Interactief nadenken over de stadsbouwmeester

Donderdag 28 juni 2007

Amersfoort krijgt een stadsbouwmeester. Dat is in elk geval door de raad besloten, de vraag is nu: wat moet deze man of vrouw precies doen, wat wordt zijn plaats binnen de gemeentelijke organisatie en wat verwachten we van hem of haar. Je kunt daar een notitie over opstellen en vervolgens in de raad bespreken, maar zoiets ontaardt al spoedig in een Poolse landdag. En los daarvan, naast de mening van raadsleden hierover zijn ook de kennis en verwachtingen van mensen die met zo’n stadsbouwmeester krijgen te maken van belang: architecten, aannemers, ambtenaren en noem maar op.

Dat alles overwegende was de bijeenkomst die deze dag werd georganiseerd, een schot in de roos. In de Observant verzamelden zich een dertigtal mensen: ambtenaren, stedenbouwkundigen, projectontwikkelaars, architecten, vijf raadsleden en de wethouder Stadsontwikkeling. Het was geen obligate bijeenkomst waarbij iedereen wat roept in de richting van de gespreksleider en waarbij de mensen met de beste babbel een stempel leggen op de discussie. Er was een extern bureau ingeschakeld: Meetingworks. Op een bijzondere en in elk geval eigentijdse wijze werden alle aanwezigen uitgedaagd hun mening te geven en werd het resultaat van deze uitwisseling gemeten.
Het instrument waar Meetingworks zich van bediend, is het elektronische netwerk. Op de in carrévorm opgestelde tafels stond een dertigtal laptops, de plaatsen waar iedereen zat waren toegewezen zodat er een mix van deelnemers ontstond. Aan de hand van vragen, voorzien van een beknopte toelichting, werden de deelnemers uitgedaagd om een aantal obligate opvattingen aan te vullen, vraag voor vraag. Op het scherm zag je telkens een reeks van verstandige en wilde ideeën opdoemen, anoniem zodat iedereen zonder pralen of gezichtsverlies zijn creativiteit de vrije teugel kon geven. Bij een volgende stap werd gevraagd elk idee een waarderingscijfer te geven, met het verzoek zo min mogelijk op een voorzichtig gemiddelde te gaan zitten.
De uitslagen bij elk van de vragen waren interessant. In grafieken werd de gemiddelde waardering weergegeven, met daarnaast de mate van tegenstellingen in de waardering. De deelnemers waren van weliswaar geanonimiseerd, maar wel verdeeld in vier categorieën: architecten en andere vakmensen, ambtenaren, politici en vier overigen. Daardoor kon in elk geval worden weergegeven hoe elke groep over een bepaalde kwestie dacht. Op de uitslagen ga ik hier niet in, een verslag krijgen we nog toegezonden.

Een boeiende bijeenkomst. Het systeem zou ook goed gebruikt kunnen worden bij discussies binnen de raad. Toch vermoed ik dat het niet zover zal komen, en eigenlijk is dat maar goed ook. Meetingworks is een uitstekend middel om op evenwichtige wijze de creativiteit van mensen uit te dagen en vast te leggen. Wat er ontbreekt en wat binnen de raad juist belangrijk is, is het debat en de persoonlijke afweging van personen aan de hand van overtuigingen, politieke kleur en maatschappelijke belangen die worden vertegenwoordigd. Voor het publiek zou een discussie via de laptop uiterst saai en vrijwel onnavolgbaar zijn – nog meer dan bij de huidige werkwijze van de raad soms al het geval is.
Desondanks zijn er best momenten dat ook de raad zich van het systeem van Meetingworks zou kunnen bedienen, bijvoorbeeld tijdens studiedagen of voorbereidende, technische bijeenkomsten over zaken zoals de begroting. Mits het echte debat, met al zijn politieke tegenstellingen, maar in het openbaar blijft plaatsvinden.

Het kasteel in Stoutenburg

Woensdag 27 juni 2007

Deze dag vond in de Observant een bijeenkomst plaats, georganiseerd door de Stichting Het Utrechts Landschap. Het onderwerp: Een eigentijds kasteel op Stoutenburg – het gebied tussen Amersfoort en Hoevelaken. Een onderwerp dat leeft, de zaal in de Observant was behoorlijk vol – inclusief enkele raadsleden. In september moet de raad, aan de hand van het ontwerpbestemmingsplan, een uitspraak doen over de kwaliteitsslag die Het Utrechts Landschap in Stoutenburg wil realiseren. Dan moet de raad ook uitspreken of ze in het te revitaliseren landschap een futuristisch appartementencomplex van zes verdiepingen passend vindt. De reacties tot nog toe zijn overwegend negatief – na wat ik er van heb gezien: begrijpelijk!

Tijdens de discussie heb ik niet veel ingebracht: horen vond ik in dit stadium belangrijker dan het geven van een mening. Maar wel heb ik het volgende naar voren gebracht: de plannen die Het Utrechts Landschap met Stoutenburg heeft, verdienen alle lof. De oude structuur van het landschap wordt hersteld, oude waterlopen worden vrijgelegd, er worden condities geschapen voor meer flora en fauna, passend in het eeuwenoude landschap en er wordt aandacht besteed aan het verbeteren van de recreatieve beleving.
Juist daarom is het jammer dat Het Utrechts Landschap midden in dit prachtige natuurgebied een totaal misplaatst gebouw heeft gepland. Immers: nu al richt vrijwel alle discussie zich op dat ene onderdeel en krijgt het Utrechts Landschap een golf van kritiek over zich heen. Dat heeft de stichting zelf opgeroepen, maar het gevolg is dat de waardering voor alle goede gedachten voor dit gebied volkomen op de achtergrond beland – en dat verdient de stichting niet.

Fons Asselbergs, oud-wethouder van onze stad en thans Rijksadviseur cultureel erfgoed, verzorgde een inleiding. Fons ziet het zogenaamde kasteel, dat in elk geval geen kasteel is, wel zitten. Impliciet verweet hij de tegenstanders dat zij niet de moed hebben ‘ja’ te zeggen tegen een gedurfd idee. En even impliciet deelde hij dus mee in elk geval meer visie en moed te hebben, iets wat ik hem overigens niet wil ontzeggen.
Maar bij de woorden van Fons passeerden toch een aantal beelden van de stad mijn geest, beelden die onder het wethouderschap van Fons tot stand zijn gekomen. Het vermaledijde ROB-gebouw tussen Muurhuizen en de Appelmarkt is er een van. Of het fantasieloze, plompverloren wooncomplex op de plaats van de oude markthal, tussen de Breestraat en de Lieve Vrouwestraat. Of de rij kantoren op het Bleekerseiland tegenover de Beestenmarkt, kantoren die op de bedrijfsterreinen Calveen of De Hoef niet zouden misstaan, maar langs de Stadsring, vis-à-vis met het historisch centrum, een aanfluiting zijn.

Het zijn slechts enkele voorbeelden waartoe de visie en de moed voor het nieuwe van Fons Asselbergs hebben geleid. Daar wordt je niet vrolijk van. Zijn pleidooi voor de plannen die Het Utrechts Landschap heeft met het ‘kasteel’ voor Stoutenburg, valt bij mij daarom in verkeerde aarde. Overigens: Fons heeft ook veel goede dingen voor de stad gedaan, maar hij is niet God zelf (sommigen denken dat misschien) en heeft dus ook wel eens verkeerde opvattingen. Voorlopig zie ik zijn opvatting over het ‘kasteel’ Stoutenburg als een daarvan.

Van bestuurlijke ijdelheid naar bestuurlijke banaliteit

Dinsdag 26 juni 2007

Stel je voor: de welstandscommissie heeft een onbegrijpelijke opvatting en het college volgt deze niet, waarna de welstandscommissie, in zijn kwaliteit van adviseur, beroep aantekent bij het college. Of de adviescommissie Sociale Zaken stelt bepaalde uitkeringen voor die het college moeilijk kan opvolgen, waarna deze adviescommissie beroep aantekent bij het college. Moord en brand zou er worden geschreeuwd: een adviescollege is immers niet meer dan een adviserend orgaan, het college neemt de besluiten. Adviseurs zouden, indien zij regelmatig het idee hebben niet serieus te worden genomen, hooguit kunnen besluiten zich terug te trekken.

Ik ontleen deze twee voorbeelden aan de opmerkingen die Arriën Kruyt deze avond maakte, nadat VVD-er Koos Voogt (prima diva della forta) voorstelde een bezwaarschrift in te dienen bij het Commissariaat voor de Media. Onderwerp van het bezwaarschrift: het Commissariaat heeft een advies van de Amersfoortse gemeenteraad niet opgevolgd. Voor de goede orde: indien meerdere lokale organisaties en verzoek voor een zendmachtiging indienen, schrijft de Mediawet voor dat het Commissariaat de betreffende gemeenteraad om een advies vraagt. In de Mediawet staat nergens geschreven dat het Commissariaat gehouden is dat advies één op één op te volgen. Logisch, want dan kan je net zo goed het Commissariaat voor de Media opheffen.
De raad adviseerde de lokale zendmachtiging de komende vijf jaren te gunnen aan Eemstad. Koos Voogt mocht – op verzoek van het Presidium of wie dan ook – tijdens de hoorzitting bij het Commissariaat dit advies toelichten. Trots als een aap met vijf lullen keerde hij uit Hilversum terug: zijn verhaal was glanzend, uit de reactie van de aanwezigen maakte hij op dat men perplex stond dus het besluit was in feite al binnen. Hosanna!
Niet dus. Het Commissariaat stelde vast: bedankt voor het advies, maar alles overwegende beslissen we toch anders. Kan gebeuren. Binnen de raad ontstak een stoet raadsleden, onze Koos voorop, in briesende woede. Aantasting van de democratie, de raad werd niet serieus genomen, Stalinistische methoden. Het leven is hard en het lontje is kort. Dat de kwaliteit van het advies misschien niet alle kritiek kon doorstaan, dat was een gedachte te ver. Zoiets bestaat niet in Amersfoort.

