Maandag 30 augustus 2004

Vandaag werden de trendrapporten voor de kantorenmarkt en de markt voor bedrijfsruimten in Amersfoort gepresenteerd. Het gaat ons misschien niet zo goed, maar elders gaat het nog slechter – dat is de conclusie die je uit de rapporten zou kunnen trekken. Feitelijk vormen de twee rapporten die vandaag in De Observant met enige ophef openbaar werden gemaakt een populaire uitgave van de trendrapportages die in mei werden uitgebracht door de onderzoeksafdeling van DTZ Zadelhoff. Het aardige van zo’n onderzoek, dat in opdracht van de gemeente werd verricht, is dat het een goede rangschikking oplevert van gegevens uit het verleden, maar de toekomst niet voorspelt noch de economische oorzaken van ontwikkelingen in de og-markt beïnvloedt. Ik ben vooral nieuwsgierig naar het aangekondigde Plan van Aanpak voor de Amersfoortse Economie.

De presentatie van de populaire editie van het onderzoeksrapport werd opgeluisterd door een inleiding van een Utrechtse professor, Oetze Atzema. Hij had zijn bijdrage pas de ochtend van deze dag kunnen samenstellen, een aankondiging die veel vergoeielijkte. Een aantal opmerkingen van deze relatieve buitenstaander met academische achtergrond waren het noteren waard. Amersfoort is veranderd van satellietstad (waarvan?) tot zelfstandig centrum en van regionaal centrum tot nationaal knooppunt. Om de bedrijfsmatige og-markt in onze stad te stimuleren, moet er veel aandacht worden besteed aan herbestemming van de verouderde voorraad. Onze stad heeft een relatief groot aanbod en krijgt steeds meer te maken met de concurrentie van de stad Utrecht.

Oetze Atzema constateerde dat het afgelopen jaar, in tegenstelling tot voorgaande jaren, de bevolkingstoename groter was dan de groei van de werkgelegenheid.Een opmerking overigens die niet zonder betekenis is. Amersfoort biedt, aldus de gastspreker, nieuwe vestigers een aangenaam woonklimaat, maar er moet duidelijkheid zijn of het hierbij gaat om een suburbaan klimaat of om de toenemende verstedelijking. Bij de verwachtingen over de ontwikkeling van bedrijfsgebieden moet rekening worden gehouden met veranderingen in de demografische samenstelling van de Nederlandse bevolking en de invloed daarvan op de werkgelegenheid. Wat de aantrekkelijkheid van de nieuwe bedrijvengebieden in Vathorst en Wieken-Vinkenhoef betreft, zijn volgens Oetze Atzema twee factoren belangrijk: de aanwezigheid van voldoende parkeerruimte en optimale aansluiting op het rijkswegennet.

Vanuit het aansluitende forumgesprek klonk één opvallend en ook zinvol geluid, dat van de Utrechtse Gedeputeerde Mik. Hij merkte, met een bezorgde ondertoon, op wel erg veel positieve geluiden te horen. Kwantitatief zit het in Amersfoort ook wel goed, maar kwalitatief is er aan het aanbod in de bedrijfsmatige og-markt nog wel het een en ander te verbeteren. Dat is meteen ook een aardige boodschap voor wethouder Brink, die bij de presentatie van de onderzoeken pogingen deed om een boeiend betoog op te zetten. Hij mag nu aan de slag voor het Plan van Aanpak. Geen woorden, maar daden, zullen we maar zeggen.

Zondag 29 augustus 2004

De Olympische Spelen zijn vandaag beëindigd. En ja hoor: allerlei bobo’s, vaderlandse politici en andere hotemetoten roepen dat Nederland zich hard moet maken om de Olympische Spelen ook naar ons land te halen. Liefst in 2012, maar het mag ook in 216 zijn. In een van de dagbladen las ik al: ‘Almere is er klaar voor!’ en was een kaartje van ons land opgenomen waaruit bleek dat tientallen steden een platform aan een van de olympische sporten kunnen bieden. In ons polderende landje moet je het samen doen, er zou anders misschien ’n stad te veel in het voetlicht komen te staan. Ik las zelfs ergens dat we de organisatie samen met België ter hand moeten nemen. Ik snap het: elke aanzet voor het ontwikkelen van te veel nationalistisch gevoel moet worden vermeden.

Ik heb rond 1985 enkele jaren als klein hulpje deel mogen uitmaken van de Nederlandse delegatie die zich bij verschillende gelegenheden aan het IOC voorstelde met het plan om de spelen van 1992 naar Amsterdam te halen. Tegenover een enthousiaste groep sportmensen en Amsterdams burgemeester Ed van Thijn stond een uiterst kritische samenleving. ‘Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg,’ was zo een beetje het credo. Olympische pretenties, dat was iets dat moeilijk aansloot bij ons calvinistische volksdenken. De meeste media-aandacht ging uiteraard naar de tegenstanders, want de spelen waren iets van het establishment. Alsof er in ons land geen miljoenen mensen sport bedrijven en belangstelling hebben voor topsport. Ere wie ere toekomt: onder grote belangstelling van de media wisten mensen als Saar Boerlage de spelen buiten de deur te houden. Het is maar wat je een eer noemt!

