Hardere aanpak drugsoverlast is noodzakelijk

Maandag 8 augustus 2005

Eind jaren tachtig werkte ik enkele jaren als plaatsvervangend hoofd voorlichting op het stadhuis in Amsterdam. Door toeval was ik een deel van die tijd waarnemend hoofd en daarmee woordvoerder voor de toenmalige burgemeester, Ed van Thijn. Het was een periode waarin de dagelijkse praktijk van het Amsterdamse drugsbeleid nationaal en internationaal in de volle belangstelling stond. In dat kader was ik regelmatig betrokken bij overleg over de bestrijding van de drugsoverlast. Afkicken was daarbij een belangrijk instrument, waarbij onder meer organisaties als de GG&GD en de Jelinekkliniek waren betrokken. Ook bezocht ik, in het kielzog van Van Thijn, de drugsvrije toren van de Bijlmer Bajus. De gesprekken met de gedetineerden daar waren boeiend en gaven heel wat inzicht in het leven en de zorgen van zware harddrugsverslaafden.

Als ik naar de Amersfoortse aanpak van de harddrugsproblematiek kijk, is er in zestien jaar schijnbaar niets veranderd. Integendeel, zou ik haast zeggen. Het Amersfoortse beleid is gericht op het dragelijk maken van de maatschappelijke gevolgen, in de vorm van overlastbestrijding, van het harddrugsgebruik. Door een gerichte aanpak van veelplegers wordt geprobeerd om gebruikers die erg veel overlast veroorzaken, enige tijd van de straat te houden. Uit de reacties in de stad is op te maken dat dit slechts een druppel op de gloeiende plaat is.
Natuurlijk is er een aantal oorzaken waaraan een gemeentebestuur weinig kan doen. Deze hangen samen met opvoeding, karaktervorming, sociaal-maatschappelijke omstandigheden, bezuinigingen door het Rijk op onderdelen van de zorg. Waar wel invloed op mogelijk is, dat is de handel in harddrugs, die er mede op is gericht om nieuwe afnemers te rekruteren en voorlichting aan jongeren. Er gebeurt natuurlijk wel iets – denk maar aan de informatiepakketten voor scholen van de GGD – maar het gebruik in onze stad is de afgelopen jaren alleen maar toegenomen in plaats van afgenomen. Harder optreden is noodzakelijk.

Ik kom op dit alles omdat het college in zijn rapportage over de besteding van subsidies die in het kader van het grote stedenbeleid (GSB) zijn verstrekt, op maatregelen ten behoeve van de openbare veiligheid ingaat. Hierbij speelt de aanpak van stelselmatige daders, geheel gericht op harddrugsverslaafden, een rol. Daarbij komt ook het GOVA-project ter sprake (Geïntegreerde Aanpak Verslavingsproblematiek en Overlast). Het college stipt een aantal psychische en materiele achtergronden van de verslaafden aan en wijst op de verwervingscriminaliteit die met de verslaving samenhangt. Bij hardnekkig recidiverende verslaafden wordt, aansluitend op de detentie, aangedrongen op deelname aan een nazorgtraject.
Of dit ook resultaten oplevert, wordt uit het verslag van het college niet duidelijk. Daarom heb ik in mijn schriftelijke vragen over het GSB-verslag hiernaar gevraagd. Ook heb ik gevraagd of de nazorg verplicht is. Omdat ik dat betwijfel – het blijkt niet uit het verslag -, heb ik het college gevraagd of verplichtstelling mogelijk is, bijvoorbeeld in de vorm van verplichte afkickprogramma’s. Ik vraag het college hierover ook contact op te nemen met het Openbaar Ministerie en het OM te vragen om verplicht afkicken in de strafmaat op te nemen.

Voor mensen in de softe sector moet zoiets een gruwel zijn, maar ik ben van mening dat je als overheid het recht hebt om tot dwangmaatregelen over te gaan indien daarmee de openbare veiligheid is gediend. Met alleen maar het openen van een dagopvang voor daklozen harddrugsverslaafden los je geen problemen op maar houd je ze eerder in stand.
Ik ben er van overtuigd dat de maatschappelijke acceptatie van dagopvang toeneemt, indien parallel hieraan met harde hand het gebruik van harddrugs wordt bestreden – in zijn oorzaak en, als dat niet lukt, door verplicht afkicken. Geld hieraan besteed heeft een hoger maatschappelijk rendement dan het pappen en nathouden dat thans kenmerkend is voor het bestrijden van de overlast door harddrugsgebruikers.