Dus besloot de raad – met krappe meerderheid – om vanuit zijn adviseurpositie beroep aan te tekenen bij het orgaan dat gemachtigd is om een besluit te nemen. Voor de goede orde: indien Eemstad een bezwaarschrift indient, is dat logisch. Ik verwacht nauwelijks anders. Maar Eemstad is in zijn belangen geschaad, en dan is het niet meer dan een recht dat eenieder toestaat. Om van dat recht gebruik te maken indien je in je ijdelheid bent geschaad, is een hele andere zaak. Een constatering die nog los staat van het feit dat het passeren van een advies, een inherent mogelijkheid bij het geven van een advies, bij een daaropvolgende afwijzing van het beroep de vorm van een zeperd gaat krijgen. Over gezichtsverlies gesproken!

Starters op de woningmarkt worden onvoldoende bediend

Maandag 25 juni 2007

De raad mag zich deze week uitspreken over de Grondexploitatie Vathorst. Vathorst is een van de belangrijke stedelijke ontwikkelingen binnen Amersfoort, dus een gesprek over de voortgang is alleszins terecht. De afgelopen jaren werd onderwerp niet meer expliciet geagendeerd, raadsleden konden zich via de kwartaalberichten informeren. De vorm waarvoor dit jaar is gekozen doet meer recht aan de positie van de raad, door de agendering is de informatie ook completer.

De grondexploitatie is sluitend, met een klein overschot. Prima! Dit roept overigens wel de vraag op of er voldoende flexibiliteit is indien de economie de komende jaren in tegenwind belandt. In elk geval kan worden geconstateerd dat we op plezierige wijze hebben kunnen profiteren van de lage hypotheekrente en de nog steeds stijgende woningprijzen, waardoor de ontwikkeling van Vathorst een aardig duwtje in de rug heeft gekregen. Indien procedures wat minder gecompliceerd zouden zijn en er dus adequater op marktontwikkelingen zou kunnen worden gereageerd, zou het er met de grondexploitatie van Vathorst ongetwijfeld nog beter uitzien.
Uiteraard zijn er nog best enkele punten van zorg. Weten we de woningproductie op het geplande peil te houden? Hoe loopt het af met de discussie die momenteel met de belastingdienst wordt gevoerd en waarbij miljoenengrote navorderingen een rol kunnen spelen? Werken de afzetproblemen bij de kantorenlocatie Podium zich misschien door in de grondexploitatie van Vathorst? Ik vermoed dat al deze problemen, zo zij zich als probleem ontpoppen, nog wel zijn op te vangen – mits de economie en het consumentenvertrouwen ons geen loer draaien.

Waar ik wel met gemengde gevoelens naar kijk, is de variatie in de woningproductie tot nog toe. Volgens de actuele planning moet dertig procent van de woningen in de sociale sector worden gerealiseerd. In de vrije sector heeft het geplande goedkope segment (tot 200.000 euro) een omvang van twaalf procent. Intussen zijn ruim 5.100 woningen gebouwd of in voorbereiding, vrijwel de helft van het totaal aantal Vathorstwoningen dat 10.320 bedraagt.
Van deze vijftig procent bevindt zich 31 procent in de sociale sector, iets meer dan gepland. Naar dit komt vooral omdat van de 1.798 huurwoningen er al 1.317 gebouwd of in voorbereiding zijn, zo’n driekwart van het totaal. Van de 1.289 sociale koopwoningen (tot 165.000 euro) zijn er slechts 286 gebouwd of gepland.
Ook in de vrije sector blijft de realisatie van het goedkope segment achter bij de planning: 494 van de 1.301. Van het dure segment (255.000 euro en hoger) zijn er al 1.927 van de geplande 3.783 gebouwd of in voorbereiding. Bekijk je het per buurt in Vathorst, dan zijn de cijfers nog opmerkelijker. In De Laak 1 zijn al 610 woningen in het dure segment gerealiseerd of in voorbereiding, terwijl er maar 458 waren gepland. Dit verschil is groter dan de bijstelling van 56 extra woningen voor heel Laak 1.

Aan deze ontwikkeling zit een positieve kant. De productie van duurdere woningen, die meer opleveren in de grondexploitatie, loopt voor op de planning. Dit beperkt, indien de komende jaren de woningmarkt zou gaan tegenzitten, het exploitatierisico. In financieel opzicht kan dus worden gesproken van een gunstige ontwikkeling.
Maar hieraan verbindt zich ook een nadeel dat, wat mij betreft, toch wel op kritiek en correctie zou moeten stuiten. Het feit dat de productie van goedkopere koopwoningen achterblijft bij de planning, houdt in dat het voor starters op de woningmarkt nog moeilijker wordt om aan de bak te komen. En dat gegeven is te betreuren. Zowel het Rijk als organisaties zoals de NVM en de Vereniging Eigen Huis luiden regelmatig de noodklok over de toenemende ontoegankelijkheid van de koopsector voor starters op de markt. Uit de productiecijfers blijkt dat enige correctie hierop best mogelijk is.

Stichting Gastvrij, maatschappelijk betrokken horeca

Zondag 24 juni 2007

Vandaag is de Stichting Gastvrij van start gegaan. De stichting is een initiatief van Harold Warmelink, directeur van het Berghotel, en Marie-Louise Hehenkamp. Marie-Louise Hehenkamp trad de afgelopen jaren tientallen keren op als makelaar tussen het bedrijfsleven en het vrijwilligerswerk in onze stad. Stichting Gastvrij stimuleert activiteiten van maatschappelijk betrokken horeca.

Er waren, naast sponsors en enkele speciale gasten, zo’n honderd vrijwilligers van De Zonnebloem uitgenodigd voor een feestelijke High Tea in het Berghotel. Maar vóórdat aan de thee kon worden aangeschoven, werden aan lange tafels 250 geprepareerde taarten gegarneerd met slagroom en feestelijke, eetbare versiering. Een half uur lang was het een bonte mengeling van mensen met slagroomspuiten, dozen met chocola en marsepeinen zonnebloemen en mensen die dat alles inpakten. Aan het einde van de middag, na de high tea, werden de taarten door de Zonnebloemvrijwilligers verspreid onder zieken en ouderen in onze stad.
De Stichting Gastvrij, waaraan meer horecabedrijven dan het Berghotel gaan deelnemen, is voor de gemeenteraad een interessant signaal. Enkele jaren geleden werd in Amersfoort de toeristenbelasting afgeschaft, onder voorwaarde dat de horeca een aantal langdurig werkloze jongeren aan de slag zou helpen. Dat is slechts zeer ten dele gelukt: geslaagde gemeentelijke acties voor langdurig werklozen hadden het aanbod uitgedund, van de nog beschikbare jongeren was maar een gering deel geschikt voor de horeca. Jongeren voor wie een plaats werd gevonden, vloeiden in de meeste gevallen door naar andere bedrijfstakken.
Voor een aantal fracties in de gemeenteraad was dit afgelopen maand reden om zich af te vragen of de toeristenbelasting toch maar weer moet worden ingevoerd. Dat lijkt mij een verkeerde zaak. Met acties als de Stichting Gastvrij bewijst de horeca dat zij bereid is op een andere, meer reële wijze maatschappelijke taken voor haar rekening te willen nemen. Je kunt een sector die moeilijk aan een afspraak kan voldoen maar dat op andere wijze compenseert, niet straffen door een ongewenste belastingmaatregel weer in te voeren.
Overigens: enkele jaren geleden, toen de discussie over de toeristenbelasting plaatsvond, was Leefbaar Amersfoort sowieso tegen deze belastingmaatregel. De uitvoeringskosten zijn hoog, de netto-opbrengsten voor de gemeentekas zijn daardoor vrijwel nihil en deze belasting is daardoor alleen maar een bureaucratisch onding voor een deel van ondernemend Amersfoort.

Tijdens de high tea zat ik aan tafel met enkele van de sponsoren van deze dag. Het gesprek belandde op zeker moment bij het afscheid van gemeentesecretaris Piet Buijtels. Iedereen betreurde zijn vertrek, dat vooral werd gezien als een indicatie voor de introverte cultuur op ons stadhuis. Het bij zijn vertrek naar voren gebrachte argument dat op het stadhuis alles dusdanig goed in orde is dat voor een ‘doener’ zoals Piet Buijtels nauwelijks emplooi is, werd feitelijk weggehoond. ‘Een organisatie die van zichzelf verklaard dat zij alles zo goed in orde heeft dat er geen emplooi is voor iemand die verbeteringen nastreeft, is ten dode opgeschreven,’ aldus een van de aanwezigen. Er was weinig waardering voor de regelmatig geuite zelfgenoegzaamheid binnen ons ambtelijk management. Een organisatie die zichzelf, borstkloppend, afsluit voor vernieuwende impulsen, komt vroeg of laat in de problemen, aldus enkele maatschappelijk betrokken ondernemers van buiten de horeca.

Vergadermodel voldoet van geen kant

Zaterdag 23 juni 2007

De voorzitters gaan dinsdag praten over de vergaderorde. Dat is noodzakelijk, want je hoort steeds meer klachten. Deze spitsen zich op twee punten toe: er is te weinig tijd om een serieus onderwerp op fatsoenlijke wijze te bespreken, en: het parallel vergaderen, de laatste tijd steeds vaker op vier locaties gelijktijdig, levert grote problemen op bij het verdelen van taken, vooral wanneer gelijksoortige onderwerpen gelijktijdig staan geagendeerd.