Als ik nu Haagse politici, tijdens hun imagoplegende tripjes naar Athene, om het hardst hoor roepen dat zulke spelen toch ook in ons land een plaats moeten krijgen, kan ik maar een ding zeggen: ‘Dames en heren, niet uw woorden, maar alleen uw daden tellen mee!’ En dan zie ik dat in ons land de sport geen enkele politieke prioriteit heeft. Een wat kleurloos ‘trutje elf’, haar naam is me ontschoten, presenteerde zich als de politiek verantwoordelijke voor de sport in ons land en minister Zalm laat blijken geen cent extra over te hebben voor de sport, niet voor de top noch voor de breedtesport. Ik zie het er niet van komen dat ons land een tot twee miljard euro over heeft voor het organiseren van het belangrijkste mondiale sportevenement. Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg!

Dat merk je ook in onze eigen stad. Binnen de gemeenteraad is aandacht vragen voor topsport een uiting van incorrect gedrag, het sportbudget staat zwaar onder druk en initiatieven om daarin verandering aan te brengen, worden afgeknepen. Het simpele feit dat het gemeentebestuur de inhoudelijke verantwoordelijkheid voor het sportbeleid heeft geprivatiseerd, zegt meer dan voldoende. Ondanks veel hossanageroep halen we ten aanzien van de accommodaties nauwelijks het gemiddelde niveau, bijdragen voor topsportevenementen worden door een meerderheid van de raad als een primaire mogelijkjheid tot bezuinigingen opgevat.

Het belangrijkste lichtpuntje was de afgelopen jaren de heropening van het Bosbad. Maar dit gebeurde niet dankzij een inventief college, maar was het gevolg van een actie van de SP, bijgestaan door Hart voor Amersfoort, tegen de voorgenomen sluiting van dit bad. Daarentegen wachten nog talloze verenigingen op een noodzakelijke verbetering van hun accommodatie. Een voorstel van Leefbaar Amersfoort om dit probleem op te lossen is onder welwillende woorden afgeschoten – het kostte geld! Ondanks de groei van de stad is van een noodzakelijke uitbreiding van de accommodaties nauwelijks sprake, zoals ook de ASF heeft geconstateerd. Erger nog: er wordt wel een sporthal afgebroken – in De Koppel, ten behoeve van woningbouw – maar plannen voor een vervangende hal in de bestaande stad heb ik niet gezien.

Al met al: wie binnen het Amersfoortse stadhuis naar enige olympisch elan zoekt, die komt bedrogen uit. Overigens ben ik voor organisatie van de spelen van 2016 in Amsterdam!

Zaterdag 28 augustus 2004

Een opmerking vooraf: het is niet realistisch om van de open vlakte ten noorden van de spoorlijn, het gebied CSG-Noord, een laagbouwwijkje te maken. De noordelijke stationsingang, de al gerealiseerde hoogbouw en de plannen voor het Eemcentrum maken hoogbouw in dit gebied tot een voor de hand liggende bouwopgave. Los van stedenbouwkundige opvattingen laat ook de grondexploitatie voor dit gebied weinig ruimte voor het vervangen van geplande hoogbouw door rijtjes laagbouwwoningen. Maar de consequentie hiervan is wel dat we nog lange tijd strandtenten kunnen neerzetten in CSG-Noord – hoewel er volgens de planning van de gemeente al lang een bruisend stukje nieuw stadscentrum had moeten staan.

Ik kom hierop door de zogenaamde ‘Thermometer Koopwoningen 2004’ die is uitgegeven door het NVB, de vereniging van ontwikkelaars en bouwondernemers. Jaarlijks geeft het NVB een aantal zogenaamde thermometers uit, over de woningmarkt, de koopwensen, het verhuisgedrag en noem maar op. Het zijn gedegen studies waarvoor het onderzoekbureau OTB van de TU-Delft het materiaal levert. Het NVB geeft met deze thermometers niet alleen een interessant overzicht van bewegingen in de bouwmarkt, maar gebruikt de publicaties ook om het Haagse bouwbeleid te beïnvloeden.

Uit de jongste Thermometer Koopwoningen blijkt dat het met de mismatch in de woningmarkt niet goed zit. Uit het OTB-onderzoek blijkt dat 89 procent van de woningzoekenden een grondgebonden woning zoekt. Slechts 11 procent spreekt zijn voorkeur uit voor een appartement. Maar van de nieuwbouw wordt 43 procent gerealiseerd in appartementenbouw, dus hoogbouw.

Het gaat hierbij natuurlijk om landelijke cijfers. In Amersfoort wordt, dankzij de nieuwbouw in Amersfoort-Noord, heel wat laagbouw ontwikkeld. Toch is het aandeel van de hoogbouw aanzienlijk. Een belangrijk deel van de hoogbouw is gepland in het CSG-Noord gebied, maar ook elders in de stad worden appartementen gebouwd of zijn er gepland. In Nederberg zijn talloze plannen voor appartementgebouwen in ontwikkeling en elders in de stad, zoals in de spoorwegzone, is het geplande aanbod in deze woningcategorie royaal.

