Meer woningen in Vathorst-West, maar bestaande stad heeft het nakijken

Woensdag 30 mei 2007

De motie van Jouw Amersfoort om het aantal te bouwen woningen in Vathorst-West te optimaliseren, is verworpen. De coalitiepartijen stemden tegen. Door meer dan het geplande aantal woningen – ongeveer 2.000 – te bouwen, wilde Jouw Amersfoort extra inkomsten genereren die bestemd zouden moeten worden voor het bestaand stedelijk gebied, met name voor de stadsvernieuwing en het groen in de stad. Jouw Amersfoort vindt het van de dolle dat er in het nog groene gebied van Vathorst-West uitsluitend wordt gebouwd ten behoeve van de commerciële belangen van de firma Smink en van een aantal projectontwikkelaars die in Vathorst-Noord en Vathorst-West grondposities hebben ingenomen.

Op het eerste gezicht lijkt het er op dat het aantal te bouwen woningen in Vathorst-West dus wordt beperkt. Ik vermoed echter dat dit niet zo is, maar dat de coalitiepartijen zich niet willen vastleggen op de besteding van de extra opbrengsten. In feite werd dat al duidelijk door de stemverklaringen. Drie coalitiepartijen verklaarden unisono dat voor hen niet vaststaat dat meer woningen extra geld voor de bestaande stad genereren. Dergelijke verklaringen kunnen alleen maar worden geuit op basis van verkregen informatie vanuit het college. In een eerdere reactie tegenover de media zagen deze partijen wel iets in het optimaliseren ten behoeve van extra middelen voor de bestaande stad.
Het college was in zijn advies bij onze motie zeer summier: tegen de motie, want wacht eerst het plan van aanpak voor de integrale ontwikkeling van Vathorst-West en –Noord maar af. Overigens had dit plan er al in het eerste kwartaal van dit jaar moeten zijn, en het is al bijna juni. Opmerkelijk bij het preadvies was ook dat niet een van de vakwethouders (financiën of ruimtelijke ordening) dit advies voor zijn rekening nam, maar de wijkwethouder. Gezien de inhoud van de motie is dit onbegrijpelijk of laf.

Gezien de wijze waarop het college en de coalitiepartijen met de motie omgingen, ben ik in de stukken over de verstedelijking van Vathorst-West uit het najaar 2006 en de stukken over de geraamde kosten en opbrengsten van Vathorst-West uit de zomer van 2005 gedoken. De stukken uit 2005 waren geheim, ik kan daar dus niet uit citeren. Dat doet echter niets af van het feit dat zij het vermoeden dat de afgelopen 24 uur bij mij is ontstaan, bevestigen.
Simpel gezegd lijkt het er op dat het financiële plaatje dat oorspronkelijk voor Vathorst-West is opgesteld, niet meer klopt. Daar zijn verschillende oorzaken voor aan te wijzen, waarvan twee waarschijnlijk doorslaggevend zijn. In de eerste plaats zijn de reëel betaalde grondprijzen voor het gebied buiten de oorspronkelijk geplande baggerberging hoger dan twee jaar eerder gepresenteerd.
Daarnaast kan ook de organisatie van de planontwikkeling een belangrijke rol spelen. In de periode waarin de raad besloot tot verstedelijken van Vathorst-West hebben OBV-partners rechtstreeks of via CV Vathorst aanzienlijke grondposities verworven. Indien Vathorst-West op gelijke wijze wordt ontwikkeld als Vathorst, waarbij de gemeente en de private ontwikkelaars de lasten en opbrengsten delen, heeft dat consequenties voor de oorspronkelijke gemeentelijke ramingen. Het OBV-model maakt het moeilijker om de afkoopsom aan Smink terug te verdienen. Omdat aan het doorberekenen van lasten in de grondkosten voor de woningen grenzen moeten worden gesteld, kan Amersfoort zijn problemen alleen maar oplossen door het aantal woningen te verhogen. Geredeneerd vanuit de huidige marktsituatie, is dat voor de OBV-partners geen probleem.

En daarom had het college er geen enkele baat bij dat de raad door middel van de motie van Jouw Amersfoort de extra grondopbrengsten uit de bouw van meer woningen zou reserveren voor de bestaande stad, i.q. de stadsvernieuwing en de groene gebieden. Vanuit een dergelijke oormerking van extra opbrengsten hadden de coalitiepartijen gelijk met hun opmerking dat meer woningen niet a-priori extra geld opleveren. Extra geld dus voor de bestaande stad!
Jouw Amersfoort verzette zich een half jaar geleden tegen de verstedelijking van Vathorst-West. Omdat de meerderheid van de raad daar anders over dacht, hebben wij met de nieuwe realiteit te maken, zoals een half jaar geleden is besloten. Vanuit die realiteit wilden we ons er voor inzetten dat ook de bestaande stad profiteerde van het vermaledijde besluit. Maar extra woningen, alleen maar omdat het college zich twee jaar geleden heeft verrekend en uitsluitend bestemd voor enkele commerciële ondernemingen, lijkt mij een brug te ver.

Dualisme krijgt profiel

Dinsdag 29 mei 2007

De behandeling van de Kaderbrief op deze dag onderscheidde zich in belangrijke mate van de behandeling van Kadernota’s in het verleden. Vrijwel elke stemming verliep anders en vaak onvoorspelbaar, de coalitie stemde vele keren verdeeld en de samenhang tussen de oppositiepartijen was ver te zoeken. Anekdotisch was dat verschillende keren de argumenten van de ene coalitiepartij om vóór te stemmen, voor een coalitiegenoot juist reden was om tégen te stemmen. Het kan verkeren.
Voor de kiezer is een dergelijke situatie ideaal. Partijen zijn in veel gevallen geen stemvee meer voor het college, oppositiepartijen beoordelen voorstellen vanuit de coalitie meer op hun merites en zijn niet bij voorbaat tegen. Dat gebeurde ook andersom. De situatie uit het verleden, waarbij het er niet toe deed op welke coalitiepartij je had gestemd want ze besloten toch allemaal hetzelfde, is voorbij. Leve het dualisme.

