Moet De Wilde opstappen?

Maandag 19 september 2005

‘De Wilde moet opstappen’ Met deze kop opende de Amersfoortse Courant vandaag zijn regionale pagina’s. Behandeld werd een persbericht dat Hans van Wegen heeft verspreid. Kort samengevat: Jan de Wilde behandelt op dit moment allerlei gevoelige dossiers die raakvlakken hebben met het werkgebied waarin hij vanaf maart volgend jaar verkeert. Zoals bekend krijgt Jan de Wilde na de verkiezingen een directiefunctie bij de Amersfoortse projectontwikkelaar Schipper Bosch. Door de nieuwe functie die hij binnenkort gaat vervullen, wordt de geloofwaardigheid van zijn optreden in het bijzonder en van het openbare bestuur in het algemeen geschaad, aldus Hans van Wegen.

Ik kan mij in die redenatie wel vinden. Ik weet dat er ook anders over wordt gedacht: binnen PvdA-kringen bijvoorbeeld (de partij van Jan de Wilde) wordt gesteld dat het jammer is dat een goede wethouder vertrekt en dat we zo lang mogelijk van zijn kwaliteiten moeten profiteren. Als dat werkelijk zo is, had de PvdA druk op Jan de Wilde moeten uitoefenen om als wethouder beschikbaar te blijven. In het algemeen mag je stellen: wie A zegt, moet ook B zeggen – en de consequenties daarvan voor lief nemen.
Ik bestrijd niemand het recht om een overstap naar een andere bedrijfstak te maken, of dat nou wethouder De Wilde is of SOB-directeur Willem de Jager. Maar laten eerlijk zijn over de gevolgen daarvan: deze functionarissen nemen kennis mee over gevoeligheden binnen de gemeente die in relatie met de bedrijven Schipper Bosch of Heijmans, de nieuwe werkgevers van deze heren, van betekenis kan zijn.
De toezegging dat zij de eerste twee jaren zich niet met Amersfoort bemoeien en een werkplek krijgen in Arnhem en Groningen, is boerenkul. Wanneer Amersfoortse collega’s van Jan de Wilde binnen Schipper Bosch een moeilijk contact hebben met het Amersfoortse gemeentebestuur, zullen ze – al is het maar informeel – om een advies van Jan de Wilde vragen. Als Jan de Wilde vervolgens weigert om informatie te geven die essentieel is voor de bedrijfsvoering van Schipper Bosch, dan is het moment waarop hij zijn jas kan pakken nabij. Datzelfde geldt voor Willem de Jager bij Heijmans.

Daar moeten we dus niet schimmig over doen. Maar de keerzijde is dat een wethouder die een dergelijke overstap maakt, vanaf het moment dat hij dat besluit heeft genomen ook consequent moet zijn en meteen de deur van het stadhuis achter zich moet dichttrekken. Het overdragen van delen van zijn portefeuille aan collega’s stelt immers ook maar weinig voor. Tenslotte vergadert het college twee keer per week collectief. Ik kan mij niet voorstellen dat de dominante rol die Jan de Wilde de afgelopen jaren in het college heeft ingenomen, ineens in rook opgaat. Dus ben ik het eens met Hans van Wegen.

Het blijft spannend bij onze oosterburen

Zondag 18 september 2005

De uitslagenavond van de Duitse verkiezingen is boeiend en verrassend. Vooral het debacle van de CDU is opvallend. Net zo opvallend is de grote zelfverzekerdheid van Gerhard Schröder die het Kanzelierschap voor de komende vier jaren opeist, ondanks het (geringe) verlies van zijn partij op de CDU. Toch geloof ik dat hij weet wat hij doet.
We gaan de komende tijd de discussie meemaken of je de CDU/CSU als één groep mag zien, die in deze combinatie dus een nipte winst heeft behaald, of dat het twee afzonderlijke partijen zijn. Het optreden van CDU/CSU past bij de argumentatie die de SPD gaat hanteren: bij vrijwel elke gelegenheid treden de twee christelijke partijen gescheiden op. Bij discussieronden vaardigt elk van de twee zijn eigen woordvoerder af, partijbijeenkomsten worden gescheiden gehouden en ieder heeft zijn eigen kandidatenlijst.

Ik twijfel er niet aan dat de SPD het zelfverzekerde optreden van deze avond terdege heeft voorbereid. Er zullen dure juristen zijn geraadpleegd die de komende tijd aan zullen tonen dat de CDU 27 procent van de stemmen heeft gehaald en de Beierische CSU 8 procent. Vanuit die optiek is de SPD met 34 procent dus de grootste partij en heeft daarmee recht op de Kanzlerpositie.
Dat wordt dus weer een juridisch moeilijke beslissing voor Bondspresident Köhler, na al het gedoe over de vervroegde verkiezingen. Köhler moet de lijsttrekker die de meeste steun heeft verworven (in het algemeen de grootste partij, al is hier onder Helmut Schmid al eerder van afgeweken) verzoeken om als toekomstige Kanzler een regeringsprogramma te presenteren en een Kabinet te vormen. Om het even of hij Angela Merkel of Gerhard Schröder uitnodigt, hij gaat een periode van heftige discussie en juridische haarkloverij tegemoet.
Als uiteindelijk Merkel toch als eerste de formatietaak krijgt en de SPD bij haar weigering blijft om met haar een grote coalitie te vormen, dan staat zij met lege handen, er vanuit gaande dat ook Die Grünen bij hun afwijzende opstelling blijven. Het knelt voor Angela Merkel temeer omdat mag worden aangenomen dat Die Linken/PDS haar nooit de noodzakelijke steun zullen geven. Dan moet in tweede instantie Schröder het proberen. Als het hem ook niet lukt om een herkenbare meerderheid te verwerven, dan vindt er een derde stemming tussen deze beide kandidaten plaats, waarbij de rol van Die Linken/PDS essentieel is. Tegen dat licht gezien is de zelfverzekerdheid van Gerhard Schröder makkelijk te verklaren: linksom of rechtsom, hij heeft betere kaarten in handen dan Angela Merkel.

Deze discussie kan enkele weken in beslag nemen, want door het overlijden van een NPD-kandidate in Dresden – het intussen alom bekende kiesdistrict 106 – vindt in dat district pas over twee weken de verkiezing plaats. Tot dat moment is er nog geen officiële uitslag. En in die tussentijd kan ook nog binnen de CDU de nodige ruzie uitbreken. Angela Merkel was een omstreden kandidate, er stonden nogal wat anderen te dringen voor het CDU-leiderschap. De vervroegde verkiezingen hebben Angela Merkel een voortijdige en vaste positie als politiek leider bezorgd, maar door haar feitelijke verkiezingsnederlaag is zij haar politieke toekomst binnen de CDU niet meer zeker. De gebruiken binnen het Duitse politieke landschap zijn op dat punt genadeloos.