Te veel dus ten opzichte van de vraag, wat door het OTB-onderzoek wordt bevestigd. Het gevolg is dat op verschillende plekken in de stad bouwplannen worden vertraagd. In het Gildekwartier worden koopwoningen voorlopig in de verhuur gebracht, in de dure prijsklasse wel te verstaan. De meeste appartementen die tot nog toe in CSG-Noord zijn gerealiseerd, zijn gebouwd door de corporaties, in de sociale sector. Uit exploitatieoverwegingen is er nog weinig ruimte voor goedkope woningbouw in CSG-Noord, in elk geval niet veel meer dan tot nog toe is gepland.

Wat kan de gemeente doen om de woningbouw in CSG-Noord te stimuleren? Een mogelijke actie is het versneld realiseren van de infrastructuur. Er ontstaat meer aantrekkingskracht wanneer bijvoorbeeld de aanleg van de Mondriaanlaan wordt afgerond. Dus niet alleen een plakje asfalt, maar ook de bomen en alles er op en er aan. Een voorbeeld hiervoor leverde Maastricht, waar in het Ceramiquegebied een allee met rijen bomen, voetpaden en noem maar op werd aangelegd, lang voordat ook maar één bouwplan was ingediend. Het gebied had al allure voordat de woningen werden gebouwd. Dat gaf aspirant-kopers het idee dat zij niet hoefden te pionieren en dat zij, behalve in een mooi appartement, ook in een aantrekkelijke woonomgeving terecht kwamen.

Natuurlijk, je kunt een strandtent laten neerzetten. Maar als gemeente zelf tijdig iets doen aan de toekomstige woonomgeving om daardoor het gebied aantrekkelijker te maken, kan beslist geen kwaad. Deze gedachte moet toch ook de commerciële partners in dit ontwikkelingsgebied aanspreken, lijkt mij.

Vrijdag 27 augustus 2004

De afgelopen maand heeft Omroep Amersfoort aandacht besteed aan de resultaten die de raadsfracties gedurende de eerste helft van deze raadsperiode hebben behaald en de verwachtingen die voor de resterende tijd leven. Deze week gaf de CDA-fractievoorzitter zijn visie en verwachtingen weer. Spannend was het niet, aardige mensen kunnen soms ook hele saaie mensen zijn.

De belangrijkste taak voor de komende periode, aldus de fractievoorzitter van het CDA, is het verbeteren van het functioneren van de raad. Na twee jaar onrust is rust geboden. Ik was wat verbaasd over deze uitspraak. Ik kan mij geheel andere onderwerpen voorstellen die belangrijk zijn voor de komende achttien maanden. Op sociaal gebied moet heel wat werk worden verricht om te voorkomen dat een grote groep stadgenoten die het financieel niet zo breed heeft, door de bezuinigingsdrift in Den Haag verder wegzakt in een maatschappelijk isolement. Dat vergt extra aandacht op talloos gebied, niet alleen bij het sociale beleid maar net zo goed voor welzijn, cultuur en sport. We moeten ook hard werken aan het Eemcentrum en daarbij vooral de financiering in de gaten houden. De economie van de stad verkeert in een labiele toestand, daar moet veel energie in worden gestoken, ook als het gaat om bereikbaarheid en scholing. En de stad zit in allerlei processen die ons veel geld kunnen kosten, van CSG-Noord tot het kantorenpark halfweg Nijkerk, van de baggerstort tot Birkhoven-Bokkeduinen.

Het is mij liever dat de raad hier intensief mee bezig is, oplossingen zoekt en daarbij af en toe ook spaanders laat rondvliegen. Er is veel werk, over de manier van uitvoering daarvan verschillen de meningen nog al eens, pittige discussies zijn dus noodzakelijk.

De sfeer van zondagrust in de raad lijkt het belangrijkste te zijn waar het CDA zich op richt. Hou toch op, waarde christengenoten! Passie hebben we nodig! Laat de kiezers maar merken dat er in de raad iets gebeurt en dat er wordt gevochten voor de belangen van onze stadgenoten.

Overdreven netheid en angst voor het scherp van de snede leidt tot vervreemding en onduidelijkheid. Maar misschien hoopt het CDA juist met kerkhofstilte garen te spinnen, een defensieve houding die echter voor onze burgers weinig oplevert. Of heeft de CDA-fractie na het afscheid van twee fractievoorzitters (één door vertrek naar het college) ook, geschrokken door het opdwarrelende stof, afscheid genomen van de voorzichtige pogingen tot politieke geëngageerdheid, zoals de eerste twee jaren getoond? Het is niet te hopen.

Donderdag 26 augustus 2004

Het zag er zo stoer uit, twee weken geleden in de Stad Amersfoort. Uit de mond van collega-raadslid Ramon Smits Alvarez werd opgetekend dat de PvdA-fractie verbaasd had gereageerd op de wijze waarop het college omgaat met de moties over het snelfietspad door Kattenbroek. ‘We nemen het hoog op’ en ‘Als wethouder Brink ons niet kan overtuigen, heeft hij een groot probleem’, aldus het getergde raadslid.