Dat ook de oppositie totaal versnipperd stemde, zou vanuit dezelfde optiek kunnen worden toegejuicht. Maar hierbij speelt meer. Gedurende de vorige raadsperiode konden Leefbaar Amersfoort, de SP en de BPA zich makkelijker vinden. Deze drie partijen vonden het belangrijker om binnen de raad een duidelijke oppositierol te vervullen, een taak die onontbeerlijk is binnen een democratie. Binnen de huidige raad lijkt dit veel minder te spelen en is – op z’n minst bij een deel van de oppositie – een meer bestuurlijke insteek te bespeuren. Ook dat heeft zijn voordelen, het voorkomt in elk geval verstarring. Toch lijkt mij meer samenwerking tussen de oppositiepartijen geen slechte zaak, al is het maar om tegenover de kiezer profielen en functies binnen de raad meer scherpte te geven.
Ik weet intussen dat de BPA een stap heeft gezet om tot meer overleg tussen de oppositiepartijen te komen. Ik hoop dat de fractievoorzitters van de twee daarvoor uitgenodigde partijen deze handschoen oppakken.

Het college als geflopte projectontwikkelaar

Zaterdag 26 mei 2007

‘De VVD is geen voorstander van het door de gemeente nemen van verantwoordelijkheid en risico’s, die beter aan de markt kunnen worden overgelaten.’ Aan het woord was het raadslid Ruud Luchtenveld, op de kalender stond 21 mei 2001. Het onderwerp: de deelname van de gemeente aan de ontwikkelingsmaatschappij voor de Vathorster kantorenlocatie die later de naam Podium zou krijgen.
Geen nieuw geluid uit de VVD-hoek. De notulen van de raadscommissie ESW/FPC van 7 september 1999 meldden al: ‘De keuze van de gemeente om te participeren in de realisatie van kantoren is risicovol. Niemand geeft garantie dat er winst wordt gemaakt.’ Een opmerking van VVD-er Jaco Smit. De VVD was de enige fractie die vraagtekens zette bij het optreden van de gemeente als projectontwikkelaar.

Ambtelijk wordt daar heel anders over gedacht. Een adviseur vanuit de stadhuisafdeling SOB schrijft in een memo aan het college dat de gemeente uit kan gaan van een potentiële ontwikkelingswinst van 4,6 tot 14 miljoen gulden. ‘Zoals ik al bij het collegevoorstel d.d. 19-05-1999 heb opgemerkt is het reëel te veronderstellen dat op basis van de huidige marktsituatie en de verwachtingen voor de toekomst de kansen groter zijn dan de risico’s.’ Rond de eeuwwisseling was de kantorenmarkt booming, de gemeente wilde hiervan ook wel een graantje meepikken.
Het college zag het wel zitten. De raad werd gevraagd in te stemmen bij de deelname in een ontwikkelings-vof, samen met ING Vastgoedontwikkeling en Heijmans Vastgoed Realisatie. In tegenstelling van het gebruikelijke tot dan toe, beperkte de gemeente zich niet tot de grondexploitatie, maar nam het ook de risico’s voor de ontwikkeling van de kantoren op zich. En de raad werd gevraagd om haast te maken. In het raadsvoorstel van 18 mei 1999 werd meegedeeld: ‘Afhankelijk van de beschikbaarheid van de grond van het betreffende deelgebied van het plan Vathorst is de bouw van het eerste kantoorgebouw gepland medio 2001.’

Wie nu vanaf de Laakboulevard het station Vathorst passeert, ziet aan zijn linkerhand het eerste kantoorgebouw in aanbouw. Het is het nieuwe hoofdkantoor van Stater, waarvan de bouw eind september van het vorige jaar van start ging. Volgens de jubelende advertenties als de eerste stap voor het kantorenpark waar totaal 135.000 vierkante meter moet worden ontwikkeld (oorspronkelijke planning: 100.000 vierkante meter). Het is de eerste van de 21 geplande gebouwen. Met een volgende is nog niet begonnen.
Het gemeentebestuur is intussen voorzichtig geworden. Er wordt uitgegaan van een dekkende opbrengst, over winst wordt al niet meer gesproken. In de Kaderbrief van deze maand wordt opgemerkt ‘Dit neemt niet weg dat binnen de grondexploitaties meer risico’s manifest zullen worden. Dat is op dit moment echter nog onzeker.’ Nog onzekerder is de kantorenlocatie Podium, die bij de beschouwing over de grondexploitaties waarschijnlijk niet eens is meegenomen.

Voor alle duidelijkheid: Heijmans en ING zijn commerciële bedrijven die het zich kunnen veroorloven risico’s te lopen. Via uitgifteprijzen en financieringsconstructies kunnen zij vertragingen in de ontwikkeling opvangen. De gemeente kan dat niet, die moet verplichte grondafgifte via het OBV nakomen en de renteverliezen, wanneer die niet meer via de vastgelegde fee op de ontwikkelde vierkante meters worden gedekt, bijpassen uit de algemene middelen. Overigens: vertraagde afnemen van de grond voor Podium leidt tot verliezen bij het OBV, en daar is de gemeente 50 procent partner. Linksom of rechtsom: de intussen al meer dan vijf jaar vertraging kunnen de gemeenschap heel wat geld gaan kosten.
Het was in 1999 alleen de VVD – toen oppositiepartij – die zijn bedenkingen had. Ik had ze ook, maar het was pas drie jaren later dat Leefbaar Amersfoort en de BPA hun stem in de gemeenteraad konden laten horen. Maar de VVD had gelijk: het gemeentebestuur had zich beter van de tegeltjeswijsheid kunnen bedienen: schoenmaker blijf bij je leest. In plaats van toe te geven aan de dollartekens.

Waar blijven de kunstenaars?

Vrijdag 25 mei 2007

Op zwierige wijze onthulde onze burgemeester deze dag een nieuw kunstwerk aan de Grote Koppel, vlak bij de spoorwegonderdoorgang. Een metalen beeldbank, ontworpen door Thijs Trompert. Een opmerkelijk kunstwerk, origineel en praktisch. De gebeurtenis was te danken aan Gerard de Kleijn. Bij zijn afscheid als gemeentesecretaris verzocht hij de genodigden een bijdrage te leveren voor de aankoop van een kunstwerk. Het werk van Thijs Trompert is daar het resultaat van, het moet de opmaat worden voor een tweede project Beelden van Banken.