Over het tijdsgebrek een praktijkvoorbeeld: de behandeling van de woningbouw aan Achter de Kamp. Behandeltijd: 45 minuten. Door het parallel vergaderen moeten veel raadsleden van zaal wisselen, waarvoor geen tijd is ingepland. Dus begint de vergadering vijf minuten te laat. Ondanks het feit dat alle fracties een rijkelijk van tekeningen voorziene projectbeschrijving hebben ontvangen, krijgt de architect gelegenheid om het plan toe te lichten. Het is voorspelbaar: de architect houdt zich bij lange na niet aan de afgesproken twee minuten. Vervolgens zijn drie insprekers aan de beurt: dat was te voorspellen, terecht dat zij gebruik maken van hun recht tot inspreken, maar samen met de architect verorberen zij al ruim tien minuten van de krappe vergadertijd.
Blijft een half uur over voor acht fractievertegenwoordigers. Drie minuten per persoon, bij een punt als dit, is dat zeer krap. Zeker diegenen die tégen het voorstel zijn, moeten enige ruimte hebben om hun argumenten toe te lichten. Hierna moet het college antwoorden. Volgens de regels zouden de insprekers nog een keer mogen reageren en zou er ook nog een korte tweede ronde voor de raadsleden moeten zijn. Bij de presentatie van het nu gehanteerde vergadermodel is zelfs beweerd dat deze vergaderwijze meer ruimte zou bieden voor onderlinge discussie!

Het resultaat: drie fracties komen er niet eens aan het woord, voor een reactie van het college is geen tijd en van een tweede ronde, inclusief een korte bijdrage van de insprekers, is al helemaal niet aan de orde. Integendeel: de verdere behandeling wordt verdaagd naar de volgende week. Dat voortzetten van de discussie tijdens een volgende vergadering was onderdeel van de nieuwe werkwijze, maar er zijn deze week meer onderwerpen die niet kunnen worden afgerond, zodat op 26 juni extra vergaderruimte noodzakelijk is en er weer op vier plekken gelijktijdig moet worden vergadert.
Dat is niet alleen lastig voor de raadsleden, maar ook voor geïnteresseerde burgers die de discussie in de raad willen volgen. En dan zwijg ik nog over de problemen die het presidium heeft met het vinden van genoeg voorzitters en het indelen van de wethouders die ook vaak gelijktijdig op twee plaatsen moeten zijn en zich dan maar laten vertegenwoordigen door een minder ingevoerde collega.

Onze huidige vergaderwijze, twee jaar geleden ingevoerd, draagt het etiket ‘Almeerder model’. Enkele jaren geleden was dit model een hype, maar er is nooit voldoende nagedacht over het feit dat dit vergadermodel wel aansloot bij de bestuurscultuur in Almere, maar daarmee nog niet a-priori paste bij de politieke cultuur in andere steden. Ook bouwkundig had Almere alles mee, wat in de praktijk van belang blijkt te zijn. Leefbaar Amersfoort zag de nieuwe vergaderwijze niet zitten en was er op tegen – en niet wij alleen. Het is jammer, maar we hebben gelijk gekregen.

De onbedoelde functie van het 750-paviljoen

Vrijdag 22 juni 2007

Deze avond wordt de uitslag bekend gemaakt van de prijsvraag voor het jubileumpaviljoen. Op het Eemplein, naast Zandvoort aan de Eem, moet een tijdelijk paviljoen verrijzen voor de organisatie van het 750-jarig bestaan van Amersfoort dat in 2009 wordt gevierd. Over de zin of onzin daarvan heb ik het niet, het komt er dus sluit ik mij aan bij het jubeltonen alom. Trouwens, het gebouwtje wordt gesponsord (door een plaatselijke aannemer, dat wel) en aan de prijsvraag zijn geen prijzen verbonden. De winnaar ziet zijn idee gerealiseerd, dat is toch het mooiste dat hem kan overkomen!

In het gebouw D’Eersteling aan de Grote Koppel is dit weekend een expositie ingericht van alle ingezonden ideeën. Er waren er ongeveer twintig verwacht, het werden er 55. Leuke ideeën, gekke ideeën, uitvoerbare en onuitvoerbare ideeën, gelikte en ludieke ideeën – elke vorm van creativiteit is aanwezig. Vijf daarvan zijn genomineerd, de burgemeester maakte deze avond de uitslag bekend.
Winnaar is het ontwerp ‘Poort 750’. Een klein puntje van kritiek op het uitgereikte juryrapport: de namen van de ontwerpers kan ik niet vinden. Voor het overige: goed verzorgd, chapeau! Wie de makers van het winnend ontwerp zijn, weet ik dus niet, maar dat zal niet lang duren. Zelf vond ik de tweede keuze, AMF 1:37,5, mooier, maar ik begreep dat de kosten hiervan het budget voor een tijdelijk paviljoen ver te boven gingen. Misschien komt het nog eens.

De Poort 750 is een U-vormig gebouwtje, waarbij werkruimte en expositieruimte rondom een kleine patio liggen. De liggende massa is gedupliceerd in een rechtopstaand deel, dat als een poort over de ingang naar de patio staat opgericht. Het aardige is dat de bovenkant van het poortgedeelte bestaat uit een panoramaterras(je).
Dat panoramaterras spreekt mij het meeste aan, om een reden die niet in het programma van eisen was opgenomen en ook niet door de jury werd vermeld: het paviljoenterras vormt een uitstekend uitzichtpunt over de nieuwe bouwplaats van het Eemplein. Het paviljoen is ongeveer klaar als de bouw van het Eemplein begint, belangrijk is uiteraard dat de ingang van het paviljoen, waar ook het uitzichtterras zich bevindt, aan de kant van de nieuwe bouwplaats ligt. Maar ik vermoed dat dit ook nauwelijks anders kan.

Uitzichtpunten bij bouwplaatsen zijn populair. In Berlijn – jarenlang de grootste bouwput van Europa – was bij elke grote bouwplaats wel min of meer geïmproviseerd uitzichtpunt te vinden. Het uitzichtterras bij de Potsdammerplatz, liggend boven een opvallend expositiegebouwtje, haalde zelfs alle internationale architectuurbladen en werd door bijna een miljoen mensen bezocht.
Het uitzichtterras Poort 750 is zo’n tien meter hoog en komt – gelukkig toeval – te staan tegenover de laagste van de zes onderdelen van het nieuwe Eemplein. In 2008 wordt er gebouwd aan de parkeergarage van het Eemplein, wat een immense en levendige bouwput kan opleveren. In 2009 verrijst dan de ruwbouw van het centrum en kan het terras van Poort 750 uitgroeien tot een geliefde en praktische bezienswaardigheid. Dus: een goede keuze van de jury!

Een bijzondere afscheidsreceptie

Donderdag 21 juni 2007

Woensdag in de namiddag vond de afscheidsreceptie plaats van gemeentesecretaris Piet Buijtels. Een wat sobere bijeenkomst waar ik een aantal ambtenaren die je er zou verwachten, miste. De afscheidsspeech van de burgemeester was warm, wat gezien de omstandigheden een verademing was. Ze betrok bij haar speech ook de echtgenote van Piet Buijtels, wat terecht was en gezien de duidelijke reactie ook vol in de roos. Piet Buijtels zal met gemengde gevoelens aan Amersfoort terugdenken, voor zijn echtgenote – die dat allemaal vanaf de zijlijn heeft moeten meemaken – zal dat nog sterker gelden.

Piet Buijtels hield zijn speech bescheiden. Beschouwingen liet hij achterwege, hij hoopt dat het verslag van zijn exitgesprek niet in een diepe la verdwijnt. Dat lijkt mij een meer dan terechte wens, alleen – maar niet uitsluitend – al om er van te leren bij het aanstellen van een nieuwe gemeentesecretaris. Misschien blijkt uit de exitgesprekken wel dat de organisatie van ons ambtelijk apparaat zo perfect maar weinig flexibel is, dat je je moet afvragen of we nog wel een fulltime gemeentesecretaris nodig hebben!

Piet Buijtels sloot zijn korte speech af met twee absurde fragmenten uit een satirische Montey-film. Het eerst betrof de weerzin van de directe familie van de hoofdpersoon in de film tegen het feit dat de buitenwacht deze hoofdpersoon begroette als een nieuwe Messias. De verwachtingen bij de buitenwacht werden hem in zijn directe omgeving niet in dank afgenomen.
In het tweede filmfragmentje werd deze Messias gekruisigd en kwam te hangen naast een lange rij van eerder-gekruisigden. Maar zijn, eveneens onfortuinlijke, buurman gaf hem de wijze raad: wat er ook gebeurd, geniet van de zon en blijf van de mooie dingen in het leven genieten (sic). Een wijze raad waarmee Piet Buijtels, als geboren Brabander, hopelijk mee uit de voeten komt.

Misplaatst bouwplan voor Achter de Kamp

Woensdag 20 juni 2007

Dinsdagavond kwam in De Ronde – voor de derde keer – het bouwplan voor Achter de Kamp aan de orde. Woningbouwvereniging Portaal wil hier een gebouw neerzetten, bestemd voor studenten- of jongerenhuisvesting (de informatie hierover is verschillend). Omwonenden klagen tegen het nieuwe gebouw dat van hun tuinen binnenplaatsen maakt en een behoorlijke aanslag op de privacy van de mensen vormt. Het ziet er naar uit dat een meerderheid van de raad over deze bezwaren heenstapt.

Jouw Amersfoort wijst het bouwplan af. Daarbij spelen niet uitsluitend de bezwaren van de omwonenden – die wij serieus nemen – een rol. Wij vinden dat binnen de oude stadsmuren, waarvan een (herbouwd) deel op enkele tientallen meters van de beoogde nieuwbouw staat, gebouwd moet worden op een wijze die past bij het historische karakter van onze binnenstad. Dat is bij het voorgestelde plan absoluut niet het geval.
De nieuwbouw is beduidend hoger dan het aangrenzende gebouw en veel hoger dan de oudere, veelal historische gebouwen in zijn omgeving. Het is in hoogte wel vergelijkbaar met de appartementencomplexen op de tegenoverliggende Beestenmarkt, maar die onderscheiden zich door de bij het historische beeld passende scherphoekige puntdaken. Het nieuw geplande gebouw is een te grote kolos met een plat dak, op enkele punten gemarkeerd door een lichthellende gevel bij de bovenste verdieping. Dit kan het totaal beeld van een groot, vierkant gebouw nauwelijks verhullen. Kort en goed: het gebouw past niet in een historische binnenstad.