Omdat Leefbaar Amersfoort zich goed in de kritiek van Ramon kon vinden – voor ons ging hij niet ver genoeg -, waren we dus zeer nieuwsgierig naar de discussie in de commissie tussen Ramon en wethouder Brink. Niets dus. Ik moest zelf tijdens de rondvraag aan Ramon vragen hoe het er nu mee zat en of we in de raad een interpellatie over het falen van het college konden verwachten – dat was toch wel het minste dat je kon verwachten. ‘Nou, nee,’ aldus onze overmoedige criticaster, ‘er is een brief van het college onderweg waarin alles wordt rechtgezet.’

Vol verwachting klopte mijn hart. En ja hoor: in het postvakje lag vandaag informatie van het college over de besluiten die het had genomen over het snelfietspad. Twee zelfs. Herkenbare informatie, want beide schrifturen betroffen een uitdraai van de stukken die het college enkele weken geleden tijdens haar wekelijkse vergadering had besproken en die aanleiding waren voor de publicaties in de media waarop Ramon zijn verbazing en kritiek had gebaseerd. Stukken overigens die toegankelijk zijn voor iedere Amersfoorter die een internetverbinding heeft en weet waar de ‘enter’-toets toe dient.

Nu sluit ik niet uit dat Ramon zo maar iets heeft geroepen – namens zijn fractie, dat wel. Maar je mag er toch van uitgaan dat hij, zoals elk raadslid, de stukken die bij de besluiten van het college behoren en die per druk op de knop kunnen worden gedownload, in zijn bezit had. Je zet in de media niet zomaar een mening neer, dat doe je op z’n minst op basis van feiten en algemeen toegankelijke informatie.

Nu Ramon het er toch maar bij laat zitten en duidelijk een te grote broek heeft aangetrokken, neem ik het maar van hem over. Zij kritiek is de mijne, dus waarom het college tijdens de komende raadsvergadering niet om nadere uitleg gevraagd? Doen we dus!

Woensdag 25 augustus 2004

‘De expositieruimte De Zonnehof is, van buiten gezien, een simpele doos. Ietwat verborgen staat hij op een klein plein tussen nietszeggende naoorlogse bouwwerken en brengt in eerste instantie geen bijzondere opwinding tot stand. Binnenin presenteert de in 1958 door Gerrit Rietveld ontworpen kubus zich echter als een gecompliceerde ruimtelijke constructie, ontworpen voor het tentoonstellen van moderne kunst. (…..) De ruimte voor kunst is zelf een kunstwerk.’

Dit lovende citaat is terug te vinden in de Bauwelt-uitgave van deze week. Bauwelt behoort tot de meest vooraanstaande tijdschriften voor architectuur en stedenbouw in Europa. Heel wat architecten of gemeentebesturen hebben er alles voor over om in dit toonaangevende weekblad te worden aangehaald.

Je vraagt je, dit gelezen hebbende, af waarom ons gemeentebestuur de Zonnehof van de hand wil doen en zijn moderne kunst als onderhuurder wil tentoonstellen in een kantoorgebouw van de Rijksgebouwendienst. Of is dit het zoveelste bewijs dat ons college alleen maar belangstelling heeft voor cultuur wanneer het daarmee zichzelf in het daglicht kan rukken? ‘Sei fuori di testa!’ zei een buitenlandse kennis tegen mij, toen ik hem het cultuurbeleid van onze stad trachtte uit te leggen.

Overigens: bij de tentoonstelling Interior View die in De Zonnehof is te bezichtigen, zette de redactie van Bauwelt wel een vraagteken. Onsamenhangend, zo kan ik de kritiek samenvatten.

Dinsdag 24 augustus 2004

Ik mag Fleur Imming, lid van de PvdA-fractie, wel. Niet omdat zij veel bijdraagt in het reilen en zeilen binnen de raad, maar daarin onderscheidt zij zich niet van vele anderen. Maar als Fleur een bijdrage levert, doet zij dat recht uit het hart en met weinig meel in de mond. Wat uiteraard niet betekent dat alles wat zij zegt correct of wijs is. Maar goed, we laten in het vuur van de strijd allemaal wel eens een steekje vallen. Wil je dat voorkomen, dan moet je je mond blijven houden, en Fleur is de laatste aan wie ik dat zou willen vragen.

Goed, we horen haar niet regelmatig, maar als ze een mening heeft is elk podium haar lief. Dus gaf ze met veel vuur en weinig nuance – maar wie ben ik om dat te veroordelen! – haar mening op de website van haar PvdA-collega’s in Leiden. Dat was overigens in maart, maar ik kreeg het vandaag pas onder ogen. Eigenlijk wel plezierig, want daardoor kreeg ik ook de reacties op haar uitspraken onder ogen. Leiden is een studentenstad, dus kan je er wat minder gemakkelijk onzin uitkramen dan in onze slaperige Keistad. Dat heeft ze gemerkt, waarmee ik overigens niet wil beweren dat alles wat zij haar Leidse collega’s meedeelde, onjuist was. Maar veel wel.