Thijs Trompert is een van de kunstenaars die zijn atelier heeft in het pand Kleine Koppel 31. Voor en na de feestelijke gebeurtenis verzamelden iedereen zich in deze studio, een van de weinige industriële monumenten in onze stad. De kunstenaars die er hun onderkomen hebben gevonden, werken met grote objecten. In de studio was onder meer een vele meters hoog object in aanbouw te zien van Sander van Mill. Er zijn maar weinig ruimten in onze stad die dergelijke creatieve processen mogelijk maken. De aanwezige gasten uit het stadhuis waren allen weer enthousiast.
Hoe anders waren de antwoorden op de vragen van Sylvia Kesler over de toekomst van Kleine Koppel 31. De vragen die zij had gesteld werden schriftelijk beantwoord, de overige raadsleden kregen deze ook toegestuurd. En die lazen een ander geluid.
Voor de kunstenaars is binnenkort geen plaats meer aan de Kleine Koppel 31. Het gemeentebestuur wil het pand overdragen aan een architectenbureau, dat naar de mening van het college een voortrekkersrol moet gaan spelen voor de verdere ontwikkeling van het Oliemolenkwartier. Feitelijk geeft het college dus aan dat er voor de vele kunstenaars aan de Kleine Koppel (niet alleen nummer 31 herbergt ateliers) geen plaats is. Er moet geld op tafel komen. De beoogde gebruiker heeft laten weten een deel van het pand zoveel mogelijk in stand te willen houden. Ik vrees dat van het industriële monument niet veel over zal blijven, alle mooie woorden op het stadhuis ten spijt.

De richting is schijnbaar bepaald. Sylvia Kesler weet nu wat er gaat komen. Ik ben nieuwsgierig wat haar volgende stap is om de ruimte aan de Kleine Koppel te behouden voor de kunstenaars. Die hebben al een plan opgesteld waardoor het gebouw kan worden behouden, inclusief een degelijke financiële onderbouwing. Sylvia kan op mijn steun rekenen, hopelijk denkt een meerderheid in de raad er net zo over!

Stadsvernieuwing vergeleken

Donderdag 24 mei2007

Het Nirov (Nederlands Instituut voor Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting) organiseert elk jaar een aantal excursies naar stadsvernieuwingsprojecten in ons land. Deelnemers zijn ambtenaren van Vrom en van verschillende steden, corporatiemedewerkers, projectontwikkelaars, wetenschappers en studenten. Elk jaar neem ik deel aan een aantal van deze excursies, dit jaar staan Schiedam, Leiden, Dordrecht en Arnhem bij mij geboekt. Leerzame bijeenkomsten, op de praktijk gericht, steeds een bepaald thema benadrukkend. Deze dag stond Schiedam op het programma.

Bezocht werd Groenoord in Schiedam-Noord. Ongeveer negenduizend inwoners, 85 procent huurwoningen, 96 procent gestapelde bouw, eenderde allochtoon en een gemiddeld gezinsinkomen dat zo’n twintig procent onder het landelijke gemiddelde ligt. De bouwstijl komt overeen met Liendert, maar er is minder ruimte en het feit dat er vrijwel alleen maar flatgebouwen staan maakt de wijk minder aantrekkelijk. Gelukkig scheen de zon.
Net als in Amersfoort wordt er in het Schiedamse Groenoord zwaar ingezet op de sociale component van de stadsvernieuwing. Talloze projecten die we bezochten maakten dit duidelijk. Er zijn duidelijke parallellen aanwezig met de Amersfoortse stadsvernieuwing, maar er zijn ook grote verschillen. Schiedam telt maar één woningbouwcorporatie, wat door de aanwezige gemeenteambtenaren zeer werd betreurd. Die vonden dat de corporatie wel een sterke presentatie heeft, maar in de praktijk stijf op het geld blijft zitten. Ik zag overigens verschillende projecten waar de corporatie Woonplus de helpende hand had uitgestoken, dus waarschijnlijk viel het allemaal nog wel mee.

Opvallend in Groenoord was het grote aandeel 65-plussers: met bijna dertig procent twee keer zo hoog als in Schiedam gemiddeld. En het bleken juist veel van deze ouwe knarren te zijn die de talloze bewonersinitiatieven in het leven hielden, naast een aantal alleenstaande moeders. En – ik mag het niet verhullen – allochtonen kwamen in het hele verhaal niet voor, ondanks hun grote aandeel in de bewonerspopulatie. Maar misschien waren die deze dag allemaal naar hun werk.
Omdat ik meer van Schiedam wilde weten (en de Lucebert-tentoonstelling in het prachtige stedelijke museum wilde bezoeken), was ik al vroeg in de stad. Naast het museum heeft Schiedam een mooie oude haven, bekend van de Geneverreclame, met mooie panden en oude schepen. Maar voor de rest is de stad niet zo aantrekkelijk en kan ik mij goed voorstellen waarom onze nieuwe gemeentesecretaris Schiedam heeft verruild voor Amersfoort. Werkbezoeken aan andere steden maken me steeds duidelijk: Amersfoort is zo slecht nog niet!

De onwerkelijkheid rondom Alem

Woensdag 23 mei 2007

Onze minister-president heeft gesproken, en ineens maakt ons college de grote draai. Wat voor signalen zijn er uit Den Haag gekomen, met welke middelen is ons gemeentebestuur onder druk gezet? Nadat iedereen die het afgelopen jaar pleitte voor verplaatsing van de coffeeshop Alem aan de Schimmelpenninckstraat, door het college werd neergesabeld, komt het college ineens met het voorstel Alem te verplaatsen naar het Eemcentrum. Daar lijkt het in elk geval op.

Als dat zo is, dan ontstaat er een vreemde situatie. Eerdere verzoeken tot vestiging van een coffeeshop in de omgeving van Zandfoort aan de Eem werden steeds afgeketst. Dat kon ik mij eigenlijk ook wel voorstellen. Op initiatief van het gemeentebestuur zijn aan de Kleine Koppel grote aantallen studentenwoningen neergezet en achter Zandfoort aan de Eem ligt ook de ingang van de voorlopige Popkelder. Moet je nu juist op deze plaats een coffeeshop toestaan? Lijkt mij niet zo verstandig.
En er speelt nog iets anders. Na de vakantieperiode wordt in het Oliemolenkwartier, op een steenworp afstand van Zandfoort aan de Eem, een begin gemaakt met de bouw van de nieuwe vestiging van de Hogeschool Utrecht. Over twee jaar moet dit nieuwe gebouw studieruimte bieden aan duizenden studenten. De kans dat Alem dan ineens binnen de 250-meter van een onderwijsinstelling komt te staan, is fors aanwezig. Komt Balkenende dan opnieuw langs om ons gemeentebestuur te gelasten om de vermaledijde coffeeshop te verplaatsen?