Ja maar, zullen velen zegen, er staan toch veel meer van die bouwmassa’s met een plat dak in onze binnenstad, en ook aan Achter de Klopt. Correct, maar wanneer je alleen maar blijft voortborduren op fouten uit het verleden, dan verloedert het beeld in de binnenstad steeds meer en meer. Er is een ommekeer nodig, we moeten zuiniger omgaan met het historische karakter van onze binnenstad. Dat bereik je niet door telkens te roepen: ‘Oké, volgende keer dan!’ We moeten piketpaaltjes slaan en zeggen: vanaf nu bepalen niet de ontwikkelaars hoe onze binnenstad er uit ziet, maar staat het algemeen belang voorop. En dat algemeen belang vertaal ik in de liefde die de meeste Amersfoorters hebben voor hun historische binnenstad en de waardering die deze binnenstad ondervindt bij zijn bezoekers. Dáár moeten we als gemeenteraadsleden voor opkomen.

Omroep Amersfoort moet continuïteit waarborgen.

Dinsdag 19 juni 2007

Omroep Amersfoort krijgt de zendmachtiging! Het besluit van het Commissariaat voor de Media sloeg bij velen in als een bom. In elk geval week het besluit af van het advies van de Amersfoortse gemeenteraad. Er was nauwelijks iemand die dit had verwacht, al zagen sommige die Omroep Amersfoort de zendmachtiging gunden, het uitstellen van het besluit vorige week als een sprankje hoop. Het Commissariaat heeft gekozen voor continuïteit boven een avontuur met weinig perspectief.

Veel raadsleden zijn ontzet. Op zich vormt dit al een bewijs dat de status van het raadsbesluit dat in april werd genomen, door velen verkeerd was opgevat. Het ging om een advies van de raad, en een advies is en blijft niet meer dan een advies. De omroepwet schrijft niet voor dat een advies van de gemeenteraad voor het Commissariaat bindend is. Gezien de manier van besluitvorming binnen de Amersfoortse gemeenteraad, is dat maar goed ook.
Dat de (meerderheid van) raad een tik op de vingers heeft gekregen, is duidelijk. En verdiend! Om het in een paar woorden samen te vatten: bijna twee jaar lang kreeg de raad een groot aantal signalen dat binnen Omroep Amersfoort een managementprobleem was ontstaan, met gevolgen voor het personeelsbeleid en met een gevaar voor de financiële continuïteit. Veel raadsleden spraken hun zorg uit, maar niemand ging tot actie over. De mogelijkheid om bij de jaarlijkse subsidieverstrekking organisatorische voorwaarden te stellen, werd niet benut.

Maar op het beslissende moment, toen voor de omroep geen mogelijkheid meer bestond om duidelijke wensen vanuit de raad te honoreren, werden er ineens scherpe eisen gesteld en werden daaruit per ommegaande consequenties getrokken, in de vorm van een negatief advies. Een werkgever die zijn werknemer op staande voet op straat zet, krijgt van de rechter de vragen te beantwoorden: had u al eerder uw klachten kenbaar gemaakt, had u een dossier aangelegd, maakte u afspraken over een verbetertraject? Zo niet, dan is het ontslag niet rechtsgeldig. De meerderheid van de gemeenteraad zag er geen enkel probleem in om al deze normale vormen van fatsoen achterwege te laten en zonder tijdige, en van voorwaarden voorziene waarschuwing vooraf de omroep aan de dijk te zetten.
Ging die discussie over het advies aan het commissariaat gepaard met een afweging tussen datgene wat beide aanvragers – Omroep Amersfoort en Eemstad – aanboden? Nee dus! En daarbij bedoel ik niet alleen het geduldige papier van intenties, maar ook de financiële en organisatorische onderbouwing van de plannen voor de toekomst. Dat zijn overigens de beoordelingsgebieden waarover de raad een uitspraak kan doen, over de programmatische inhoud heeft de raad weinig te zeggen – daarin is de mediawet zeer duidelijk.

Ik blijf bij de opvatting dat Eemstad niet in staat was om binnen het organisatorische kader dat zij in haar bedrijfsplan schetste, de gepresenteerde programmatische wensen waar te maken. Over de financiële kaders die Eemstad schetste, zwijg ik maar helemaal. Ik heb een sterk vermoeden dat, indien het Commissariaat de zendmachtiging aan Eemstad had gegund, deze omroep op korte termijn met nadere financiële wensen naar voren was gekomen. Alleen al uit rechtvaardigheidsoverwegingen (voor meer geld had Omroep Amersfoort ook wel meer kunnen bieden) vind ik dat de raad nadere financiële wensen had moeten weigeren. Ook al zou dit als consequentie hebben dat Eemstad dan de deuren weer zou moeten sluiten, alvorens ze goed en wel was begonnen.

Het besluit van het Commissariaat bewijst dat in Hilversum met meer wijsheid wordt geoordeeld dan waartoe de Amersfoortse gemeenteraad toe in staat was. Het is beter om krokodillentranen achterwege te laten en eerst maar eens te overdenken of het gegeven advies de kwaliteit had die je feitelijk mag verwachten van een bestuursorgaan met 39 verstandige mensen.
Een soortgelijk advies zou ook kunnen gelden voor de initiatiefnemers van Eemstad. Die hebben de afgelopen maanden in elk geval ervaringen kunnen opdoen op het gebied van financiën en op het gebied van samenwerking tussen nogal uiteenlopende partijen met verschillende intenties. In elk geval zou ik willen opmerken: haat is een slecht fundament voor een nieuw bouwwerk.

De rijdende trein van NV Utrecht

Maandag 18 juni 2007

NV Utrecht presenteerde deze dag, tijdens een grote happening in het Hilversumse Mediapark, het rapport ‘Verdichting en kwaliteit’. Binnen NV Utrecht werken de provincie, de gemeenten Utrecht Amersfoort en Hilversum en de tussenbesturen BRU, Eemland en Gooi- en Vechtstreek samen. Het ‘NV’ in de naam NV Utrecht staat voor ‘Noordvleugel’, het economisch sterkste deel van de Randstad, waarbinnen Amsterdam en Schiphol belangrijke players zijn.

Het rapport ‘Verdichting en kwaliteit’ betreft de ruimtelijke ontwikkelingsvisie in het gebied Utrecht-Amersfoort-Hilversum voor de periode 2015-2030. Voor het Eemland en Het Gooi staat een woningbehoefte geprogrammeerd van 24.500 woningen, boven het aantal dat al in het lopende streekplan van Utrecht is vastgelegd en waarvan de realisatie van Vathorst onderdeel uitmaakt.
Veel ruimte hebben we niet meer in het Eemland, Het Gooi zit nog krapper in zijn vel. Daarom wordt er van uit gegaan dat deze twee stadsgewesten zo’n 9.500 woningen binnen de bestaande stadsgrens bouwen, in hoofdzaak door stadsvernieuwing en door het benutten van vrijkomende locaties zoals het NS-gebied naast het Soesterkwartier. In de uitleggebieden moeten 5.000 woningen worden gebouwd, waarvan meer dan 2.000 in Vathorst-West. Voor de resterende 10.000 woningen moet ruimte worden gevonden in Almere-Oost.

Plannen, plannen, plannen. Maar de realiteit dwingt tot het maken van kanttekeningen. De eerste betreft de bouwopgave voor Almere-Oost. Of Almere aan deze wens kan en wil voldoen, is nog niet duidelijk. Omdat het met de verbindingen tussen Almere, Amsterdam en Schiphol niet zo goed is gesteld, heeft het gemeentebestuur van Almere het afgelopen jaar al aangekondigd de rem te zetten op zijn bouwproductie. Daarnaast is op te merken dat Almere bij zijn bouwprogrammering geheel is afgestemd op de Amsterdamse regio. In het verleden is al eens verklaard dat extra opvang voor Het Gooi en voor Eemland er feitelijk niet inzit. De NV Utrecht praat daarentegen over 10.000 tot 15.000 woningen die ten behoeve van deze gewesten op het vaste land in Almere gebouwd zouden moeten worden.
En dan nog. Indien Almere de overloopfunctie voor het Eemland voor zijn rekening neemt, moet ook de infrastructuur (trein en auto) tussen het oostelijke deel van de provincie Utrecht en het nieuwe land worden verbeterd. Een spoorwegverbinding ter hoogte van Bunschoten is zo ongeveer een must. Tijdens de presentatie van het rapport verklaarde de secretaris van NV Utrecht dat het Rijk enkele miljarden euro’s beschikbaar gaat stellen voor het verbeteren van de infrastructuur naar Almere. Gezien de discussie tot nog toe mag er van worden uitgegaan dat dat geld grotendeels voor de relatie met Amsterdam en Schiphol wordt ingezet. Voor plannen richting Eemland staat nog geen pennenstreek op papier, laat staan dat er geld beschikbaar is.

Een derde probleem dat bij de presentatie van vandaag nauwelijks aandacht kreeg, is de opmerking die namens minister Kramer werd gemaakt. Zij liet haar secretaris-generaal meedelen dat de plannen die NV Utrecht heeft voor de gebieden Oude Rijn (tussen Harmelen en Woerden) en de Kromme Rijn/Lekzone in de omgeving van Houten, geen steun uit Den Haag krijgen. Het behoud van kostbare groengebieden heeft bij de minister een hogere prioriteit. Daarmee staat een belangrijk deel van de 15.000 tot 20.000 woningen in de regio Utrecht, die na Leidsche Rijn nog een plek moeten krijgen, op de tocht.
Het zijn allemaal ontwikkelingen waarover wij ons in Amersfoort zorgen moeten maken. Indien de minister voet bij stuk houdt en ook de mogelijkheden in Almere minder rooskleurig zijn dan NV Utrecht laat voorkomen, dan moet elders in de provincie ruimte worden gevonden. Voor het gewest Amersfoort staan dan drie locaties op de lijst van mogelijkheden: Stoutenburg-Noord, Vathorst-Noord en Zeldert.