Het onderwerp was het dualisme en de vraag of dat voor het bestuur en de burger wat heeft opgeleverd. Volgens Fleur niet zoveel, erger nog: het dualisme is haar naar de strot gevlogen. Wat is namelijk het geval: de afgelopen verkiezingen heeft een aantal plaatselijke partijen opgeleverd die vooral de mening van burgers in de stad naar voren brengen en daarmee de sfeer danig verpesten. Aldus Fleur, die het maar niets vindt dat er sinds de verkiezingen raadsleden zijn die de burger bloedserieus nemen. Als ik haar goed begrijp zijn de collegeleden in mijn ogen een stelletje bandieten, zijn de collegepartijen mijn vijand, trek ik elk kwartaal de gemeentebegroting in twijfel en is mijn hoogste doel de boel lekker op stelten te zetten. Tja!

‘Buurtbewonerteams, wijkbeheerteams en belangengroeperingen trekken aan de bel, deur van de oppositie zwaait wagenwijd open en weer dient zich een prachtige kans aan om nieuwe politiek te bedrijven,’ aldus Fleur tegenover haar Leidse partijgenoten. De publieke tribune zit vol en de mensen uiten zelfs hun mening. Oei! Een van haar Leidse partijgenoten in een reactie: ‘Waarom waren er in Amersfoort ineens vijf nieuwe partijen? Heeft Fleur zich dat wel eens afgevraagd?’ Het antwoord heeft Fleur in haar column eigenlijk impliciet gegeven: omdat de oude en ook nieuwe coalitiepartijen niet naar buurtbewonerteams, wijkbeheerteams en belangengroeperingen wilden luisteren.

Er staat veel onzin in de bijdrage van Fleur. Bijvoorbeeld dat Leefbaar Amersfoort geen bestuursverantwoording wilde nemen. Of de actie van de burgemeester die oproerkraaiers (mondige burgers dus) tegenwoordig van de publieke tribune laat verwijderen. Ik wil best wel eens een openbare discussie aangaan over de problemen waarmee Fleur worstelt!

Overigens, naar aanleiding van een van de reacties op haar bijdrage: Maurice Koopman is niet uit Leefbaar Amersfoort gegooid, maar heeft als voorzitter een stapje opzij gedaan. Hij is nog steeds lid van Leefbaar Amersfoort en is bij bijeenkomsten aanwezig om kritische en vaak scherpe vragen te stellen, ook over het functioneren van onze eigen fractie – iets dat binnen de PvdA misschien te weinig plaatsvindt!

Maandag 23 augustus 2004

Op 11 september verschijnt een rijk geïllustreerd boek over de Koppelpoort. Dat kondigt wethouder Jonkman aan in zijn voorwoord bij het Amersfoortse katern in de augustusuitgave van het blad Monumenten. Een interessant en aanbevelingswaardig blad, dat in zijn jongste uitgave extra aandacht besteedt aan Amersfoort. Medewerkers van de Amersfoortse bureaus voor archeologie en monumentenzorg hebben daarvoor een aantal bijdragen geschreven die geen Amersfoorter mag missen.

Maar ik ben nieuwsgierig naar het boek over de Koppelpoort waarop onze wethouder nu al trots is. Deze poort staat nu nog prominent aan de rand van onze binnenstad, als visitekaartje voor de tienduizenden treinreizigers die op deze plaats onze stad passeren. Als het aan dezelfde wethouder Jonkman ligt, zal dit uitzicht spoedig ernstig zijn geschaad en is de Koppelpoort zijn prestigieuze positie verloren. Ondanks vele protesten – van oudheidkundige verenigingen tot de SGLA en vele andere die de stad meer liefhebben dan onze stadhuisbureaucraten – wordt de komende jaren naast de Koppelpoort een van de grootste kantoorpanden binnen het bestaande stadsgebied gebouwd.

Het is een plezierige taak om als wethouder onze mooie stad te mogen presenteren. Schrijnend is de hypocrisie en schijnheiligheid waarmee dit gebeurd, als je de halsstarrigheid beschouwt waarmee ons college het aanzien van de stad om zeep helpt!

Zondag 22 augustus 2004

Bob Woodward, journalist van The Washington Post, heeft een aantal geruchtmakende boeken geschreven, zoals All the President’s die tot Nixon’s aftreden leidde en The Commanders waarin geruchtmakende achtergronden bij de Panama- en golfoorlog van Bush senior voor de nodige opwinding zorgden. Zijn nieuwste boek heet ‘Het aanvalsplan’ en is een uitgebreid gedocumenteerd verslag van de voorbereidingen van de huidige oorlog in Irak en de rol die Bush junior daarin speelt.

Ver van ons bed, zou je kunnen zeggen. Toch is de beschrijving van het beleid dat aan de Irakoorlog vooraf ging, de manipulaties en het machtsspel binnen de US-regering en tussen ambtelijke diensten, de moeite van het leren kennen waard. Vooral ook omdat uit het uitgebreide relaas van anderhalf jaar oorlogsvoorbereiding blijkt dat de wijze waarop het openbare bestuur in westerse landen functioneert in schaal behoorlijk kan verschillen, maar in dagelijks handelen niet zover uiteenloopt.