Amersfoort Vernieuwd

Dinsdag 22 mei 2007

De presentatie van de stadsvernieuwingsplannen voor Liendert-Rustenburg en Schuilenburg-Randenbroek bevatte niet veel nieuwe elementen. Aan de voorbereiding is lang gewerkt, waarbij veel aandacht is besteed aan het betrekken van bewoners uit de te vernieuwen gebieden. Dat vond plaats op een manier die enkele jaren geleden nog ondenkbaar was, kijk maar terug naar de presentatie voor de plannen in het Waterwingebied en de nota voor de 31 vernieuwingslocaties. Beiden werden door de raad weggehoond en zijn ook nooit meer ter bespreking gekomen.

Gezien de tijd kan je niet zeggen dat het nieuwe college ineens de nieuwe stijl heeft bepaald – ze heeft het wel bevorderd en speelt er goed op in. Beter in elk geval dan het trio Jonkman-Strengers-Brink, waarvan de laatste in elk geval over goede wil (maar weinig doorzettingskracht) beschikte. Er is binnen de ambtelijke organisatie iets veranderd en de corporaties, Alliantie Eemland voorop, lijken zich meer te laten gelden.
Opvallend is de trend van de afgelopen jaren, waarbij het sociale deel van de stadsvernieuwing een steeds groter accent heeft gekregen. Eerlijkheidshalve moet daarbij worden opgemerkt dat de waarschijnlijke bron daarvan in Den Haag ligt, waar de subsidiemogelijkheden op deze nieuwe trend zijn toegesneden. Dat zou je ook kunnen opmaken uit het feit dat een soortgelijke trend ook in andere grote steden is te bespeuren. Maar hoe dan ook: prima!

Na de CSG-operatie in de afgelopen jaren negentig, wordt Amersfoort Vernieuwd een van de belangrijkste projecten in onze stad. Er gaat ook veel geld heen, waarvan het gemeentelijke deel tot nog toe slechts voor ongeveer de helft is gedekt. Maar het is een project voor vele jaren, dus voor de overige dekking blijft nog genoeg tijd over voor zoeken en creativiteit. Voor de raad zou het verstandig zijn wanneer hij wat meer aan de bal blijft dan bij de CSG-operatie het geval was. Het is een gevoelig proces dat diep kan insnijden op het dagelijkse leven van veel stadsgenoten. Dat maakt een sterke bemoeienis van de gemeenteraad noodzakelijk.

Kan het niet een onsje minder!

Maandag 21 mei 2007

De verbouwing van de raadszaal moet een half miljoen euro kosten. We doen dat uit de lopende budgetten, roept het college. Maar we weten intussen dat er binnen het stadhuis royaal wordt gebudgetteerd, kijk maar naar de jaarlijkse overschotten.

Ik heb wel een paar voorstellen om de kosten te drukken:
Laat de keuze van de tafels en stoelen niet over aan een ambtelijk projectteam, maar wijs daar drie raadsleden voor aan met de opdracht het voor de helft van de tot nog toe geraamde kosten te doen. Ik meld mij aan.
Het prachtige tapijt, dat de plattegrond van onze stad voorstelt, lijkt mij overbodig. Houdt de centrale vloer van de raadszaal vlak zoals die nu is. Dat voorkomt ook dat bij elke gebeurtenis waarbij de tafelopstelling moet worden aangepast, het omvangrijke en ongetwijfeld loodzware tapijt moet worden afgevoerd.
Benoem een externe inkoopexpert en stuur alle ambtelijke projectgroepen, begeleidingsgroepen of wie er zich verder met de inrichting van de raadzaal bezighouden, ver weg. Ik zou wel eens inzicht willen hebben in de overheadkosten van de herinrichting van de raadszaal. En beperk het budget, zodat allerlei ambtelijke afdelingen minder gemakkelijk kosten kunnen wegschrijven op het budget voor de herinrichting van de raadszaal.

Een nieuw station in Amersfoort-West

Zaterdag 19 mei 2007

In de provincie Utrecht bestaan uitgebreide plannen voor een stelsel van Randstadspoor. Nieuwe vinexlocaties zoals Leidsche Rijn, Houten-Zuid en Vathorst moeten met dit vervoersysteem, dat een kruising is tussen tram en trein, optimaal worden ontsloten. Behalve deze vinexlocaties moeten ook andere plekken in de provincie waar veel reizigersverkeer is te verwachten, een optimale verbinding krijgen. Invoeren van dit systeem van Randstadspoor is geen sinecure. Er moeten talloze nieuwe stations en halten worden gebouwd en de spoorwegverbindingen tussen Utrecht en Woerden en Utrecht en Amersfoort moeten worden verdubbeld.

Toch is het goed om nu al rekening te houden met de nieuwe railverbindingen in onze provincie en in onze regio. Randstadspoor maakt het mogelijk om een aantal plekken aan de westkant van de stad, waar steeds meer mensen verkeren, beter te ontsluiten. Daarbij denk ik aan de dierentuin en aan de Prins Bernhardkazerne. De dierentuin is nu al een van de belangrijke recreatievoorzieningen in onze provincie. Er ligt een aantal plannen gereed om de dierentuin verder uit te breiden en aantrekkelijker te maken. Het nieuwe bestemmingsplan Birkhoven-Bokkenduinen maakt dit mogelijk, ook al is dat misschien niet in een omvang zoals de directie van de dierentuin zich dat wenst. Immerhin!
De Prins Bernhardkazerne is al lang niet meer een defensielocatie zoals wij die uit het verleden kennen. De cavalerie, met zijn honderden tanks en andere rupsvoertuigen, neemt binnen de kazerne niet meer de belangrijkste plaats in. Binnen de Landmacht heeft men er voor gekozen van de Prins Bernardkazerne een complex te maken voor logistieke dienstverlening, opleiding en dergelijke. Het aantal arbeidsplaatsen binnen dit terrein neemt daardoor met duizenden toe. En daarmee ook het aantal verkeersbewegingen.

