je de plannenmakers bijvoorbeeld om het groen op het Lichtenbergterrein grotendeels op te offeren en een groot aantal woningen in het Beekdal te bouwen.
Een D66-motie om de budgettaire neutraliteit te laten vallen, haalde het niet. Maar daar stond een aantal andere aangenomen moties van de oppositie tegenover. Een van de belangrijke daarvan betrof de uitspraak dat het bewonersvoorstel voor het Lichtenbergterrein als uitgangspunt voor de discussie over die locatie gaat gelden.

Hoe je als raadslid scherp kan blijven

Maandag 4 april 2005

Vandaag bogen zich in de Amersfoortse raadzaal zo’n dertig raadsleden en wethouders over de vraag: hoe kan je als gemeenteraad sturing en controle verrichten bij de uitvoering van de WWB, de Wet Werk en Bijstand. De deelnemers kwamen uit een groot gebied, van Amstelveen tot Culemborg en van Woerden tot Deventer. De avond werd georganiseerd door de VNG, samen met de Stichting Stimulans, een initiatief van het ministerie SZ.

Een dergelijke bijeenkomst is een uitstekend middel om als raadslid scherp te blijven. Je wordt met je neus op het belang gedrukt van goed geformuleerde uitgangspunten en de controle daarop. Informatief was de toelichting op de instrumenten die er zijn om controle uit te oefenen. Begrippen als WIZ-navigator, Kernkaart, benchmark en raadsconferenties vlogen over tafel – ik ga ze hier niet uitleggen. Een ding was duidelijk: als je dat wil, kan je als raadslid een stevige invulling geven aan je controlerende taak. Voorwaarde is natuurlijk wel dat je weet wat je als gemeente wil bereiken en je in staat bent dat in heldere, controleerbare doelstellingen te verwoorden.
In elk geval mag worden opgemerkt dat, indien de drie leden van de raadscommissie SOC die aanwezig waren (inclusief ikzelf) hun zinnen daarop zetten de kwaliteit van de discussie over de uitvoering van de WBB heel wat meer diepgang kan krijgen. Uiteindelijk profiteren daar onze stadgenoten van, het gaat immers om het efficiënt besteden van de beperkte middelen, het optimaliseren van de dienstverlening voor stadgenoten die een beroep op deze wet moeten doen en op de controle daarop door de raad.

Het Sint Pietersplein en het Eemcentrum

Zondag 5 april 2005

We krijgen dit weekend heel wat keren het Sint Pietersplein in Rome te zien. Een imposant plein, waarvan de werking het sterkste is wanneer je er zelf op staat of omheen loopt. Er is namelijk op subtiele wijze gewerkt met theatrale ruimte-effecten, die op foto’s of tv-beelden onvoldoende tot hun recht komen. De ontwerpers van de Sint Pieter en zijn plein konden geen rekening houden met de tweedimensionale weergave zoals wij die dagelijks voorgeschoteld krijgen. Beelden in die tijd werden door schilders gemaakt, en schilders kunnen met eigen technieken het beeld weergeven en zonodig versterken, dat architecten voor ogen stond.

Het ‘geheim’ van het Sint Pietersplein zit hem in de glooiing van het plein. Tijdens de renaissance waren Italiaanse bouwmeesters meesters op dit gebied, kijk bijvoorbeeld maar naar Il Campo in Siena. Feitelijk ligt het Sint Pietersplein in een kuil, wat je pas ziet als je er vlak voor staat. Loop je het plein op (eigenlijk dus af, naar beneden) dan ervaar je een lengteperspectief. Op ongeveer de helft van het plein loopt het weer op, waardoor de façade van de Sint Pieter nog imposanter wordt dan hij al is. Het gaat daarbij niet om grote hoogteverschillen, hooguit een tot twee meter, maar het effect is verrassend.
Mijn belangstelling daarvoor is extra groot omdat voor het Eemcentrum, waarvan de bouw mogelijkerwijze over twee jaren begint, eveneens met een niveauverschil voor de centrale ruimte wordt gewerkt waardoor een extra ruimtelijk effect moet worden bereikt. Aan de kant van Amsterdamseweg wordt het plein twee tot drie meter hoger aangelegd dan aan de Eemkade. De ruimte loopt langzaam af en verbreedt zich in de richting van de Eem. Deze twee gegevens bewerken dat vanaf de Amsterdamseweg het plein meer ruimte suggereert dan er is. Vanaf de Eemkade naar ‘boven’ kijkend, neemt het ruimtelijke effect van de gebouwen aan het einde van de open ruimte toe. Wat daarbij, volgens het nu bekende ontwerp, ontbreekt, is een imposante gevel aan de hoge kant van het plein. Daardoor is een deel van de moeite overbodig. Ik ben nieuwsgierig hoe het niveauverschil in het Eemcentrum zich in de praktijk uitwerkt: mag Peter Wilson zich meten met zijn vakbroeders uit de renaissance?