Het vertrouwen verloren

Woensdag 12 november 2008

Toen ik vanmorgen wakker werd, wist ik het zeker. Het college, en wethouder Jelle Hekman op de eerste plaats, heeft de raad bedonderd. In het verhaal dat Hekman en zijn collega’s dinsdagavond tijdens de raadsvergadering hebben verteld, schuilt een aantal onwaarschijnlijkheden waarbij elke grens van geloofwaardigheid wordt overschreden.

Vanuit de raad werd de vraag gesteld of de overige collegeleden, naast Hekman, de afgelopen jaren kennis hadden van het evaluatierapport waarin de flagrante wetsovertredingen waarvoor Hekman de eerste verantwoording draagt werd geconstateerd, en of daarover binnen het College overleg is gevoerd. Zowel Hekman als zijn collega Luchtenveld maakten de raad wijs dat het College pas op de ochtend van de dag waarop de raad over het rapport ging spreken, met de inhoud van de nota kennis heeft gemaakt. Wethouder Hekman merkte op dat er wel eerder over enkele aanbevelingen was gesproken.
Wat krijgen we nou? Een wethouder vertelt iets over enkele aanbevelingen uit een rapport, en geen van zijn collega’s vraagt hem om het rapport zelf op tafel te leggen? Als dat zo is, hebben we binnen het college te maken met een aantal politieke autisten. Wat elk normaal mens in zo’n geval zal opmerken (‘Welk rapport bedoel je, Jelle? Mogen wij dat ook eens inzien? Waar ging het precies over en wat waren de bevindingen?’), is niet in de bij onze collegeleden – het politieke puikje van onze stad, zou je denken – opgekomen.
Onzin natuurlijk! Ze hebben er van geweten. En als Hekman dat niet spontaan had verteld, dan had de voorzitter van het College, door onze Koningin aangesteld om het recht te beschermen, moeten ingrijpen. Maar deze week weten de collegeleden ineens van niets: we hebben er pas vanmorgen over gesproken. Op deze wijze proberen zij zich aan hun verantwoording te ontrekken. Een bestuurlijke manoeuvre die meer dan ongeloofwaardig is.

Wethouder Hekman heeft kort na de presentatie tegenover verschillende journalisten verklaard dat hij op de hoogte was van de actie van een van zijn ambtenaren, de man die de projectontwikkelaars informeerde over het geheime Wvg-besluit van het College. Sorry, ik had mij vergist, waren ongeveer de woorden die hij dinsdagavond over zijn lippen bracht. Ik heb het bij enkele journalisten nagetrokken, maar de uitspraken zijn inderdaad gedaan. Pas toen het de wethouder duidelijk werd dat hij daardoor de wet overtrad en strafbaar was, werden alle voorgaande opmerkingen ingeslikt en moest een ambtenaar hangen. Wat overigens niets afdoet van zijn politieke verantwoordelijkheid, iets waarvoor hij zich op laffe wijze heeft gedrukt.
Je kunt je natuurlijk wel eens ’n keer vergissen. Maar met volle overtuiging tegenover verschillende mensen iets beweren waarvan je later zegt dat het toch niet zo was, is meer dan ongerijmd. Zeker voor iemand die beweert in 2006 van deze zaak een dagboek te hebben bijgehouden. De zaak ligt natuurlijk anders: zijn communicatieadviseurs hebben hem gezegd: ‘Geef maar toe dat je het betreurt dat je de raad niet eerder hebt geïnformeerd, want dat is niet strafbaar. Maar zeg maar dat je over de informatie aan de ontwikkelaars niets wist en pas later bent geïnformeerd. Schuif alle verantwoording daarvoor maar naar een ambtenaar die toch niet meer in gemeentedienst is.’

De hele presentatie van de wethouder was te gelikt. Dat hij in 2006 een dagboek heeft bijgehouden, vind ik ongeloofwaardig (hetzij dat je weet dat er iets hopeloos fout dreigt te gaan). Als dat dagboek al bestaat, dan heeft hij dat – lijkt mij – op advies van zijn communicatiemensen afgelopen week geschreven. Dat communicatieadviseurs – en misschien ook juristen – bij de verdediging van Hekman een grote rol hebben gespeeld, is zonneklaar: de gelikte powerpointpresentatie, de voorlichtster die een dag van te voren een krant belt met de mededeling dat alle beweringen die de wethouder eerder heeft gedaan, op een vergissing berusten, de vrijwel uniforme vragen van de coalitiepartijen waar de presentatie van de wethouder naadloos op aansloot: daar is over nagedacht: hoe halen we de wethouder uit de wind.

Ik vond Jelle Hekman altijd een integere en toegewijde politicus. Toen ik vanmorgen wakker werd wist ik beter: Jelle is gewoon een wethouder die geen middel schuwt om zijn blazoen te reinigen (ten laste van een ambtenaar die zich niet kan verdedigen). Voor mij heeft hij het vertrouwen verloren.