Wat is er logischer dan binnen het stelsel van Randstadvervoer een halte te creëren ter hoogte van de – tegenover elkaar liggende – dierentuin en Prins Bernhardkazerne. Een dergelijk station kan er toe bijdragen dat de toenemende verkeersdruk aan de westelijke rand van onze stad enigszins wordt getemperd. De politiek geeft regelmatig hoog op over het bevorderen van het openbaar vervoer om daardoor een totale verkeerscollaps tegen te gaan. Een Randstadspoorhalte tussen de dierentuin en de Prins Bernhardkazerne kan daarin een bijdrage leveren. Een motie op dit punt komt aan de orde tijdens de behandeling van de Kaderbrief.

Het mooiste plein van Nederland

Vrijdag 18 mei 2007

Tijdens Proef Amersfoort ontmoette ik een bekende Amersfoorter. Hij is betrokken bij de vernieuwing van de binnenstad en bij de organisatie van verschillende festivals en andere activiteiten in ons stadscentrum. Tegenover mij spreekt hij zijn verbazing uit. Ongeveer anderhalf jaar geleden heeft hij, samen met een van de ondernemers die als sponsor of medeorganisator bij veel activiteiten in de binnenstad is betrokken, een notitie opgesteld. Doel van de notitie is om van De Hof een van de mooiste pleinen van ons land te maken, wat ook zo ongeveer de titel van de notitie is. Aan de notitie liggen tientallen gesprekken met de horeca, met de marktkooplui, met binnenstadondernemers en organisatoren van festivals en dergelijke ten grondslag. De notitie is aan het gemeentebestuur, of in elk geval de afdeling Economische Zaken, aangeboden.
De nota heeft allerlei wensen in kaart gebracht en oplossingen voor problemen opgesomd. ‘Het oplossen van veel problemen kost nauwelijks geld, hooguit de kosten van een kop koffie,’ vertelt mijn gesprekspartner. De omvangrijke en ruimschoots onderbouwde notitie heeft echter tot geen enkele actie vanuit het stadhuis geleid. Schijnbaar is dit initiatief ergens in een la terecht gekomen of ligt onder in een zeer hoge stapel dossiers, zo vreest mijn gesprekspartner. Dat zou echter mee kunnen vallen.

In de Kaderbrief die we deze maand behandelen en waarover 29 mei besluiten moeten vallen, heeft het college een aanvullende begrotingswens opgenomen. Volgens dit voorstel is van ondernemerszijde een voorzet gedaan om van De Hof het prettigste plein van Nederland te maken. Dat moet een bemoedigend iets zijn voor de ondernemers – het was een goede zaak geweest ze over het collegevoorstel in kennis te stellen.
Heb ik kritiek op dit collegevoorstel? Ja! Het college stelt de gemeenteraad namelijk voor om een ton (100.000 euro) beschikbaar te stellen om in kaart te brengen welke voorstellen wenselijk en haalbaar zijn om vervolgens een start te kunnen maken met de uitvoering daarvan. Omdat er het een en ander nog in kaart moet worden gebracht en de haalbaarheid van voorstellen moet worden onderzocht, ga ik er van uit dat we later nog een voorstel krijgen voor de uitvoeringskosten. Blijft bij mij dus de vraag hangen: 100.000 euro voor het in kaart brengen van wensen terwijl er al een gedegen nota ligt die bijna twee jaar geleden door de ondernemers is ingediend? Het stadhuis is toch geen sociale werkplaats voor beter-geschoolden, waag ik te hopen!

Dienstverlening volgens Casema

Donderdag 17 mei 2007

Deze week kreeg ik een simpel briefje van Casema, de kabelexploitant die zorgt dat ik radio en televisie kan ontvangen. Nee, dit keer niet opnieuw een wijziging in de zenderindeling, waarbij de consument de eventuele kosten voor programmeringschulp zelf mag ophoesten. Casema deelt mij mee dat zij met twee andere maatschappijen haar krachten gaat bundelen binnen een nieuw kabelbedrijf. Ik begrijp uit de brief dat door deze bundeling de service ten aanzien van het producten- en dienstenaanbod zal worden verbeterd.

Beter service door schaalvergroting. Dat hoor je vaker. Je mag er van uitgaan dat door bundeling van krachten kostenbesparingen worden bereikt en de concurrentiepositie, in de vorm van tariefstelling, wordt verbeterd. Bij Casema heeft de klant echter een geheel andere positie dan je van een dienstverlener zou kunnen verwachten – iets dat we sinds de Blitzaktie rondom de nieuwe zenderindeling kunnen weten. Ik behoud, zo wordt in de brief gemeld, het brede pakket aan zenders en de hoge kwaliteit zoals ik die – naar de mening van Casema – gewend ben. Niets extra’s dus. Ondanks dat moet ik als consument boeten voor de schaalvergroting en bundeling van krachten die Casema zonder verdere informatie aankondigt: de tarieven worden verhoogd.
Oké, de verhoging bedraagt 11 eurocenten per maand, nog geen procent van het bestaande tarief. Desondanks blijf ik het een gotspe vinden. Als troost wordt in de brief vermeld dat ik, omdat er een eenzijdig opgelegde wijziging in de afgesproken tarieven ontstaat, binnen vier weken mijn abonnement mag opzeggen. Da’s aardig. Ik wacht maar eens af of er andere aanbieders zijn die zich de komende weken melden.

Meer woningen in Vathorst-West

Woensdag 16 mei 2007

Uit reacties maak ik op dat velen verrast (in de meeste gevallen blij-verrast) zijn met de motie die mijn fractie heeft ingediend over Vathorst-West. Een jaar geleden stelde het college voor om Vathorst-West te verstedelijken en met de opbrengst van de bouw van zo’n 2.000 woningen de twintig miljoen euro te bekostigen voor de afkoop van de baggerstort van Smink. Op de onzinnigheid van dat voorstel ga ik nu niet in, de meerderheid van de raad steunde het voorstel, gedane zaken nemen geen keer. Naast de opbrengst ten behoeve van Smink zou uit de bouw van de ongeveer 2.000 woningen ook nog wat opbrengsten moeten vloeien om in Vathorst-Noord een mooi recreatiegebied aan te leggen.