NV Utrecht beslist niet, dat doet u! verklaarde Gedeputeerde Jan Ekkers plechtig tegenover de in Hilversum verzamelde wethouders, raadsleden en burgemeesters. Dat klink mooi, maar is dat ook de realiteit? Ik vrees dat de zaken gecompliceerder zijn. NV Utrecht heeft zijn ontwikkelingsvisie opgesteld en bij de minister neergelegd. Die heeft deze visie nodig om de nog steeds stokkende woningproductie in ons land uit het slop te helpen. NV Utrecht voert overleg met verschillende ministers. Daarbij gaat het om ruimtelijke beslissingen en om geld.
Uiteraard heeft de gemeenteraad het laatste woord, de Gedeputeerde zou ter plekke zijn afgemaakt wanneer hij een andere opmerking had gemaakt. Maar het gaat er om welke ruimte de gemeenteraad nog heeft wanneer besluiten moeten vallen over de concrete uitvoering van de plannen van NV Utrecht. Ik vrees dat de marges smal zullen zijn en dat rond 2010-2015 de Amersfoortse gemeenteraad feitelijk weinig kan inbrengen tegen plannen die de tot nog toe gekoesterde vrije ruimte rondom onze stad gaan aantasten. De trein is al onder stoom, het zal al moeilijk genoeg zijn om de treeplank te bereiken!

Tegengestelde geluiden over groenste stad

Zaterdag 16 juni 2007

Twee berichten van tegengesteld karakter. In de Amersfoortse Courant benadrukt wethouder Hans van Daalen dat het gemeentebestuur zich met kracht inzet om groenste stad van Europa te worden. We afficheren ons al als groenste stad van ons land en gaan het nu opnemen tegen parkrijke steden als Nancy en Münster. Dat wordt spannend!

Het is te hopen dat de internationale jury weekblad Elsevier die gisteren op mijn deurmat viel niet ontvangt. Omslagverhaal deze week is: ‘Waar is het goed wonen?’ Dat met name enkele Gooise gemeenten in de top tien zitten, met Laren op de eerste plaats, is niet zo verbazingwekkend. Zelf in Het Gooi geboren, mag ik daar dus ook een klein beetje trots op zijn! Amersfoort staat op plaats 65, wat op zich niet eens zo gek is, zeker als je dit vergelijkt met de meeste overige Utrechtse gemeenten. In het lijstje van de 100.000-plus-gemeenten staat Amersfoort op de zevende plaats van de 25, ook niet slecht.
Maar Elsevier geeft ook aan hoe zij tot de waardering is gekomen. Daarvoor zijn verschillende categorieën gehanteerd. Als eerste staat er ‘Groene omgeving’, en daarin scoort onze stad in de laagste categorie! Hetzelfde geldt voor de categorie ‘parken, sportvelden en dergelijke’.Daar ga je dan als groenste gemeente van ons land! Oké, je kunt dat aan Elsevier’s criteria verwijten, zoals de oppervlakte van water en bos. maar blijft staan dat de informatie van Elsevier niet prominent naar voren moet komen bij de internationale beoordeling voor de groenste Europese gemeente.

Andere categorieën waarin Amersfoort ook dubbel-min scoort zijn: aantal grote woningen, misdaad en sociaal klimaat. Dubbel-plus scoren we bij onderwijs, digitale dienstverlening, aantal huis- en tandartsen, bereikbaarheid per auto en per trein en economie. Maar die categorieën gelden niet zo zeer voor het oordeel over de groenste stad van Europa. Hans van Daalen heeft nog heel wat missiewerk te verrichten!

Het Puntenburger park

Vrijdag 15 juni 2007

Het park Puntenburg mag niet kleiner worden, schrijven enkele omwonende families uit de kop van het Soesterkwartier. Het gaat daarbij om het nog aan te leggen parkje in CSG-Noord. Een terecht wens. De wens is legitiem en verdient in principe alle sympathie. Overigens: hoe groot het geplande park ook wordt, het kan op geen enkele wijze concurreren met de nabijgelegen groene zoom van het Soesterkwartier – alhoewel de gemeente daar ook de nodige ingrepen wil doen die het huidige gebruik geweld aandoen.

Het parkje in CSG-Noord wordt, ook na de nieuwe plannen van Khandakar, een kleine oase. Of daarbij alle gedachten van de omwonenden werkelijkheid worden, is de vraag. Sport- en spelplaats voor jongeren en volwassenen, een ontmoetingspunt waar oude en nieuwe bewoners kunnen integreren, een groen lint vanuit het bos Birkhoven en het nog groen te maken gebied rondom de wagenwerkplaatsen, beeldbepaler bij de rotonde aan de Amsterdamse Weg. De opsomming van de bewoners laat mij even duizelen: gaan we in CSG-Noord een nieuwe versie van het New-Yorker Central Park maken? Mooi, maar ik vermoed dat enige schaalverschillen ons gaan opspelen.
De gemeenteraad had voor het met smart door de bewoners gewenste parkje al 250.000 euro uitgetrokken. Omdat het met de bouw van woningen en kantoren in CSG-Noord – zacht uitgedrukt – niet zo denderend loopt, is vorig jaar aan de stedenbouwkundige Khandakar gevraagd de plannen aan te passen. Schijnbaar niet gehinderd door al te veel randvoorwaarden, heeft deze stedenbouwkundige een aantal ingrijpende maatregelen voorgesteld, waarbij het oude plan van de stedenbouwkundige Geurtsen ondersteboven is gekeerd. Uiteraard: je kunt van een duur ingekochte stedenbouwkundige niet verwachten dat hij zegt: ‘Wat mijn voorganger heeft getekend is eigenlijk uitstekend, hier heb ik weinig aan toe te voegen.!’ Adviseurs moeten hun eigen kwaliteit bewijzen, niet die van hun collega’s.

Dus nam het college met alle vrolijkheid in de Kaderbrief een bedrag van één miljoen euro op voor het realiseren van de plannen van Khandahar. Want zijn plannen maakten de inzet van een landschaparchitect noodzakelijk. Ook had hij geen rekening gehouden met alle ondergrondse nutsvoorzieningen, die op basis van het plan van Geurtsen al waren aangelegd. En het verleggen van kabels en leidingen tikt ook aardig aan. Verder moet de Groningerstraat worden aangepast: tel dus uit je winst. En het geplande parkje komt ineens op een geheel andere plaats te liggen.
Wat het college was vergeten, was om bij presentatie van de plannen van Khandehar ook het prijskaartje te verduidelijken. Bijna terloops werd dat nu even meegenomen in de Kaderbrief, zonder duidelijke onderbouwing. Logisch dat de gemeenteraad dan zegt: ‘Sorry, er lag al een kwart miljoen klaar voor het park in CSG-Noord. Onderbouw eerst maar eens waarom we nog een miljoen extra moeten spenderen, waaraan dat precies wordt besteed en wie er verantwoordelijk is voor deze extra, niet gedekte kostenoverschrijdingen.’

Tot nog toe kan je niet zeggen dat de ideeën van Khandakar tot een run van investeerders heeft geleid. Niet dat hem dat persoonlijk is te verwijten, maar toch. Dus moet over enkele jaren het plan voor CSG-Noord misschien weer een keer op de schop. En een andere stedenbouwkundig zal zijn eigen handschrift weer willen tonen. Dus, weer een nieuwe verkaveling, het verleggen van kabels en leidingen en – wie weet – het parkje op weer een andere plaats. En de Amersfoortse samenleving mag alle financiële consequenties daarvan voor zijn rekening nemen!

Stadsvernieuwing vergeleken

Donderdag 14 juni 2007

Het Nirov (Nederlands Instituut voor Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting) organiseerde deze donderdag weer een excursie voor haar leden. Deze dag bezochten we Leiden. Thema was: duurzame stedenbouw, bezocht werd de buurt rondom de Oranjegracht en Waardgracht in het oostelijke deel van het centrum van Leiden. Portaal renoveert hier op ingrijpende wijze ruim 230 woningen, gebouwd omstreeks 1978. De stijl van die tijd was: kleinschalig, knus, pleintjes en gangetjes, een onoverzichtelijk openbaar gebied, vergelijkbaar met de eerste wijken in Almere-Haven. Anno 2007 betekent dat: sociale onveiligheid, een netwerk van handige vluchtwegen voor kleine criminelen en dealers, betonrot en verouderde plattegronden van de woningen.

Afbreken. Dat is de eerste gedachte bij de verwaarloosde woningen langs donkere gangen met onoverzichtelijke hoekjes. Toch heeft Portaal, die de woningen overnam van het gemeentelijke woningbedrijf en feitelijk dus niet verantwoordelijk was voor het in verpaupering belandde binnenstadgebiedje, voor een andere oplossing gekozen. Belangrijk was daarbij het betrekken van een architectenbureau die op zeer creatieve wijze een oplossing heeft gevonden voor het grote aantal knelpunten, zowel binnen de woningen als – en daar het meest opvallend – de openbare ruimte.
Portaal investeert fors, omgerekend zo rond de 80.000 euro per woning. Opvallend daarbij is dat de plattegronden niet alleen worden verbeterd – in grootte en indeling – maar dat dat niet ten koste gaat van het aantal woningen: pro saldo neemt het aantal met vijf af! Een kostbare, maar maatschappelijk zeer verantwoorde operatie. In Amersfoort, leert de ervaring uit de afgelopen jaren, is een dergelijke ingreep een politiek item waaraan voor de gemeente ook een prijskaartje hangt.
Niet zo in Leiden. De talloze binnenplaatsjes en steegjes binnen het complex lagen en tot de openbare ruimte behoorden, heeft de gemeente Leiden verkocht aan Portaal. Niet tegen een symbolische prijs (de gemeente raakt een lastig te beheren gebied kwijt) maar tegen marktconforme prijzen. Het geld dat daarbij beschikbaar is gekomen is niet ingezet om de overblijvende straten en kaden aan te passen en te vernieuwen – hoewel hiertoe alle aanleiding bestaat. Noodzakelijke aanpassingen worden in de loop van de jaren meegenomen binnen de gangbare onderhoudscyclus.