Bob Woodward legt nauwgezet bloot hoe vooringenomen standpunten van regeerders en de belangen van ambtelijke organisaties de agenda bepalen. Feiten spelen daarbij een ondergeschikte rol, ontwikkelingen die prestiges in de weg staan worden geïgnoreerd. De rol van de Verenigde Naties – laten we zeggen: de internationale volksvertegenwoordiging – wordt als hinderlijk beschouwd. Bij voorbaat staat vast dat de uiteindelijke uitspraak van de VN er weinig toe zal doen: de VN wordt als hinderlijke hobbel gezien die moet worden genomen maar ook zo snel mogelijk moet worden vergeten.

Nogmaals: het is alles een kwestie van schaal. Maar zelfs bij het lezen van beschrijving van het machtsspel in Washington kom je herkenningspunten tegen. Uiteindelijk zijn onze wethouders en hun ambtelijke adviseurs met een gelijke machtsdrift behept als Bush en zijn omgeving. Gelukkig zijn de onderwerpen die op onze schaal aan de orde zijn van een geheel andere orde en met minder ingrijpende gevolgen. Maar het blijft interessant om te lezen hoe macht wordt gebruikt, misbruikt en corrumpeert.

Zaterdag 21 augustus 2004

Deze avond wordt Wouter Bos, partijleider van de PvdA, in het EO-programma Fellow the leader, gewogen op zijn leiderschap. Een panel van zestien mensen, die een doorsnee van de Nederlandse bevolking moeten vormen, gaf aan de hand van het gesprek met Tijs van den Brink met de partijleider een oordeel over het leiderschap van de PvdA-voorman. Slechts de helft zag in Wouter Bos een leider, wat vergeleken met eerdere afleveringen van dit programma een lage score was. De panelleden waren vrijwel allemaal positief over het optreden van Wouter Bos. Het waren vooral zijn tentoongestelde ambivalentie en onzekerheid die twijfel deden ontstaan bij een groot aantal panelleden. Het gesprek riep daardoor herinneringen op aan de discussie over het mogelijke premierschap van de PvdA rond de laatste kamerverkiezingen.

Waar Wouter Bos wel duidelijk in is, is zijn behoefte aan macht. Alleen een sterke machtspositie maakt het mogelijk om doelstellingen van zijn partij te realiseren en maatschappelijke veranderingen teweeg te brengen zoals die door hem en zijn partij worden beoogd. Vanuit de oppositierol die de PvdA in Den Haag vervult moet vaak machteloos worden toegezien hoe Balkenende de sociale beschaving in ons land stapje voor stapje elimineert.

Dat de machtsvraag essentieel is, ervaart ook Leefbaar Amersfoort bij zijn werk in de gemeenteraad. Ondanks de verrassende verkiezingsuitslag, waarbij LA onverwacht sterk uit de bus kwam en de coalitiepartijen behoorlijk moesten inleveren, is LA in de oppositie terecht gekomen. Niet omdat deze partij geen verantwoording durfde te nemen, zoals de partijen van het establishment graag willen doen voorkomen, maar omdat de huidige coalitiepartijen op geen enkele wijze bereid waren de verkiezingsnederlaag en de behoorlijke veranderingen in de raad te vertalen in aanpassingen in het beleid van de vorige raad.

Leefbaar Amersfoort kan best op enkele successen terugzien. Maar vanuit de oppositie is het vrijwel onmogelijk om structurele veranderingen binnen de introverte stadhuiscultuur tot stand te brengen. Het college, innig verbonden met de ambtelijke top, verdedigt bestaande belangen, opvattingen en dogma’s met hand en tand. Zelfs na het debacle van het afgelopen najaar zijn de rijen weer gesloten en werd, nadat Leefbaar Amersfoort had laten blijken onder logische voorwaarden de verantwoording niet uit de weg te gaan, zelfs een wethouderswissel doorgevoerd waardoor het toch al zwakke college een VVD-wethouder heeft mogen verwelkomen die elke kennis en ervaring die je van een openbaar bestuurder mag verwachten vrijwel volkomen mist.

Voor Leefbaar Amersfoort is het evident dat noodzakelijke veranderingen binnen het Amersfoortse stadhuis slechts tot stand kunnen komen door noodzakelijke machtswisselingen. Daarover zullen uiteindelijk de kiezers beslissen, maar voordat het zover is zullen de plaatselijke oppositiepartijen door een sterke invulling van hun kandidatenlijsten en vergaande samenwerking de basis voor nieuwe machtsverhoudingen in de gemeenteraad moeten leggen. Op dat punt is het komende jaar nog veel werk te verzetten, maar daar gaan wij voor!

Vrijdag 20 augustus 2004

Ruud Schulten, mijn VVD-collega met een eigen wegsite, betreurde onlangs op zijn site dat het met het openbare zwemwater voor de jeugd in onze stad slechts is gesteld. In tegenstelling tot veel andere steden liggen er in de wijken geen pierebadjes – met hem betreur ik dat.