De motie over Vathorst-West hebben we ingediend naar aanleiding van de Kaderbrief, de voorbereiding op de begroting 2008-2011. In de kaderbrief wordt onder meer opgemerkt dat de luxe van de lucratieve exploitatiegebieden vrijwel voorbij is. In het verleden heeft de gemeente vele tientallen miljoenen euro’s verdiend op het in exploitatie brengen van Schothorst-Noord, Zielhort, Kattenbroek en Nieuwland. Met deze winsten zijn onder meer de forse tekorten op de CSG-plannen, de vernieuwing en uitbreiding van onze binnenstad en omgeving, gedekt. In de Kaderbrief staat dat we nog maar twee exploitatiegebieden hebben waar nog enige opbrengst uit te verwachten is: de laatste afrekening van Nieuwland en het bedrijvengebied van Vathorst. Daarna is het Schluss, uit en over.
Dat is te betreuren. Na de inspanningen in het CSG-gebied, die de komende jaren worden afgerond, krijgen we de komende jaren te maken met Amersfoort Vernieuwd, de stadsvernieuwing in de vroegnaoorlogse wijken zoals Kruiskamp-Koppel, Lienderd-Rustenburg en Randenbroek-Schuilenburg. Ook in de Kop van Isselt, het Oliemolenkwartier en de Wagenwerkplaatsen gaat de gemeente nieuwe plannen ontwikkelen. Dat de gemeente in deze gebieden moet gaan toeleggen, is de afgelopen maanden al duidelijk geworden. Er liggen plannen voor de omgeving van de Hogeweg die financieel nog niet rond zijn. Ook bij de discussie over het Waterwingebied speelde een tekort aan middelen een rol. En in de raad is de afgelopen week al opgemerkt dat we bij de stadsvernieuwing moeten streven naar het behoud van voldoende openbare ruimte. De discussie die onlangs werd gevoerd over het Beekdal maakt eveneens duidelijk dat de financiële mogelijkheden voor ontwikkelingen binnen de bestaande stad meer dan beperkt zijn.

Eigenlijk is het meer dan jammer dat we Vathorst-West gaan verstedelijken, alleen maar om de firma Smink te kunnen betalen en om in Vathorst-Noord grond terug te kopen van projectontwikkelaars die in dit gebied posities hebben ingenomen. Jouw Amersfoort vindt dat, als we dan al gaan verstedelijken in Vathorst-West, we dat ook maar optimaal moeten doen. Dat betekent: benut de aanwezige ruimte dusdanig dat er veel meer dan de 2.000 woningen ten behoeve van Smink en enkele projectontwikkelaars gebouwd kunnen worden. Laat ook zoveel mogelijk inwoners in de rest van de stad profiteren, met name in de stadsvernieuwingsgebieden. Dat betekent dus: bouw meer woningen en zorg daarbij voor een hogere opbrengt uit de grondexploitatie in Vathorst-West.
Voor mij had het bouwen ten westen van Vathorst niet gehoeven, laat het maar groen. Maar nu de raad heeft besloten, dit gebied toch te verstedelijken, laten we het dan ook optimaal doen zodat zoveel mogelijk mensen in de bestaande stad er ook iets aan hebben!

Kostbaar parkje in Puntenburg

Dinsdag 15 mei 2007

In de kaderbrief vaagt het college aan de raad om één miljoen extra beschikbaar te stellen om de kwaliteit van Puntenburg te verbeteren. Voor het goede begrip: het gaat hierbij om het gebied ten noorden van de spoorlijn dat nu nog grotendeels wordt bepaald door zand en onkruid. Alle mooie plannen uit het verleden stranden omdat de geplande woningen te duur zijn en de kantorenmarkt voorlopig op z’n gat ligt.Voor veel geld zijn de plannen al aangepast, maar ook dit heeft weinig opgeleverd. De meeste woningen die tot nog toe tussen de Eem en het Soesterkwartier zijn gebouwd, betreffen huurprojecten van de corporaties, voor de rest heerst er een kerkhofstilte.
Maar we moeten dus één miljoen euro beschikbaar stellen voor kwaliteitsverbetering. De helft hiervan is voor het verbeteren van het geplande park. Dat is dus geld boven de al goedgekeurde kosten voor de aanleg van dit park. Het park moet, zo schrijven B en W, een pareltjes in de wijk worden. Dit begrip wordt overigens ook gehanteerd voor het verbeteren van 17 andere parkjes in de stad. De kosten voor al die andere pareltjes komen nauwelijks boven de 30.000 euro per pareltje. Waarom dat in Puntenburg ineens meer dan tien keer zoveel moet kosten, vertelt het college niet, elke nadere toelichting ontbreekt. Dan is het voor Jouw Amersfoort ook moeilijk om zo maar 500.000 euro extra beschikbaar te stellen voor iets dat dus geen pareltje is, maar een kostbare parelcollier.

Vage extra kosten voor Plantsoen West

Maandag 14 mei 2007

Plantsoen West is het groengebied tussen de Koppelpoort en Stadsring, globaal dus het groen achter het stadhuis. Momenteel wordt er gebouwd, aan waar eens het Smalle Pad lag wordt het nieuwe gebouw voor de Rijksdiensten neergezet. Het Rijk is opdrachtgever, de gemeente heeft zich enkele jaren geleden verplicht om bij de hoofdingang van het nieuwe gebouw, dus in het Plantsoen West, een grote vijver aan te leggen – een door de architect gewenst ‘reflectionpoint’. Knarsetandend stelde de raad hiervoor al enkele jaren geleden een fiks bedrag beschikbaar.

Maar het college heeft verkeerd gerekend, of de plannen zijn nog pretentievoller geworden dan ze al waren. Hoe dan ook, in de kaderbrief vraagt het college nog eens 750.000 euro extra beschikbaar te stellen voor het Plantsoen West. Daarvan moet 350.000 euro al beschikbaar zijn in 2008, het jaar waarin het nieuwe kantoorgebouw naast de Koppelpoort wordt opgeleverd. Waarom het ineens allemaal zoveel duurder moet zijn en wie het initiatief daartoe heeft genomen, dat wordt niet nader toegelicht. Of de raad maar even wil dokken! Dat gaat Jouw Amersfoort toch wel iets te ver. Wat meer toelichting is wel het minste wat je van het college mag eisen. Over subsidieaanvragen van verenigingen van nog geen 7.500 euro wordt uiterst moeilijk gedaan, maar een honderd keer zo groot bedrag moet er maar even worden doorgejast!

