Wordt de gemeenteraad weer duaal?

Dinsdag 5 april 2005

De gemeenteraad vergaderde deze avond en was weer eens ouderwets duaal, meer dan tijdens de doorstart van het college, ruim een jaar geleden, het geval is geweest. Omdat bij het begin van de vergadering vaststond dat er twee avonden nodig zijn om de agenda af te werken, stonden de discussies niet onder hoge tijdsdruk, waardoor ruimte ontstond voor debat.

Een van de belangrijke besluiten die, tegen het voorstel van het college in, werd genomen, betrof de Westtangent. Het college stelde voor om in het bestemmingsplan Birkhoven-Bokkeduinen, dat over enkele maanden in de raad komt, een of twee reserveringen op te nemen voor de Westtangent. Dat ging een meerderheid van de gemeenteraad net iets te ver. Er moet nog heel wat studie worden verricht over nut en noodzaak van de Westtangent, er zijn allerlei actuele ontwikkelingen en de effecten van ingrijpende maatregelen rondom de A1, de A28 en het kruispunt Hoevelaken zijn nog onvoldoende bekend. Het bestemmingsplan geldt voor tien jaren en het is nog maar de vraag of binnen die periode een einde komt aan de discussie over de Westtangent, die intussen al zo’n dertig jaren duurt.
Een reservering voor een mogelijke Westtangent is overbodig. Indien de mogelijke tracés worden bestemd tot groengebied, zijn ongewenste ontwikkelingen te voorkomen. Eventuele bouwaanvragen moeten apart door de raad worden behandeld, we zitten er zelf bij. Wél opnemen van de reservering zou door de ambtelijke diensten als een duidelijk signaal zijn opgevat. Het zou de organisatie er toe kunnen brengen om tijdens een verloren uurtje maar alvast wat te gaan tekenen of om op basis van het raadsbesluit te gaan praten met allerlei instanties die bij de aanleg van een Westtangent zijn betrokken, zoals Defensie en de NS. Dat hoeft dus allemaal niet zo definitief.

Een ander agendapunt dat veel aandacht kreeg betrof de nieuwbouw op de huidige ziekenhuislocaties en bij de kop van Schothorst. Enkele punten die tijdens de discussie een rol spelen vormden het groenhouden van het Heiligerbergerbeekdal (locatie Elisabeth) en de mate waarop de bewoners worden betrokken bij de ontwikkeling van het Lichtenbergterrein. De woningbouwplannen voor deze locaties start pas na 2010, maar de eerste voorbereiding begint al op korte termijn. Bij alle discussie speelde ook het begrip ‘budgettaire neutraliteit’ een rol: moet de woningbouw op de drie locaties de 51 miljoen euro opbrengen die de gemeente aan de ziekenhuisterreinen kwijt is. Budgettaire neutraliteit beïnvloedt het aantal woningen dat op de drie locaties moet worden gebouwd, waarbij in het bijzonder het aantal woningen dat in het beekdal bij de Heiligerbergerweg gebouwd gaat worden cruciaal is.
De VVD was het meest extreem. In elke motie en amendement die deze partij bij dit agendapunt indiende, stond het uitgangspunt van de budgettaire neutraliteit als dogma in de overwegingen. Dat was jammer, want enkele voorstellen van de VVD, zoals de aandacht voor het particuliere opdrachtgeverschap, spraken de fractie van Leefbaar Amersfoort best aan. Maar wij willen de budgettaire niet tot een dogma verheffen, omdat daardoor elk alternatief dat het groenhouden van het beekdal kan bevorderen bij voorbaat kansloos is.
De opstelling van de VVD laat zich verklaren. Deze fractie is ongetwijfeld bang dat het loslaten van de budgettaire neutraliteit leidt tot een groot aantal extra wensen waarvoor deze partij weinig voelt. Een voorbeeld: het voorstel van de SP om op de ziekenhuislocaties tien procent sociale woningbouw te realiseren. Daar zet Leefbaar Amersfoort ook vraagtekens bij, omdat dat de gemeente vele miljoenen euro’s kan kosten. Maar door, zoals de VVD doet, de budgettaire neutraliteit tot dogma te verheffen, verplicht je de plannenmakers bijvoorbeeld om het groen op het Lichtenbergterrein grotendeels op te offeren en een groot aantal woningen in het Beekdal te bouwen.
Een D66-motie om de budgettaire neutraliteit te laten vallen, haalde het niet. Maar daar stond een aantal andere aangenomen moties van de oppositie tegenover. Een van de belangrijke daarvan betrof de uitspraak dat het bewonersvoorstel voor het Lichtenbergterrein als uitgangspunt voor de discussie over die locatie gaat gelden.

