Een vergeten architect

Woensdag 20 augustus 2008

Woningen aan de man brengen is een vak apart. In mijn archief ligt een stapel uitgebreide brochures met informatie over woningbouwprojecten in Vathorst. Wat in de meeste van deze fraai uitgevoerde brochures vooral opvalt, is de gebezigde proza. Wie alleen maar afgaat op de in de brochures verstrekte informatie, kan bedrogen uitkomen. Een kleine keuze uit de snorkelteksten:
“Terug naar de sfeer van de oude watersteden. De Hollandse Waterstad, de nieuwe grachtenstad van Amersfoort.’’Wie een wandeling over de kades maakt, waant zich in oude havensteden. Statige gevels wisselen elkaar af.’ ‘De Baluster… een prachtige kans om te kiezen voor het betere grachtenleven, Want waar vindt u speelse grachten, sfeervolle bruggetjes en gezellige gevels omringt door rust, ruimte en eigentijds comfort.’ ‘Een spannende, waterrijke wijk geïnspireerd op grachtensteden als Delft, Alkmaar en Amersfoort….met de stad én de natuur direct om de hoek.’
Voor de goede orde: de brochures zijn meestal voorzien van voldoende beeldmateriaal. Dat geldt vooral voor de plattegronden, de woonomgeving is soms minder duidelijk, wooncomplexen staan vrij in een omgeving die in de praktijk nogal dicht is bebouwd. Vrijwel steeds zijn ook de architecten genoemd, zoals KOW, Doude van Troostwijk, DKV Architecten, De Architecten Cie, Klunder Architecten.

Ook voor de woningen in De Foortse Torens, mijn eigen woonomgeving, zijn uitgebreid gedocumenteerd. Maar wie alleen op de inleidende tekst afgaat, verwacht de binnenstad met zijn uitgaansleven en vele winkels om de hoek en wordt getrakteerd op een aantal voorzieningen die er voorlopig nog niet zijn, zoals Leisureworld Vathorst in het aangrenzende Laak 4, waarvoor de plannen nog in een zeer prematuur stadium verkeren. Maar wie al deze gladschrijverij van auteurs die misschien nog nooit in Amersfoort of Vathorst zijn geweest, met een korreltje zout neemt en zich vooral op de goed verzorgde plattegronden richt, wordt met de brochures voor De Bascule en De Pyloon – de eerste twee torens in Laak – goed bediend.

En toch bevat de brochure een grote misser, een die voor mij het bewijs is dat het de schrijvers van de brochures voor De Foortse Torens aan vakmanschap ontbreekt. Er wordt geen enkel woord gerept over de architect. Misschien dat een groot aantal toekomstige bewoners dat minder belangrijk vinden, maar juist bij deze torens zou vermelding op zijn plaats zijn geweest. De torens zijn ontworpen door een internationaal bekende architect, wat uit marketingoogpunt gezien toch niet onbelangrijk is.
Architect is Hans Kollhoff, die bijvoorbeeld wereldberoemd is geworden met zijn creaties aan de Potsdamer Platz en de Friedrichstrasze in Berlijn. Ook in ons land heeft hij zijn sporen verdiend, onder meer met een opvallend gebouw op het Amsterdamse KNSM-eiland of zijn ontwerp voor de nieuwbouw voor de ministeries van Justitie en BZK in Den Haag. Het zou de informatie aan de toekomstige bewoners completer hebben gemaakt indien aan de architect enkele regels waren gewijd, voorzien van een of twee foto’s van gebouwen die door Hans Kollhoff zijn ontwikkeld. Dat zou meer indruk hebben gemaakt dan gebezigde jubeltonen die zo overdreven zijn dat ze aan geloofwaardigheid inboeten.