Een eeuw parlementaire geschiedenis

Zondag 13 mei 2007

De afgelopen maand is een uiterst interessant boek verschenen: ‘Onze premiers (1901-2002), hun weg naar de top’ Het omvangrijke werk is geschreven door de historicus Han van der Horst, van wie al meer boeiende boeken over de historie van ons land zijn verschenen. Wie ook maar een beetje geïnteresseerd is in de parlementaire geschiedenis van het land, mag dit boek niet missen.

Han van der Horst besteed relatief weinig aandacht aan de daden die 21 premiers gedurende de twintigste eeuw hebben verricht. Hij beschrijft vooral de stappen die deze politici hebben gezet om tot premier te worden benoemd. Er wordt aandacht besteed aan hun jeugd en opleiding, hun maatschappelijke en politieke carrière. En daarbij beschrijft Han van der Horst steeds een stukje parlementaire geschiedenis, naast de maatschappelijke ontwikkelingen die in elke periode plaatsvonden. Uiteraard komt daarbij ook het ontstaan en de ontwikkeling aan de orde van alle partijen die een premier hebben geleverd, van Abraham Kuyper’s ARP tot de PvdA van Wim Kok. Alles bij elkaar bijna 500 pagina’s maatschappelijke geschiedenis gedurende in een bewogen eeuw.
En wat belangrijk is: Han van der Horst is een boeiend verteller. Het boek is net iets te omvangrijk om het in een adem uit te lezen, maar het kost moeite om het halfweg even terzijde te leggen. Daarbij komt dat de lessen die uit deze geschiedenisbeschrijving zijn te trekken, niet alleen betrekking hebben op het Haagse gebeuren, maar ook op veel werk dat binnen gemeenteraden wordt verricht. Immers, voor veel premiers begon de politieke carrière op lokaal niveau. Ook ontwikkelingen op dat niveau laat Han van der Horst niet onbesproken.

De kit tussen de coalitiepartijen droogt uit

Woensdag 9 mei 2007

Dat de samenwerking tussen de vijf coalitiepartijen vooral is gebaseerd op een verstandshuwelijk, blijkt met enige regelmaat. De afgelopen maanden is dat verschillende keren aan het licht gekomen, bijvoorbeeld op het punt van het drugsbeleid. Ook tijdens De Raad en De Ronde van afgelopen dinsdagavond kwam naar voren dat de samenwerking tussen de coalitiepartijen op essentiële momenten broos is.

De PvdA heeft in haar verkiezingsprogramma nogal zwaar ingezet op openbaar vervoer. Het is logisch dat dit punt ook door Groen Links wordt gesteund. Dat het invoeren van openbaar vervoer, ingekaderd binnen enkele randvoorwaarden, ook zijn plaats heeft gekregen in het coalitieakkoord, was na de indrukwekkende verkiezingsoverwinning van de PvdA (toen nog wel) voor de hand liggend. Dat VVD en CDA daar op z’n minst wat genuanceerd over denken en de stokpaardjes van de PvdA niet zonder meer omarmen, werd in De Raad van 8 mei duidelijk.
Ter uitvoering van het coalitieprogramma had het college een raadsvoorstel geformuleerd ter uitvoering van het coalitieakkoord. Er werd voorgesteld om te experimenteren met gratis openbaar vervoer op een spitslijn van Amersfoort naar Utrecht-Uithof en met het invoeren van gratis trajectkaarten voor het woon-werkverkeer voor zo’n 10.000 werknemers in Amersfoort. Voor deze experimenten werden toetsingskaders voorgesteld. Ook werd een onderzoek naar de mobiliteitsbehoefte in Vathorst voorgesteld, als mogelijke start voor gratis openbaar vervoer vanuit dit stadsdeel naar het centrum van Amersfoort. Als vierde punt werd continuering van het gratis openbaar vervoer voor 65-plussers in de daluren voorgesteld.

Tegen de zin van de PvdA in diende de VVD en het CDA een amendement in waardoor het voorstel van het college danig verwaterde. Bij het gratis openbaar vervoer voor werknemers werden nadere voorwaarden gesteld en voor alle experimenten, met uitzondering van de 65-plus-regeling, werden de voorwaarden dusdanig aangescherpt dat de experimenten nauwelijks kans van slagen kregen.
De PvdA en Groen Links dienden daarentegen een amendement in waardoor het aantal experimenten danig werd uitgebreid. Dit voorstel werd ingetrokken nadat uit de discussie bleek dat een meerderheid van de raad deze toespitsing van de PvdA-stokpaardjes niet wenste te honoreren. De twee partijen verklaarden dat het intrekken van hun voorstel mogelijk was omdat het college bij de beantwoording al toezeggingen had gedaan. Dat hadden andere raadsleden er niet zo uitgehaald!
Het voorstel van VVD en CDA werd door de PvdA en Groen Links weggestemd. Voor de VVD en het CDA was dit uiteindelijk reden om tegen de collegevoorstellen voor de experimenten te stemmen, uiteraard met uitzondering van het gratis 65-plusvervoer.

Jouw Amersfoort stemden sowieso tegen de experimenten voor de gratis spitslijn en het gratis openbaar vervoer voor werknemers (waarvan velen al een reiskostenvergoeding ontvangen). Het feit dat deze vormen van openbaar vervoer samen ongeveer 1,5 miljoen euro per jaar gaan kosten, was Jouw Amersfoort wat al te gortig, los van allerlei andere bezwaren die wij tijdens de Ronde en in De Raad onder de aandacht brachten.

De tegenstelling tussen de coalitiepartijen kwam in De Ronde iets subtieler aan de orde tijdens de behandeling van het bestemmingsplan Birkhoven-Bokkenduinen. Door Jouw Amersfoort werd naar voren gebracht dat allerlei opmerkingen in de beschrijving van het bestemmingsplan over reserveringen voor de Westtangent ten onrechte waren opgeschreven omdat de raad hierover nog geen uitspraak heeft gedaan. Voor de VVD was dat aanleiding om er op te wijzen dat de discussie over de Westtangent binnen afzienbare tijd aan de orde is. Neen, zo weerlegde de PvdA-vertegenwoordiger, er is een discussie over de ontwikkelingen aan de westzijde van de stad toegezegd en dat hoeft zich niet toe te spitsen op de Westtangent.
De VVD-fractie werd tijdens de discussie vertegenwoordigd door de twee onlangs beëdigde fractieleden. Ik weet zeker dat René van den Borch of Joep van Leersum bij deze tegenwerping van PvdA-zijde zwaar in het harnas waren gekropen. Het feit dat, met uitzondering van de Einzelgänger Koos Voogt, de hele VVD-fractie intussen uit nog niet geheel ervaren politici bestaat, is vooreerst de redding voor de coalitie.