De Amersfoortse politieke mores

Dinsdag 11 november 2008

De parlementaire geschiedenis in ons land kent een groot aantal ministers die zijn afgetreden omdat zij hun politieke verantwoordelijkheid namen. Enkele namen die mij spontaan te binnen schieten: Van Thijn, Sorgdrager, Hirsch Ballin. Zij traden af nadat bleek dat ambtenaren waarvoor zij verantwoordelijk waren, nalatig waren geweest. Goede ministers die op het moment van hun aftreden belangrijke onderwerpen in behandeling hadden. Maar zij kozen voor de politieke zuiverheid.

Heel anders is dat in onze stad Amersfoort. Daar kan een wethouder blijven zitten, ook al blijkt uit een serieus rapport dat onder zijn verantwoordelijkheid de wet is overtreden en er belangrijke schade is ontstaan voor de stad. Daarbij gaat het niet eens om de vraag of een ambtenaar heeft gefaald zonder dat de wethouder van diens daden op de hoogte was of dat de betreffende ambtenaar handelde in opdracht van de wethouder of met diens medeweten.

Burgers in onze stad kunnen vanaf deze dag constateren dat wethouders het niet zo nauw nemen met de wet, indien dat tot gevolg heeft dat hun eigen positie in het geding komt. Het feit dat coalitiepartijen dat sanctioneren door te laten blijken dat zij alle vertrouwen in de betreffende wetsovertreder hebben, maakt de zaak alleen maar erger.
Het feit dat, nadat een onderzoek heeft plaatsgevonden, er door de eerstverantwoordelijke wethouder of door andere collegeleden die kennis van het evaluatierapport hadden, geen strafrechtelijke procedure is geopend, maakt deze bestuurders medeschuldig. Dat geldt ook voor de raadsleden die zich, door een hoofdelijke stemming, solidair met de wethouder hebben verklaard. Overigens: bij een rechtsprocedure was helder naar voren gekomen in hoeverre het bestuur weet had van de handelingen van de ambtenaar.
Deze avond is gebleken dat een aantal politici in onze stad hun eigen positie belangrijker vinden dan dat te doen wat burgers in onze stad van hen verwachten, namelijk: de wet uitvoeren!

Prestigeslag rond een pannaveldje

Maandag 10 november 2008

Mijn fractiegenoot Ruud Schulten houdt zich met een vreemde zaak bezig. Het gaat om een pannaveldje (minivoetbalplek) in Nieuwland. Ambtenaren hebben het pannaveldje tot een prestigezaak gemaakt, bewoners in Nieuwland en vrijwilligers van een sportvereniging hebben het nakijken.
Pannaveldjes zijn helemaal in. Misschien niet meer bij de jeugd, want die is – terecht – zeer flexibel bij het cultiveren van activiteiten die gedurende een beperkte tijd ‘in’ zijn. Maar wel bij ambtenaren die aan het creëren van deze voorzieningen persoonlijk aanzien hopen te verwerven, om het even of voor deze voorzieningen voldoende draagvlak bestaat.

Natuurlijk is er in Nieuwland behoefte aan voorzieningen voor de jeugd. Het is een jonge wijk, dus aandacht voor de jongeren is meer dan noodzakelijk. Dat vinden ook het bestuur en tientallen vrijwilligers van de sportvereniging Nieuwland. Deze vereniging wil meer zijn dan een voetbalclub, de vereniging voelt zich verantwoordelijk voor het welzijn in Nieuwland, niet allen voor de georganiseerde voetbaljeugd, maar ook voor de niet georganiseerde jeugd. Om de jeugd in de wijk op een gezonde wijze te activeren, beperkt de sportvereniging Nieuwland zich niet tot het voetballen, maar wilt ze de jeugd uit de buurt veel meer bieden.

En daarnaast bestaat er dus een bureaucratie op het stadhuis die in Nieuwland een pannaveldje wil droppen. Daar is op zich niets mis mee, zij het dat de daarvoor gekozen plek op weerstand van buurtbewoners stuit. Die weerstand blijkt weinig uit te halen, want wat bij sommige (ik wil zeker niet generaliseren) ambtenaren in de kop zit, is er door geen bewonersweerstand uit te halen. En ik spreek daarbij uit ervaring!
Om dit probleem op te lossen, heeft de sportvereniging Nieuwland aangeboden het pannaveldje op haar sportterrein aan te leggen. Het past in concept van deze vereniging, die een gevarieerd aanbod voor alle jeugd in Nieuwland tot stand wil brengen. Maar iedereen die het stadhuis een beetje kent, weet al wat het resultaat is: van het aanbod wordt geen gebruik gemaakt. Befehl ist Befehl, alternatief hier, alternatief daar: de bewoners hebben maar te accepteren wat achter stadhuisbureau’s is uitgedacht. Bewoners staan in de kou, positief denkende vrijwilligers bij een sportvereniging zijn gefrustreerd, maar dat doet er verder niet aan toe! Of toch?