Hoe je als raadslid scherp kan blijven

Maandag 4 april 2005

Vandaag bogen zich in de Amersfoortse raadzaal zo’n dertig raadsleden en wethouders over de vraag: hoe kan je als gemeenteraad sturing en controle verrichten bij de uitvoering van de WWB, de Wet Werk en Bijstand. De deelnemers kwamen uit een groot gebied, van Amstelveen tot Culemborg en van Woerden tot Deventer. De avond werd georganiseerd door de VNG, samen met de Stichting Stimulans, een initiatief van het ministerie SZ.

Een dergelijke bijeenkomst is een uitstekend middel om als raadslid scherp te blijven. Je wordt met je neus op het belang gedrukt van goed geformuleerde uitgangspunten en de controle daarop. Informatief was de toelichting op de instrumenten die er zijn om controle uit te oefenen. Begrippen als WIZ-navigator, Kernkaart, benchmark en raadsconferenties vlogen over tafel – ik ga ze hier niet uitleggen. Een ding was duidelijk: als je dat wil, kan je als raadslid een stevige invulling geven aan je controlerende taak. Voorwaarde is natuurlijk wel dat je weet wat je als gemeente wil bereiken en je in staat bent dat in heldere, controleerbare doelstellingen te verwoorden.
In elk geval mag worden opgemerkt dat, indien de drie leden van de raadscommissie SOC die aanwezig waren (inclusief ikzelf) hun zinnen daarop zetten de kwaliteit van de discussie over de uitvoering van de WBB heel wat meer diepgang kan krijgen. Uiteindelijk profiteren daar onze stadgenoten van, het gaat immers om het efficiënt besteden van de beperkte middelen, het optimaliseren van de dienstverlening voor stadgenoten die een beroep op deze wet moeten doen en op de controle daarop door de raad.

Het Sint Pietersplein en het Eemcentrum

Zondag 5 april 2005

We krijgen dit weekend heel wat keren het Sint Pietersplein in Rome te zien. Een imposant plein, waarvan de werking het sterkste is wanneer je er zelf op staat of omheen loopt. Er is namelijk op subtiele wijze gewerkt met theatrale ruimte-effecten, die op foto’s of tv-beelden onvoldoende tot hun recht komen. De ontwerpers van de Sint Pieter en zijn plein konden geen rekening houden met de tweedimensionale weergave zoals wij die dagelijks voorgeschoteld krijgen. Beelden in die tijd werden door schilders gemaakt, en schilders kunnen met eigen technieken het beeld weergeven en zonodig versterken, dat architecten voor ogen stond.

Het ‘geheim’ van het Sint Pietersplein zit hem in de glooiing van het plein. Tijdens de renaissance waren Italiaanse bouwmeesters meesters op dit gebied, kijk bijvoorbeeld maar naar Il Campo in Siena. Feitelijk ligt het Sint Pietersplein in een kuil, wat je pas ziet als je er vlak voor staat. Loop je het plein op (eigenlijk dus af, naar beneden) dan ervaar je een lengteperspectief. Op ongeveer de helft van het plein loopt het weer op, waardoor de façade van de Sint Pieter nog imposanter wordt dan hij al is. Het gaat daarbij niet om grote hoogteverschillen, hooguit een tot twee meter, maar het effect is verrassend.
Mijn belangstelling daarvoor is extra groot omdat voor het Eemcentrum, waarvan de bouw mogelijkerwijze over twee jaren begint, eveneens met een niveauverschil voor de centrale ruimte wordt gewerkt waardoor een extra ruimtelijk effect moet worden bereikt. Aan de kant van Amsterdamseweg wordt het plein twee tot drie meter hoger aangelegd dan aan de Eemkade. De ruimte loopt langzaam af en verbreedt zich in de richting van de Eem. Deze twee gegevens bewerken dat vanaf de Amsterdamseweg het plein meer ruimte suggereert dan er is. Vanaf de Eemkade naar ‘boven’ kijkend, neemt het ruimtelijke effect van de gebouwen aan het einde van de open ruimte toe. Wat daarbij, volgens het nu bekende ontwerp, ontbreekt, is een imposante gevel aan de hoge kant van het plein. Daardoor is een deel van de moeite overbodig. Ik ben nieuwsgierig hoe het niveauverschil in het Eemcentrum zich in de praktijk uitwerkt: mag Peter Wilson zich meten met zijn vakbroeders uit de renaissance?