Als je dat als Amersfoorts raadslid verneemt, weet je één ding in elk geval zeker: wat goed dat we in Amersfoort iets meer pretenties hebben en als gemeente ook bereid zijn fors te investeren in de stadsvernieuwing. Op indirecte wijze ervaar je elders hoe noodzakelijk dat is. waarbij overigens wel een feit in het oog moet worden gehouden: de stad Leiden is meer dan arm, terwijl wij in Amersfoort voor het tweede jaar al praten over het herverdelen van tientallen miljoenen euro’s. Er zijn best momenten waarop je denkt: waar klagen we nog over!

Inspraakbeleving in twee werelden

Woensdag 13 juni 2007

Op initiatief van Jouw Amersfoort en de SP heeft het Amsterdamse adviesbureau Van de Bunt, gespecialiseerd in organisatie en beleid, een onderzoek verricht naar de kwaliteit van de participatie en inspraak in onze stad. Vier procedures zijn onder de loep genomen: de snelfietsroute naar Vathorst, de Groene Zoom van Hooglanderveen, de Horecanota en de verplaatsing van coffeeshop De Schommel naar Vathorst.

Op verschillende plekken is al op het onderzoek ingegaan. Wat ik een opmerkelijk resultaat vindt is dat burgers in de stad zeer genuanceerd over inspraak oordelen. Indien ze zelf onderwerp zijn van maatregelen van het gemeentebestuur, blijkt de waardering voor de kwaliteit van de inspraak niet zo hoog te zijn. Anders ligt dat bij de ambtenaren. Deze gaan er van uit dat zij de procedures geheel naar behoren hebben doorlopen en binnen de hen gegeven opdracht resultaten van de inspraak zo goed mogelijk hebben verwerkt.
Beide hebben gelijk. Maar de consequenties hiervan moeten vooral binnen het stadhuis worden verwerkt. Immers: de overheid is er voor de burgers, en niet andersom. Eigenlijk is het precies zo als de (bijna ex) gemeentesecretaris Piet Buijtels tijdens zijn nieuwjaarsrede constateerde: ambtenaren werken vanuit hun vakmatigheid en binnen de juridische kaders. Maar daarnaast moeten ze ook rekening houden met opvattingen in de samenleving en daarop optimaal anticiperen. En daaraan ontbreekt het regelmatig, zoals ook het onderzoek van Van der Bunt bewijst.

Valt onze ambtenaren, die betrokken zijn bij het ontwikkelen en uitvoeren van beleid, iets te verwijten? Vakinhoudelijk waarschijnlijk heel weinig. Ik kan mij daarnaast niet voorstellen dat er ambtenaren zijn die ’s morgens naar het stadhuis rijden met de intentie om het burgers in onze stad optimaal moeilijk te maken. Maar het ontbreekt menigmaal aan inlevingsvermogen en aan de bereidheid om plannen, die vanuit groot vakmatig kunnen zijn opgesteld, aan te passen aan wensen uit de samenleving.
Ik hoop dat een nieuwe gemeentesecretaris meer ruimte krijgt om aan de noodzakelijke cultuurverandering te werken.

Je hebt stoelen en stoelen

Dinsdag 12 juni 2007

Vandaag stonden in het stadhuis drie stoelen opgesteld. Nieuwe stoelen, waarvan één model beschikbaar moet komen voor de raadszaal. De raadsleden werd gevraagd een mening over de stoelen te geven: welke moet uiteindelijk voor de raadszaal worden aangeschaft.

De prijs van de stoelen – je moest er om vragen – varieerde van circa 1.100 euro tot ruim 1.500 euro. Onder ons gezegd: ik vindt een bureaustoel van 1.100 euro al kostbaar. Ik weet zeker: als de ambtenaren die bij de modernisering van de raadszaal zijn betrokken als opdracht hadden gekregen: zet maar drie stoelen neer, in prijs variërend van 500 tot 700 euro, dan hadden zij die gevonden! Misschien niet zo design, maar we vergaderen niet in een meubeltoonzaal. Het is als altijd: het gaat om de inhoud van het boodschappenbriefje.
Ik heb naar de prijzen gevraagd en, mede op grond daarvan, voor de goedkoopste gekozen. Ik durf het mijn kiezers nauwelijks te vertellen dat ik de paar uur dat ik per maand in de raadszaal verkeer, mijn achterwerk op een stoel neervlij waarvan de gemiddelde kantoormedewerker in ons land (ambtelijke organisaties laat ik even buiten beschouwing) slechts kan dromen. En die zit er dagelijks vele uren op!
De meerderheid van de raadsleden koos voor de duurste stoel. Die zit het beste, was hun mening. Ja, koekoek, voor die prijs! Maar het gaat wel om ruim veertig stoelen, te betalen met gemeenschapsgeld.

De bureaucratie zet de hakken in het zand

Maandag 11 juni 2007

Afgelopen dagen werd ik benaderd door bewoners uit de omgeving van het kruispunt Emmalaan-Wilhelminalaan. Het ging weer eens om een staaltje van ambtelijke eigenwijsheid en daarnaast een verdeel- en heerspolitiek die het altijd goed doet wanneer je tegenover directbetrokkene burgers je ambtelijke agenda wil blijven verdedigen. Weer eens een voorbeeld voor al diegene binnen het stadhuis die maar niet willen begrijpen hoe het komt dat bij velen in onze stad het vertrouwen in de lokale overheid minimaal is.

Het probleem. De rotonde voor de Bergkerk is deze naam nauwelijks waard. een onoverzichtelijk kruispunt van vijf lanen, waar iedereen met de nodige voorzichtigheid passeert. Overigens, daarin steekt geen enkel kwaad, omwonenden kunnen zich niet herinneren dat de quasi-rotonde ooit tot ernstige verkeersongelukken heeft geleid. Feitelijk is er sprake van een succesvolle Verelendigungs-politiek. Maar ja, je bent als overheid wel verantwoordelijk, dus enige maatregelen zijn op hun plaats.
En daar weten ze binnen onze ambtelijke organisatie wel raad mee. De meest ideale oplossing, iets waarmee je in elk ambtelijk vakblad de blits kan maken, is ter tafel gekomen. Dat er nauwelijks ruimte voor de wel zeer royale oplossing aanwezig is, lijkt minder relevant. Ik heb een dergelijke starkoppige situatie al eens eerder meegemaakt, bij de rotonde voor het ziekenhuis De Lichtenberg. Zelfde verkeersambtenaar, zelfde sores.
De bewoners hebben onlangs de ambtelijk gewenste oplossing met kalkstrepen uitgemeten. Een verkeersplein met een opzet die zelfs in Vathorst niet is terug te vinden. Oké, er moet wat groen voor worden opgeofferd en het typische karakter van deze wijk – die binnenkort de status van beschermd stadsgebied krijgt – wordt enig geweld aangedaan. Maar op het stadhuis, achter de veilige bureau’s, heerst groteske zelfgenoegzaamheid.

Het kan natuurlijk ook anders. Een sprekend voorbeeld is de rotonde die enkele jaren geleden werd aangelegd op het Vondelplein. Maar daaraan valt ambtelijk natuurlijk geen enkele eer te behalen. Dus wordt met Vrieze stijfkoppigheid – we zijn niet anders gewend – elk argument van de omwonenden van tafel geveegd.
Ja, en dan is er nog een Stichting Behoud Woonklimaat Stationsplein en Omgeving. Binnenkort komen er nieuwe plannen voor het Stationsplein op tafel waarover deze stichting tot nog toe andere ideeën heeft dan het gemeentebestuur had. Het kritisch vermogen voor het eigen werkgebied vervaagd schijnbaar geheel wanneer er een mening naar voren kan worden gebracht over een gebied waarover deze stichting zich in het verleden nooit heeft uitgelaten. Ik kan mij dat in elk geval – met 25 jaar ervaring – niet herinneren. Nou ja: Stationsplein en omgeving, het is maar hoe ruim je de grenzen trekt. Dat een aantal donateurs van deze stichting verbaasd is over het onverwachte standpunt van hun voorzitter, is een zaak die intern moet worden afgedaan.

Zijn de omwonenden dan tegen een verbering van de situatie bij de Bergkerk. Nee, in tegendeel. Maar zij hebben nog steeds de argumenten niet gehoord waarom op het stadhuis de meest ruimtevretende oplossing wordt gekozen. De verkeersambtenaar en de – extern aangetrokken – projectleidster stellen zich stoer en stom en laten alle bezwaren, onder meer neergelegd in zo’n 200 adhesiebetuigingen, van zich afglijden. Ze hebben enkele medestanders gevonden die – net als de stadhuisorganisatie – lak hebben aan de belangen van directbetrokkenen. Dat zal dus weer een lange juridische weg worden!

Vertrek secretaris eist duidelijkheid

Donderdag 7 juni 2007

Zelden een nietszeggende persbericht gelezen dan deze week: het afscheid van onze gemeentesecretaris. Piet Buijtels. Er is iets met chemie of zo, schijnbaar klopt de chemie op ons stadhuis niet, of wat dan ook. Ik vind dat onze burgemeester tegenover de raad een wat inhoudelijker verklaring heeft te geven.

De managementorganisatie op ons stadhuis is een heel bijzondere. Veel ambtenaren zijn trots op het ‘Amersfoortse model’. Elk najaar bespreekt (dat neem ik op z’n minst aan) het college sectorcontracten die door het ambtelijk management zijn opgesteld. Na goedkeuring is de invloed van het college op het dagelijkse reilen en zeilen binnen de stadhuisafdelingen uiterst beperkt. Aan het eind van het jaar moeten de afdelingen zich verantwoorden, iets dat de raad geheel ontgaat. Houden de afdelingen geld over, dan mogen zij dat (tot een vastgesteld maximum) in een potje stoppen waarover zij zelf het beheer voeren. Een kwestie van ruim budgetteren dus.
Ik kan mij voorstellen dat de rol van de gemeentesecretaris, als directeur van het ambtelijk apparaat, daardoor nogal beperkt is. Immers, wanneer de afdelingshoofden hun contract netjes uitvoeren, heeft de gemeentesecretaris weinig speelruimte. De voorganger van Piet Buijtels loste dit probleem op elegante wijze op: langere tijd was hij in het kader van jobrotation directielid van de dierentuin. Toen die klus was geklaard, stortte hij zich met ziel en zaligheid op het project Amersfoort Veilig. Daarna nam hij ontslag.