Natuur is belangrijker dan nieuwe snelwegen

Vrijdag 7 november 2008

De verkeerssituatie rondom het verkeersknooppunt Hoevelaken staat weer eens in de belangstelling. Als bewoner van Vathorst en daarmee regelmatig passant van dit kruispunt, weet ik uit ervaring dat het rond het knooppunt Hoevelaken regelmatig hommeles is.
Een groep ondernemers heeft voorgesteld om een bypass tot stand te brengen door een nieuwe verkeersverbinding te maken vanaf de aansluiting van de A30 en A1, noordelijk langs Hoevelaken, naar de plek waar de Bunschoterstraat de A1 kruist. Zij zijn niet de enige die over dit probleem nadenken, ik zag de afgelopen weken wat e-mails langskomen met allerlei variaties op het ondernemersvoorstel.

Wat bij al deze voorstellen over het hoofd wordt gezien is het feit dat ons land niet alleen uit wegen bestaat, maar ook uit natuur. Ten noorden van Vathorst ligt de Arkemheense Polder, een internationaal natuurgebied. Daar moet je natuurlijk geen nieuwe snelweg door of vlak langs aanleggen. En zou de weg toch worden aangelegd, dan wordt de ruimte tussen de nieuwe snelweg en de Laak mogelijkerwijze spoedig aangewezen als nieuwe bouwlocatie. Wel of geen bouwlocatie, het geplande groengebied voor de Vathorstbewoners, ten noorden van de Laak, mag je bij nieuwe wegaanleg ten noorden van Vathorst vergeten.

De oplossing is feitelijk heel simpeler. Laat Rijkswaterstaat eindelijk eens beginnen met de herstructurering van het knooppunt Hoevelaken. De plannen voorzien in een zogenaamde Turbo-90-oplossing. Hierbij hoeft het afslaande verkeer slechts een hoek van ongeveer 90 graden te draaien, in plaats van de 270 graden die eigen zijn aan een klaverblad. Dat betekent: het verkeer – ook vrachtauto’s – kan sneller en op overzichtelijke wijze, zonder allerlei weefvlakken, zijn weg vinden. Er ontstaat een kruispunt dat vergelijkbaar is met het Prins Clausplein bij Den Haag.
Een vlotte verkeersafwikkeling bij het knooppunt Hoevelaken voorkomt filevorming en maakt de aanleg van een nieuwe weg door kostbare natuurgebieden overbodig.

Burgerplicht en ambtelijke reactie

Donderdag 6 november 2008

Laatst schreef ik op deze plaats iets over de problemen waarmee Amersfoort kan worden geconfronteerd op het moment dat op Europees niveau een uitspraak wordt gedaan over het mogelijk overtreden van de Europese regelgeving bij de vergave van werkzaamheden in Vathorst. We spreken dan over miljoenenbedragen. Wat de precieze consequenties zijn van een uitspraak in Brussel of Luxemburg (Europees Hof), is nog niet te voorzien.
Naar aanleiding van mijn opmerking ontving ik een mail van een van onze ambtenaren. Weet wel, zo merkte hij op, dat het de fractievoorzitter van de BPA is die de hele aanbestedingszaak rondom Vathorst bij de Europese overheid onder de aandacht heeft gebracht. Met andere woorden: als er schade ontstaat, is het de schuld van de BPA-voorzitter.

Een vreemde kronkel, als ik het zo mag opmerken. Een jurist ten stadhuize beschuldigt een bewoner in onze stad er van dat deze aangifte heeft gedaan van een zaak die mogelijk tegen de wetgeving indruist. Burgerplicht, zou je zo denken.
Indien een burger in onze stad – of het mijn fractievoorzitter is of wie dan ook – een overtreding of strafbare handeling constateert, heeft hij de plicht om daarvan aangifte te doen. Doet hij dat niet, dan is hij feitelijk medeschuldig aan de overtreding, immers, hij sancioneert deze door zijn zwijgen.

Met de opmerking van de ambtenaar treedt een bekend verschijnsel op: men probeert de boodschapper te straffen en laat de veroorzaker lopen. Eigenlijk vind ik dat iedereen op het stadhuis – zeker onze stedelijke juristen – blij moet zijn wanneer een burger in onze stad zijn plicht doet, zonder dat te laten afhangen van het feit dat iemand daarvan schade ondervind ten gevolge van de boete die nu eenmaal bij een vergrijp behoort. Het recht moet zegevieren!