De vreugde van een bouwput

Dinsdag 19 augustus 2008

Bouwen vind ik boeiend. Ik woon daarom op een plek waar ik mij thuis voel: aan de ene kant kijk ik uit op De Pyloon, waarvan het casco net voor de bouwvakvakantie zijn hoogste punt bereikte. Aan de andere kant liggen de bouwputten voor twee woontorens: De Pijler en Het Caisson, voor beide wordt hard gewerkt aan de fundamenten. En om het beeld compleet te maken zie ik achter De Pijler en Het Caisson het Vathorster winkelcentrum zijn oplevering tegemoet gaan en wordt er hard gebouwd aan het ICO-cluster. Ik woon tussen de bouwkranen en de betonvlechters, ik kan me nauwelijks beter wensen!

Daarom was deze dag een feest. De funderingsvloer voor Het Caisson werd gestort. Twee grote betonpompen speelden met hun meterslange slangen, tientallen bouwvakkers werkten aan een biljartlakengladde vloer. Elk twee tot drie minuten arriveerde een betonmixer om er paarsgewijze voor zorgden dat twee stromen beton onafgebroken, bijna acht uur lang, de bodem lieten groeien voor een huizenblokgrote parkeergarage.
Een dag eerder gebeurde hetzelfde, maar op iets bescheidener schaal, voor een deel van De Pijler. Volgende maand vindt daar het grote werk plaats, en omdat de parkeergarage onder De Pijler twee verdiepingen zal tellen, mag ik rekenen op een reprise.

Er overviel mij een gedacht. Stel dat bij De Pyloon ineens het cement zijn kleefkracht zou verliezen en regen al het zand en grint van het net gereedgekomen casco zouden wegspoelen. Dan zou er een imposant monument ontstaan van bewapeningsstaal, een doorzichtig, roestig ijzeren skelet dat zijn weerga niet zou kennen. Imposant, maar ik zou het ijverige krioelen waarop ik het komende halve jaar kan rekenen missen. En dat zou jammer zijn.

Rome

Maandag 18 augustus 2008

‘Het hart van Rome’ is een boeiend boek. Het bevat een reeks prozaische impressies van het leven in het hartje van het oude Rome, de buurt rondom de Campo de’Fiori. Auteur is Bert Treffers, een in Rome levende landgenoot die is verbonden aan het Koninklijk Nederlands Instituut in de Italiaanse hoofdstad. Bert Treffers is daarnaast een internationaal bekend specialist op het gebied van de zeventiende-eeuwse Romeinse kunst, met de schilder Caravaggio als specialiteit. Een voorbeeld van zijn verteltrant.

‘Goethe zei het al, alleen in Rome kun je je op Rome voorbereiden. Alles is hier ontwenning. Alles is nieuw, maar tegelijk op vreemde wijze vertrouwd. Hoe meer je inbrengt, hoe meer je krijgt. Het gonst in je hoofd: herinneringen worden concreet, tastbaar, steen, monument van een gang door de tijd die is als een gang door jezelf. Geen beeld blijkt te bestaan zonder woorden, geen woord dat geen beeld oproept. Alles komt tot leven door associatie. Woorden worden dingen, dingen worden woorden. Het is slechts een zaak van herkennen. De heiligen worden taal, menselijk bijna met een vleugje waanzin, maar ook het janhagel wordt sacraal. De hemel begint in de goot, de goot in de hemel. Heel het theater van het dagelijkse leven loopt vol met verleden. Over alles heb je gelezen, maar tegelijk incarneren de woorden bij iedere stap die je doet. Je wordt wat je ziet, je ziet wat je wordt, wat je vermijden wilt komt op je af en neemt bezit van je. Je verzetten is zinloos. Vooruitgang is schijn; de dingen van toen heten nu anders, maar wezenlijk verschil is er niet. Dood is een andere vorm van leven; voortbestaan is satijn om een lijk, een kist vol gebeente. Waan en werkelijkheid zijn als het boven en onder, het binnen en buiten, de grond is een andere naam voor de hemel, de hemel droomt van de grond, de huid om een schedel vol geest verbergt een visioen.’

Ik herken elk woord. Ik moet de komende weken maar weer eens naar Rome!