Piet Buijtels is zijn nieuwe baan ongetwijfeld met andere verwachtingen aangetreden. In zijn nieuwjaarsrede, enkele maanden nadat hij zijn functie in onze stad had aanvaard, pleitte hij voor een cultuurverbetering binnen het ambtelijke apparaat. De stedelijke bureaucratie, zo merkte hij op, moet steeds naar een balans zoeken tussen het vakgebied van elke ambtenaar, de wet- en regelgeving, de eisen van de organisatie en het bestuur en de vraag die er ligt bij de klant, de burger in de stad dus. Dat heeft, zo merkte Piet Buijtels in zijn nieuwjaarsrede op, alles te maken met de mentaliteit, de houding en het gedrag van de ambtenaar. Ik vermoed dat, indien het met de mentaliteit, de houding en het gedrag van de Amersfoortse ambtenaren wel goed zat, de gemeentesecretaris zijn opmerkingen niet had gemaakt. Er was meer aan de hand.
Het ziet er dus naar uit dat Piet Buijtels ‘er niet doorheen gekomen’ is. De ambtelijke introversie op ons stadhuis, waar menig burger zich al aan heeft gestoten, lijkt ook onze gemeentesecretaris te zijn opgebroken.

Als het college eerlijk is, vraagt zij zich eerst eens af wat er eigenlijk verkeerd is gegaan in de relatie tussen de gemeentesecretaris en de stadhuisorganisatie, alvorens op zoek te gaan naar een nieuwe gemeentesecretaris. Het probleem hoeft niet alleen bij de vertrekkende functionaris te liggen, het kan zich ook binnen de stadhuisorganisatie bevinden. Alleen al daarom is het vertrek van de gemeentesecretaris een zaak waar ook de gemeenteraad bij betrokken moet worden – de gehele gemeenteraad, en niet allen het Presidium of iets dergelijks.
Tegen dat licht gezien is het volkomen juist dat de BPA dit onderwerp op de agenda wil hebben. Samen met Koos Voogd van de VVD had ik al vragen in voorbereiding, maar die achten we na het verzoek van de BPA vooralsnog overbodig.

Cultuurhistorie en naoorlogse wijken

Woensdag 6 juni 2007

De stadsvernieuwing in Amersfoort wordt de komende jaren een van de belangrijkste onderwerpen waarmee de gemeenteraad zich moet bezighouden. Met de stadsvernieuwing hangt veel samen. Het gaat niet alleen om het slopen van woningen en het stapelen van stenen. Rondom de stadsvernieuwing hangt een breed pakket van sociale maatregelen, een deel rechtstreeks en een deel omdat we dat toch al van plan waren – denk aan de abc-scholen. Hoe dan ook: de stadsvernieuwing heeft de komende jaren een grote impact op duizenden gezinnen in onze stad. Daarnaast bepaalt het resultaat van de stadsvernieuwing de kwaliteit van de stedelijke omgeving in een groot deel van onze vroegnaoorlogse wijken.

In dat kader woonde ik deze dag een boeiende bijeenkomst bij, georganiseerd door LandschapErfgoed Utrecht. Onderwerp was de renovatie van het Robijnhof in het Utrechtse Hoograven (een met liefde hersteld project van Rietveld), maar de inhoud van deze bijeenkomst ging over veel meer. Het ging, kort samengevat, over de architectonische waarde van woonwijken die in de eerste decennia na de Tweede Wereldoorlog zijn gebouwd.
De wandeltocht naar en door het Robijnhof werd voorafgegaan door een aantal inleidingen. Twee inleidsters verzorgden bijzonder interessante bijdragen, omdat deze één op één van toepassing waren op de stadsvernieuwing in onze eigen stad. Het waren Anita Blom, projectleider Wederopbouw van het RACM (die rijksdienst die over enkele jaren aan het Smallepad onderdak krijgt) die sprak over de Cultuurhistorie in de naoorlogse wijken, en Marinke Steenhuis, hoofd van een stedenbouw- en landschapkundig adviesbureau, die sprak over de waarde van cultuurhistorisch onderzoek bij herontwikkeling.

Anita Blom wees vooral op het gebrek aan waardering dat er bestaat voor de architectonische kwaliteit van datgene dat in de periode 1945-1965 is gebouwd. Er bestond in die tijd nog veel aandacht voor details, meer dan bij de bouwkraanproductie die vanaf het midden van de jaren zestig in de vorige eeuw de sociale woningbouw in ons land bepaalde. In de eerste wederopbouwtijd werd vooral gebouwd vanuit de sociale doelstelling ‘licht, lucht en ruimte’. Met beperkte middelen werden nieuwe idealen ingevuld. Deze tijd stond in elk geval in groot contrast met de huidige tijd, waarin de overheid veel invloed heeft moeten overdragen aan marktpartijen en stedenbouwkundige invulling vooral wordt bepaald door de opbrengsten uit grondexploitaties.
Marinke Steenhuis hield een boeiende cultuurhistorische inleiding, die in Amersfoort best wel eens herhaald mag worden. Een anekdote uit haar bijdrage: in het kader van het onderzoek naar de cultuurhistorische waarde van Hoograven, sprak zij ook met een van de mensen die aan de wieg heeft gestaan van de Utrechtse stadsuitbreidingen in de eerste naoorlogse decennia. Het was de heer Galjaard – intussen 82 – die als hoofd van de plantsoenenafdeling (die bestonden in die tijd nog) een stempel heeft gedrukt op de openbare ruimte in veel nieuwe Utrechtse wijken.
Galjaard zag een grote parallelliteit tussen de autochtone arbeiders uit de jaren vijftig, voor wie de wederopbouwwijken werden gerealiseerd, en de allochtone bevolking die er hedentendage een grote stempel op drukt. Beide groepen maken intensief gebruik van de open ruimte in de intussen zo’n vijftig jaar oude wijken. Dat heeft te maken met het inkomensniveau, de gezinssamenstelling en de recreatiemogelijkheden, die na vijftig jaar voor beide groepen nog gelijk blijken te zijn. Iets om rekening mee te houden bij de stadsvernieuwing in onze eigen stad!

Over de oplevering van het Eemplein

Dinsdag 5 juni 2007

Deze dag werd afgesloten met een bijeenkomst bij de openbare bibliotheek. Aanwezige raadsleden werden geïnformeerd over ontwikkelingen binnen de bibliotheken. Deze zijn al lang niet meer te omschrijven als boekuitleenorganisaties, maar hebben zich getransformeerd tot multimediale centra. Een ontwikkeling waarvan het einde nog niet in zicht is en die grote invloed kan hebben op het kennisniveau en de maatschappelijke emancipatie van grote groepen jongeren.

Uiteraard kwam ook de functie van het nieuwe bibliotheekgebouw op het Eemplein aan de orde, waarbij de samenwerking met de Scholen in de Kunst en het regionale Archief een grote rol spelen. Een ding was in elk geval duidelijk: de ontwikkelingen die het bibliotheekwezen doormaakt en de samenwerking die wordt gezocht met andere organisaties, maakt het uitwijken naar een nieuw onderkomen noodzakelijk. Het huidige gebouw aan de Zonnehof is versleten: het nodigt niet uit, herinnert te veel aan het oude, wat stoffige bibliotheekgebeuren en biedt weinig mogelijkheden tot samenwerking.
Uiteraard informeerde ik – zij het niet rechtstreeks – naar de ontwikkeling van het nieuwe gebouw. Het antwoord bevestigde een vrees die al langer bij mij leeft en die door het college nog steeds met heftigheid wordt bestreden: oplevering van het Eemplein in 2009 is een onhaalbare utopie.
De bouw van het Eemcentrum was gepland op woensdag 21 februari 2007. Wanneer ik de huidige stand van zaken naast de planning van vorig jaar leg, is er een achterstand ontstaan die op geen enkele wijze meer is in te halen. Het programma van eisen voor het culturele deel van het Eemplein moet nog worden afgerond, daarna moeten bestekken worden uitgewerkt en moet een bouwvergunning worden aangevraagd, wat ook enkele maanden in beslag neemt. En nadat de bouwvergunning is vertrekt, moet de aannemer nog zien dat hij het benodigde personeel bij elkaar krijgt. Laat ik een optimistische voorspelling doen: oplevering in de zomer van 2010.

Overigens vernam ik de afgelopen week dat ook het rijksgebouw aan het Smallepad, tegenover het Eemplein, wordt geplaagd door vertragingsperikelen. De geplande ingebruikname in 2008 is intussen al uitgesteld tot het voorjaar 2009.

De risico’s in de appartementenmarkt

Maandag 4 juni 2007

Een bijzondere onderdeel van de woningmarkt is de appartementensector. Het is het meest conjunctuurgevoelige onderdeel van de woningmarkt, zeker wat de midden- en hoge prijsklasse betreft. Rondom dit weekend werd ik daar twee keer aan herinnerd: maandagavond tijdens een informatieve bijeenkomst over de stadsvernieuwing in het kantoor van de Alliantie en de voorafgaande zaterdag tijdens een bijeenkomst in het informatiecentrum Vathorst. De eerste bijeenkomst woonde ik bij als raadslid, die van zaterdag bezocht ik als bewoner van de Grote Koppel en dus speurend naar een alternatief.