Door een technisch problem konden deze week geen dagboekaantekeningen op deze site worden geplaatst. Daarom deze zondag in twee delen een overzicht van de afgelopen week.

Nieuwe plannen Eemkwartier met haken en ogen

Zaterdag 2 april 2005

De gemeenteraad moet dinsdag praten over een aanpassing van de plannen voor een deel van het Eemkwartier. De aanleiding voor de aanpassingen ligt niet op stedenbouwkundig vlak, maar is ingegeven door commerciële overwegingen. Duurdere koopappartementen blijken het minder goed te doen in de woningmarkt dan het gemeentebestuur en de ontwikkelaars tien jaar geleden dachten. Bij de afzet van grootschalige kantoorgebouwen ligt het zelfs nog moeilijker. De stedenbouwkundige Khandakar is daarom gevraagd de plannen – die na veel bloed, zweet en tranen tot stand kwamen – te herzien.

Ik vermoed dat, als we over nog eens tien jaar naar het resultaat kijken, alles er nog anders uit zal zien dan nu wordt voorgesteld. Los van het motief, moet worden gezegd dat Khandakar een aanvaardbaar wijziging voor de bestaande plannen heeft voorgesteld. Zijn plannen zijn minder grootschalig en kunnen gefaseerd worden uitgevoerd. Enthousiasme is er over de wijziging van de groene vlek midden in het dichtbebouwde Eemkwartier. Maar om dat te bereiken, heeft hij wel de open ruimte van de Brouwerskom opgeofferd. Over deze plek is de afgelopen jaren al heel wat discussie gevoerd, onder meer over de sociale veiligheid. Er is bijna een wethouder over gevallen.
Het plan voor het schuiven van groen binnen het Eemkwartier wekt de indruk dat Khandakar nogal eenzijdig is voorgelicht en in elk geval de moeizame voorgeschiedenis van het plan Puntenburg onvoldoende kent. Zijn voorstel voor het bouwen in de Brouwerskom lijkt mij niet zo verstandig. Wat ook ontbreekt, zijn goede voorstellen om er voor te zorgen dat de beperkte openbare ruimte in het Eemkwartier niet volslibt met auto’s van toekomstige bewoners. Uiteraard wordt er gesproken over inpandig parkeren of parkeren in de binnenruimte (wat ook niet zo’n goed idee is). Dergelijke voorstellen hebben alleen maar zin als je de toekomstige bewoners verplicht om van inpandige parkeermogelijkheden gebruik te maken. Maar dat drijft de huizenprijzen omhoog, en dat is het laatste wat de projectontwikkelaars zich wensen.

Geen geldverspillen als er niets is te kiezen

Vrijdag 1 april 2005

Ex-VVD-raadslid Ruud Schulten pleit op zijn website voor een referendum over de mogelijke herbenoeming van onze burgemeester, Albertine van Vliet. Gebeurt dat niet, dan wordt de herbenoeming een zaak van achterkamertjes, waarvan Ruud – terecht – gruwelt. Hij roept de plaatselijke partijen op om een initiatief hiertoe te nemen.
Vooropgesteld: voor mij is een referendum een middel en geen doel. Een middel om stadgenoten te laten meebeslissen. Ik vermoed dat de simpele vraag: moet de burgemeester worden herbenoemd, bij de geïnteresseerde Amersfoorters ruime steun zal vinden. Mensen die haar niet kennen, zullen niet eens de weg naar de stembus afleggen. Nu het kiezen van de burgemeester is afgeblazen, heeft een uitspraak zoals Ruud die vraagt, weinig zin: je moet je uitspreken over een benoemde ambtenaar met relatief weinig eigen inbreng. En daarvoor moeten dan tienduizenden euro’s worden uitgegeven en een heel circus worden opgetuigd.