Er is nog hoop, Ruud. Onder druk van de Rijksgebouwendienst moet de gemeente in het Plantsoen West een vijver aanleggen die voor de jeugd ongetwijfeld een uitnodiging zal zijn deze op warme dagen als pierebadje te gebruiken. De stad moet wel de nodige extra kosten van dit RGD-dictaat dragen, maar dat zal ons horige, maar o zo prestigevolle college wel op de koop toe nemen.

Donderdag 19 augustus 2004

Enige dagen geleden sprak ik met enkele mensen over de vraag: is de behandeling van de begroting dankzij het dualisme verbeterd? Mijn gesprekspartners hadden allen meer verstand van deze materie dan ik mijzelf toedicht, dus het was een zeer nuttig gesprek met talloze reflectiemomenten. Dergelijke ontmoetingen zijn een geschenk: buitenstaanders dwingen je om eens stil te staan bij de vraag waar je mee bezig bent en trekken je even los uit de sleur van de dag.

Eigenlijk heeft de dualisering, alle hoogdravende jubeltonen ten spijt, maar drie wezenlijke veranderingen bij de begrotingsbehandeling teweeg gebracht. De indeling van de begroting is anders, er zijn bij de begroting kerncijfers opgenomen en in het voorjaar wordt een kadernota behandeld, het voorportaal bij het opstellen van de begroting. Dat de begroting anders is ingedeeld en correspondeert met de indeling van het raadsprogramma, mag je nauwelijks revolutionair noemen. Terzijde kwam nog aan de orde dat er een bijzonder moment ontstaat wanneer in 2006 de nieuwe raad een raadsprogramma opstelt met tien of met vijftien hoofdstukken. Dan moet de hele begrotingsopzet worden gewijzigd en dreigen er breuken te ontstaan in continue cijferreeksen. De kerngetallen die in de begroting zijn opgenomen, zijn interessante gegevens maar blijken in de discussie over de begroting nauwelijks een rol te spelen. Het Bureau Onderzoek en Statistiek zou de getallen ook als separate brochure kunnen uitgeven.

Een belangrijke wijziging lijkt de invoering van de kadernota en de behandeling daarvan te zijn. Maar hier is de dualisering juist goed mis gegaan. Wie zich de discussie uit het voorjaar nog kan herinneren, springen de tranen in de ogen. De behandeling van de kadernota werd een vorm van vooruitgeschoven begrotingsbehandeling. Dit kan vooral het college worden verweten, dat het duale karakter van de begrotingsvoorbereiding duidelijk niet heeft begrepen en, zoals meestal het geval is, in de stress schiet op elk moment dat de raad een andere gedachte ontwikkelt dan binnen het ambtelijke managementteam is uitgedacht en door het college braaf is doorgegeven aan de raad.

Eigenlijk moet de behandeling van de kadernota een boodschappenlijstje voor het college opleveren. Dat gaat daarmee rond de vakantietijd aan de slag en kan zich bij het aanbieden van de begroting verantwoorden voor al dan niet noodzakelijke afwijkingen van het meegegeven boodschappenlijstje. De raad kan zich dan bij het behandelen van de kadernota richten op hoofdlijnen, zonder zich met gedetailleerde dekkingsvoorstellen bezig te houden. Een oplossing die tijdens het gesprek door een van de deelnemers werd aangedragen was: de raad moet de kadernota bespreken en vaststellen in afwezigheid van het college. Het college heeft met de kaderstelling niets te maken, het hoort wel wat de discussie in de raad oplevert. Dát is pas dualisme!

Zonder op details in te gaan: een van de stellingen tijdens het gesprek was dat de invloed die de raad heeft op de begroting uiterst minimaal is. Het college presenteert een stuk zonder visie, dat slechts teruggrijpt op eerdere besluiten zonder deze besluiten kritisch te bezien en neer te zetten tegenover actuele ontwikkelingen. De raad knipt links en rechts nog wat in de franje, zonder wezenlijke veranderingen aan te brengen. Echte discussie vindt niet plaats, de behandeling vindt op dezelfde wijze plaats als vóór de invoering van het dualisme -veranderingen die zijn doorgevoerd zijn eerder ondanks dan dankzij het duale systeem tot stand gekomen. Er moet in 2006 nog heel wat veranderen, willen we een beetje modern bestuur in onze stad tot stand brengen.

Woensdag 18 augustus 2004

De SCW heeft minstens tien hectare grond gekocht ten noorden van het riviertje De Laak. Dit meldt de Amersfoortse Courant vandaag. De redactie heeft bij het kadaster naar de eigendomsverhoudingen van grond ten noorden van de Laak gespeurd. We hoeven niet verbaasd te zijn als de SCW een veelvoud van die tien hectare bezit, de AC-redactie heeft zijn onderzoek slechts naar een deel van de 125 hectare Amersfoorts grondgebied ten noorden van de Laak verricht.