In Vathorst vond de presentatie plaats van twee nieuwe bouwobjecten: De Pyloon en De Bascule, beide in het meest noordelijke deel van De Laak. In beide gebouwen biedt De Alliantie huurwoningen in de vrije sector aan: 43 in De Pyloon en 28 in De Bascule. Het zijn twee woontorens van zeventien en zestien verdiepingen. De Bascule wordt opgeleverd in het najaar 2008, De Pyloon in het voorjaar 2009. Rond 2010 worden in hetzelfde deel van Vathorst nog twee woontorens met appartementen in de gelijke – middendure tot dure – prijsklasse opgeleverd: De Pijler met 53 woningen en Het Caisson met 32 woningen.
De belangstelling tijdens de bijeenkomst zaterdag was meer dan redelijk, en dat is maar goed ook. De twee gebouwen vormen de start van een reeks van nieuwe complexen met wat duurdere appartementen in de huur- en koopsector binnen onze stad In Vathorst is dat onder meer het winkelcentrum, waarvan de inschrijving voor woningen binnen afzienbare tijd van start gaat en de oplevering eind 2008 zal plaatsvinden. Maar daar blijft het niet bij.

Op het Eemplein zijn op twee plaatsen ruim honderd appartementen gepland. Oplevering in de loop van 2010. Rond 2010 komen ook de appartementen op de markt die gepland zijn op de ziekenhuislokaties Elisabeth en Lichtenberg. Voor CSG-Noord staan nog honderden appartementen gepland, uitstel van deze plannen kost de gemeente alleen maar geld. En er zijn nog net opgeleverde of in aanbouw zijnde appartementen beschikbaar in Nieuwland en Weltevreden. De reeks is nog verder uit te breiden.
Naast al deze projecten moeten ook in de stadsvernieuwingswijken appartementen aan de man worden gebracht. De duurdere sector omvat slechts een klein deel van de totale stadsvernieuwingsplannen, maar is niet zonder betekenis. Dit geldt met name voor de Hogewegzone, waar kort na 2010 de bouwplannen in ontwikkeling moeten komen.

Dat is alles bij elkaar wel wat veel. Ik vrees dat verschillende plannen die nu nog in ontwikkeling zijn, met grote vertraging op de markt worden gebracht – het ontbreekt aan kopers. Amersfoort heeft een zeer ruim aanbod aan concurrerende grondgebonden woningen, het gemeentebestuur, trots op zijn jonge bevolking, heeft een blinde vlek voor de doelgroep van oudere woningzoekenden en de bouwprijzen staan – door personeels- en materiaalgebrek – de komende jaren onder druk. Als het fout gaat in de woningmarkt, dan vallen de eerste klappen in het midden- en dure segment van de appartementenmarkt. Een ontwikkeling die ook zijn uitwerking zal hebben op de gemeentelijke begrotingen rond 2010!

Burger heeft recht op teruggave van teveel betaalde kosten

Zaterdag 2 juni 2007

De BPA pleit voor teruggave van het geld dat inwoners van Amersfoort te veel hebben betaald aan afvalstoffenheffing. Gerard van Vliet, fractielid van de BPA, heeft uitgerekend dat er in feite twee miljoen euro aan de burgers in onze stad moet worden terugbetaald. Zijn berekeningen lijken mij plausibel. Bij de behandeling van de jaarrekening 2006 deze maand zal de raad over de opvatting van de BPA een uitspraak moeten doen.

Ik ben het eens met de opvatting van de BPA. Van mijn verhuurder, Vesteda, krijg ik elk voorjaar een keurig overzicht van de service-uitgave in het appartementengebouw waar ik woon. Maandelijks betaal ik een vast gedrag, op basis van een aanname. Over 2006 was er te veel in rekening gebracht, dus kreeg ik bijna honderd euro terugbetaald. En hetzelfde gebeurt met de nutsbedrijven die maandelijkse automatisch een vaste som voor water en energie van mijn rekening afschrijven.
Waarom kan de gemeente dat niet doen? De reden dat de gemeente het naar mijn mening moét doen, is de wettelijke verplichting dat de in rekening te brengen kosten voor de afvalstoffenverwerking niet hoger dan kostendekkend mogen zijn. In feite heeft het gemeentebestuur dus helemaal geen recht op het door de burgers meer betaalde bedrag. Dus blijft er maar een oplossing: terugstorten of verrekenen in de bijdrage voor het eerstvolgende jaar.

De opvattingen van een ambtenaar

Vrijdag 1 juni 207

Op 31 mei nam Sjaak Kruis afscheid van de gemeente Amersfoort. Hij heeft de gemeente zo’n zestien jaar gediend, eerst als hoofd Volkshuisvesting, vanaf 2000 als beleidsambtenaar voor Vathorst. Sjaak Kruis wordt directeur van de koepel van Friese woningbouwcorporaties.

Eigenlijk is het jammer dat de ‘aanstichter’ van de ontwikkeling van Vathorst-West kort voor het moment waarop spijkers met koppen moeten worden geslagen, de roep naar het noorden volgt. Zeker nu het hoofd Grondzaken, die bij de transacties rondom de afkoop van Smink ook een belangrijke rol heeft gespeeld, zijn stoel onlangs ook al beschikbaar heeft gesteld. Maar Sjaak Kruis hanteert graag de uitspraak van onze staatsfilosoof: ‘Elk nadeel heeft zijn voordeel’. Het vertrek van deze twee beleidsambtenaren schept ruimte voor nieuwe mensen die – hopelijk – met frisse ideeën de discussie over de toekomst van Vathorst-West gaan ondersteunen.
Op de laatste werkdag van Sjaak Kruis werd in de raadszaal een miniconferentie georganiseerd waar enkele sprekers terugblikte op de ontwikkeling van Amersfoort gedurende de afgelopen zestien jaar en droomden over de toekomst van onze stad. Een wat filosofische bijeenkomst, maar dat past bij een afscheid van een ambtenaar die zijn stempel heeft gedrukt op een aantal ontwikkelingen in onze stad. Sjaak Kruis ging niet op de bespiegelingen in, maar had zijn gedachte neergepend in een fraai verzorgd boekje dat alle aanwezigen als afscheidspresent kregen overhandigd.
‘Amersfoort is nooit af, zij blijft bewegen’is de titel van de gebundelde beschouwingen van Sjaak Kruis. Het zijn nadrukkelijk zijn eigen opvattingen, lichtte hij toe. Hij sloot niet uit dat de inhoud stof zou kunnen leveren voor schriftelijke vragen van raadsleden.

Ik zal ze niet stellen. Ik heb er niets op tegen dat ambtenaren hun eigen opvattingen hebben en die af en toe ook op papier zetten. Voorwaarde is uiteraard dat diezelfde ambtenaren dan tevens erkennen dat anderen daar anders over kunnen denken en dat – linksom of rechtsom – het uiteindelijk de raad is die beslist. Dat diezelfde raad zich misschien te vaak laat voeren door ambtelijke agenda’s en te weinig een eigen koers vaart, is een ander verhaal – dat mag je mensen als Skaak Kruis niet kwalijk nemen.
Ik heb zijn boekje, dat ik de komende dagen nauwgezet zal lezen, kort doorgebladerd en kwam al enkele zaken tegen waar hij en ik verschillend over denken. Er staan overigens ook genoeg dingen in waar ik zijn opvattingen wel kan volgen. Maar schriftelijke vragen over zijn gedachten zullen mijn pen niet verlaten. Ik vind het belangrijker dat er een goede discussie plaatsvindt over datgene dat ambtenaren, en in het verlengde daarvan op formele weg via leden van het college, door middel van voorstellen naar voren brengt. Het probleem is dat het aan goede discussie vaak ontbreekt.

De provincie als eeuwige bemoeial

Donderdag 31 mei 2007

Deze dag vergaderde de VNG-afdeling Utrecht. Het inhoudelijke deel van de vergadering werd bepaald door het nieuwe college van GS in Utrecht en het programma dat door de collegepartijen in de Utrechtse staten is opgesteld. Een interessant onderwerp, zo kort na de provinciale verkiezingen en de vorming van het nieuwe college van GS.

Het bestuur van de VNG-afdeling had de Amersfoortse wethouder Ruud Luchtenveld gevraagd om eens kritisch naar het collegeprogramma van de staten te kijken. Een taak die hij op uitstekende wijze had uitgevoerd. Als uitgangspunt nam hij de intentie van het provinciale bestuur, dat uitsprak zich niet te bemoeien met taken die hem niet aangaan. Dus geen provinciaal bestuur dat regelmatig op de stoel van de gemeentebesturen gaat zitten, ondanks de grote zak geld waarmee de provincie graag strooit om zijn – door vrijwel iedereen betwijfelde – noodzakelijkheid van bestaan te bewijzen. Geld overigens dat door de inwoners van de provincie, bijvoorbeeld door de opcenten op de motorrijtuigenbelasting, is opgebracht.

Alle mooie woorden ten spijt: het provinciale programma bevat een groot aantal punten waarbij de provincie zich ten onrechte met gemeentelijke taken bevat. Ruud Luchtenveld somde er een aantal op, vooral op het gebied van de ruimtelijke ordening en de volkshuisvesting. Waarom moet de provincie bijvoorbeeld een wachtlijst van woningzoekenden opstellen, een taak die de gemeenten zelf al uitvoeren. En waarom wil de provincie zich met het uitvoeren van allerlei taken op het gebied van de woningbouw en stadsvernieuwing bemoeien, waarvoor de gemeenten verantwoordelijk zijn? Zo waren er nog wat punten die in elk geval een ding duidelijk maakten: de coalitiepartijen in de staten willen een heleboel werkzaamheden laten verrichten die de gemeenten al uitvoeren. Dubbel werk dus, dat er alleen maar toe kan bijdragen dat de inwoners van onze provincie met nog meer bureaucratie worden geconfronteerd en steeds moeilijk zicht krijgen op verantwoordelijkheden die de verschillende bestuursorganen hebben.
De aanwezige Gedeputeerden probeerden alles wat af te zwakken. Maar op basis van de ervaringen uit het verleden kwam dat redelijk ongeloofwaardig over. Het worden nog interessante jaren!