Het voorstel van Ruud zou mij aanspreken als er sprake zou zijn van een of meer tegenkandidaten of wanneer de burgemeester publiekelijk omstreden zou zijn. Dat laatste is niet het geval en tegenkandidaten hebben zich niet gemeld (David Mol van Groen Links buiten beschouwing gelaten, maar die neem ik ook op dit punt niet serieus).
Ik ben voorstander van een gekozen burgemeester, benoemingen zoals nu plaatsvinden zijn uit de tijd. Maar dan moet er wel sprake zijn van serieuze tegenkandidaten voor de huidige burgemeester (als die zelf nog wil), want anders is het weggegooid geld en verloren moeite.

Bedrijfsleven adresseert klachten verkeerd

Donderdag 31 maart 2005

De Kamer van Koophandel, de Ondernemers Federatie Amersfoort en de Vereniging Amersfoortse Bedrijven hebben de raadsleden een Motie van Handreiking gestuurd, bedoeld voor de discussie over de ruimtereservering voor de Westtangent, een van de punten op de agenda voor de komende raadsvergadering. De titel doet vermoeden dat het hierbij om een vriendelijk advies gaat, maar dat is niet helemaal het geval. In de motie wordt afkeuring uitgesproken over de wijze waarop de gemeenteraad tot nog toe het onderwerp Westtangent heeft behandeld. De gemeenteraad wordt uitgenodigd voor een open dialoog met het bedrijfsleven. Alsof we dat nog niet hebben!

Ik meen dat de Motie van Handreiking verkeerd is geadresseerd. De raad heeft het College gevraagd nut en noodzaak van de Westtangent aan te tonen. Dat is tot nog toe niet gebeurd. Studies over de Westtangent, zoals tot nog toe door het college gepresenteerd, waren verre van overtuigend, eenzijdig en niet compleet. De studies die onder meer door de Kamer van Koophandel werden opgesteld, vormden daarop geen noodzakelijke aanvulling. De Kamer moet zijn gram bij het college halen, de meeste raadsfracties laten zich graag overtuigen, maar wel op basis van steekhoudende argumenten en voldoende informatie om een verantwoorde afweging te maken.

Wethouder drukt zich voor verslag buitenlands reisje

Woensdag 30 maart 2005

Jaarlijks wordt er in Cannes, aan de Franse Rivièra, een internationale vastgoedbeurs georganiseerd: de Mipim. Ik ken de beurs en heb zo mijn vraagtekens bij het nut van deze happening. Amersfoort is al jaren aanwezig op de Mipim – niet met een stand of opvallende presentatie, maar door middel van een delegatie van een of meer wethouders en enkele ambtenaren. Behalve deze bestuurlijke delegatie is meestal ook een groot deel van de Amersfoortse bouwcoterie aanwezig. Men ontmoet elkaar weer eens, maar nu op een andere locatie, zonder pottenkijkers en in een zeer aantrekkelijke omgeving. Geld mag daarbij geen rol spelen, netwerken is de boodschap.

Er is een aantal regels vastgelegd voor buitenlandse reisjes die de collegeleden of leden van de raad op kosten van het gemeentebestuur (c.q. de belastingbetaler) maken. Een van de spelregels is dat de betreffende bestuurder een verslag maakt. Hieruit zou onder meer kunnen blijken wat het nuttige effect is geweest van de ondernomen reis. Flink zuipen met mensen die je anders in Amersfoort ook wel ziet, valt niet onder het begrip ‘nuttig effect’.
Van 9 tot 11 maart toog wethouder Paul Strengers, vergezeld door twee topambtenaren, naar het zonnige strand van Cannes. Voor mij was dat reden om deze week, tijdens de commissie ECO, aan de wethouder te vragen wanneer wij het verslag van zijn reis tegemoet kunnen zien. Even keek de wethouder of hij water zag branden, om daarna mee te delen dat van Mipimreisjes nooit verslagen hoeven te worden gemaakt.
Dat lijkt mij een onjuiste conclusie. Snoepreisjes moeten wethouders en ambtenaren maar zelf betalen, reisjes die uit de gemeentekas worden betaald moeten in elk geval zinvol zijn. Of dat zo is, moet blijken uit een serieus verslag van een dergelijke reis. Ik kan mij niet voorstellen waarom een driedaagse reis naar de Franse Rivièra daarvan wordt uitgesloten. Het wachten is dus op het verslag!