Volgens een woordvoerder van de SCW staan de tien hectare wel op naam van de SCW, maar is de grond verworven mede namens een aantal projectontwikkelaars. ‘Om administratieve redenen, ‘ zo omschrijft de SCW-woordvoerder het verstopspelletje van de OBV-partners met wie de SCW samenwerkt. Een bekende actie: de beursgenoteerde partners van de SCW hebben de grondposities niet graag in hun balans staan, aandeelhouders reageren negatief op te grote en riskante grondposities. De vraag is natuurlijk of een sociale corporatie, werkend met maatschappelijk kapitaal, voor meer dan drie miljoen euro als katvanger voor commerciële ontwikkelaars moet optreden.

Het optreden van de SCW is vooral ook opmerkelijk omdat de gemeenteraad duidelijk heeft uitgesproken dat ten noorden van de Laak geen woningbouw mag plaatsvinden. Een groot deel van de grond is verworven nadat de raad deze uitspraak heeft gedaan. Het is natuurlijk niet zomaar dat de OBV-directie en de ontwikkelaars met regelmaat roepen dat de raad zou moeten terugkomen op haar besluit. Dat is nodig om de grondexploitatie van Vathorst sluitend te maken, luidt het gehanteerde motief. Dat is een halve waarheid of een hele leugen. De SCW en andere ontwikkelaars zitten met de grond ten noorden van de Laak in hun maag. Er zal een moment moeten komen waarop de SCW met haar partners binnen de OBV moet afrekenen. De OBV-partners hopen dat de gemeenteraad tegen die tijd onder druk van het college en de provincie het natuurgebied ten noorden van de Laak een lucratieve bestemming geeft. ‘We wachten de politieke ontwikkelingen af,’ aldus de SCW-woordvoerder.

Dinsdag 17 augustus 2004

Wilt u dit er even als hamerstuk doorheen jassen, we hebben haast. Dat was zo ongeveer de boodschap van burgemeester Van Vliet aan de leden van de raadscommissie Bestuur. Het ging daarbij niet om niets: een investering van 3,8 miljoen euro voor het Regionaal Historische Centrum dat een plaats moet krijgen in het Eemcentrum. Vorig jaar stelde de raad met gering enthousiasme 2,5 miljoen euro beschikbaar om de noodzakelijke uitbreiding van onze archiefdienst mogelijk te maken. Gesproken werd over opslagruimte ergens in De Isselt, maar als je het college een vinger geeft, neemt het de hand.

Op tafel ligt een haalbaarheidsonderzoek van het bureau K+V. Uit het onderzoek blijkt in elk geval dat er niet naar goedkopere oplossingen is gezocht. Amersfoort heeft zelf de keuze voor het Eemcentrum op tafel gelegd. Op basis van standaardbedragen hebben de onderzoekers een rekensom gemaakt. Daar is nog wel wat bij op te merken, want het Eemcentrum moet een cultureel visitekaartje voor onze stad worden, en dan kom je er niet af met standaardkosten. Opmerkelijk is overigens dat de raad al langere tijd wacht op het financiële plaatje voor het Eemcentrum. Voor de nieuwe archiefruimte gaan de onderzoekers uit van een grondprijs waarvan je je moet afvragen of die reëel is.

Onduidelijkheid is er over de bijdrage van de provincie. Die heeft maximaal tien procent van de investeringskosten, dus 380.000 euro, toegezegd. Neen, riep de burgemeester, we hebben een brief van de provincie, we krijgen 500.000 euro. De door haar aangehaalde brief ligt echter niet op tafel: in het dossier voor de raadsleden is die in elk geval onvindbaar.

Maandag 16 augustus 2004

Het college moet de raad periodiek informeren over de voortgang van de inkomsten en uitgaven. Geven wij uit wat door de raad via de begroting is vastgesteld, krijgen we binnen waarop we hadden gerekend. Dat laatste is in deze tijd van bezuinigingen spannend, het rijk knijpt de gemeente behoorlijk af en plaatst de lagere overheden steeds weer voor nieuwe verrassingen.

Het zou een vuistregel kunnen zijn: de manier waarop financiële cijfers worden gepresenteerd is een indicatie voor de kwaliteit van de administratieve organisatie. Als dat zo is, dan staat het er slecht bij met de wijze waarop in onze stad met geld wordt omgegaan. Haastig plakwerk, een cijferbrij die bij raadsleden tot verwarring leidt, beknopte toelichting waar iets meer uitleg niet overbodig zou zijn tegenover een woordenbrij op andere plaatsen, zonder dat die echt relevante informatie toevoegt.

Een simpel voorbeeld. Als in een staat twee keer wordt vermeld: ‘voordeel/nadeel +/+ 175.000 euro’ is de som daarvan geen 350.000 euro, maar nul. Ik leg het niet uit, ik ben blij dat ik het zelf snap maar ik behoorde wel tot diegenen die in eerste instantie meende dat binnen onze financiële afdeling tellen niet het sterkste punt is.

Een afdeling die het bestuur inzicht wil geven in zijn werk, zou de presentatie van cijfers als een visitekaartje voor de kwaliteit van het dagelijkse werk moeten beschouwen. Als dat gevoel niet tussen de oren van de verantwoordelijke medewerkers zit, is er ergens iets flink fout.