Ambtenaren hebben geen boodschap aan de gemeenteraad

Dinsdag 8 mei 2007

Tijdens De Ronde op deze avond werd weer eens bewezen dat de ambtelijke top binnen ons stadhuis zich weinig gelegen laat liggen aan de mores binnen de gemeenteraad en de rol van het Presidium van de raad. Dit bleek uit de eerste, informatieve behandeling van de Kaderbrief 2008-2011. Daarover is, los van de wijze van behandeling, ook nog een tweede opmerking te maken. In de raadsperiode 2002-2006 ontving de raad steeds een uitgebreide Kadernota. De nieuwe raad kreeg vorig jaar, kort na haar aantreden, een uitgeklede Kadernota, die daarom de titel ‘Kaderbrief’ kreeg. De ervaringen met de Kaderbrief waren, aldus de inleiding, het vorig jaar waren zo positief, dat ook dit jaar is afgezien van een Kadernota en de raad wederom een, veel beperkter, Kaderbrief kreeg. Die goede ervaringen moeten dan vooral bij de ambtenaren zijn opgedaan, een dergelijke wens heb ik onder de raadsleden nooit vernomen.

En dan het functioneren van de raad en wat de ambtenaren daarvan maken. Het Presidium stelt de agenda voor De Ronde vast. Omdat er tijdens De Ronde in drie zalen parallel wordt vergaderd en fracties dus van te voren een goede onderlinge taakverdeling moeten vaststellen, is deze agendering voor het Presidium van wezenlijk belang.
Voor deze avond had het Presidium voor het eerste uur een presentatie van de Kaderbrief gepland, bestemd voor alle raadsleden. Gedurende het tweede uur werd weer parallel vergaderd, één van de drie vergaderingen was bestemd voor technische vragen naar aanleiding van de Kaderbrief. Een groot aantal raadsleden kon daarbij niet aanwezig zijn, die zaten in andere zalen bij de behandeling van het bestemmingsplan Birkhoven-Bokkenduinen, bij de behandeling van de Taskforce Armoede of bij de discussie over het gemeentelijke inkoopbeleid. Maandagavond verdeelden de fracties de taken voor deze verschillende vergaderingen.

Maar dat liep toch even anders. Zonder het Presidium daarover vooraf te informeren, werd om zeven uur door de ambtelijke presentator meegedeeld dat de toelichting na het eerste uur in een andere zaal zou worden voortgezet. Gezien de agenda en de door fracties gemaakte afspraken, hield dit in dat veel raadsleden een deel van de toelichting op de Kaderbrief dus moesten missen. Daarover hadden de ambtenaren schijnbaar niet nagedacht of het kon ze weinig schelen. Dat de voorzitter van de vergadering hierover zo verbouwereerd was dat zij de ambtenaar, die doodleuk en zonder enige waarschuwing vooraf de vergaderorde van het Presidium aan zijn laars lapte, niet direct van repliek diende, was te begrijpen.
Achteraf gezien viel de schade mee. Van ambtelijke zijde werd twee uur lang nauwelijks meer meegedeeld dan de raadsleden al in de Kaderbrief hadden kunnen lezen. Een overbodige bijeenkomst, zou je kunnen stellen. Of gaan onze ambtenaren er bij voorbaat van uit dat raadsleden zo dom zijn dat ze geen stukken kunnen lezen en een uitvoerige herhaling van datgene wat al op papier staat, noodzakelijk is?

Schoenmaker blijf bij je leest

Maandag 7 mei 2007

De gemeenteraad heeft vorig jaar besloten dat Vathorst-West wordt verstedelijkt. Hoeveel woningen er worden gebouwd en hoe de nieuwe wijk in hoofdlijnen wordt ingericht, staat nog niet vast. Het is de taak van de wethouder Ruimtelijke Ordening om een eerste structuurplan voor de nieuwe wijk – waar een paar duizend woningen moeten worden gerealiseerd – aan de raad voor te leggen.
Met dat structuurplan moet in elk geval duidelijk worden hoe groot het te verstedelijken gebied precies wordt, hoeveel woningen er worden gebouwd, welke categorieën woningen er komen (huur en koop, prijscategorieën), welke voorzieningen er een plaats moeten krijgen en hoe de verkeersontsluiting wordt geregeld. Het structuurplan geeft burgers en belangengroeperingen in onze stad mogelijkheden om hun wensen en commentaar naar voren te brengen. Dat bij elkaar te samen kan de basis vormen voor een ontwerpbestemmingsplan, dat uiteindelijk door de gemeenteraad wordt vastgesteld. En dat alles – voor de duidelijkheid – onder regie van de wethouder Ruimtelijke Ordening.

Daar denkt onze wethouder voor Milieu en Onderwijs, Gerda Eerdmans, klaarblijkelijk heel anders over. Onlangs nodigde ze leerlingen van vier scholen uit om ideeën over de inrichting van Vathorst-West naar voren te brengen. Nogmaals: er is geen enkele randvoorwaarde bekend, we weten alleen maar dat er ergens tussen Vathorst en de afvalberg van Smink woningen gebouwd gaan worden. In het bewonersblad Vathorst-Nu (een meer dan geslaagd initiatief van de Bewonersvereniging Vathorst) las ik hoe de onderwijswethouder leerlingen informeerde over het feit dat er zo’n 25.000 mensen in Vathorst komen te wonen. Dat vonden de kinderen behoorlijk veel. Voor Vathorst-West hadden ze spontaan al enkele suggesties: een visvijver, voetbalveldjes en noem maar op.
Het probleem dat ik met het initiatief van Gerda Eerdmans (schijnbaar heeft ze niets anders te doen) heb, is dat leerlingen van een aantal scholen wordt gevraagd – ‘Roept u maar!’ – allerlei suggesties te doen die achteraf waarschijnlijk onuitvoerbaar zijn. Op z’n minst had ze de leerlingen een aantal reële ruimtelijke randvoorwaarden moeten meegeven, maar die zijn er nog niet. Uiteraard zijn de leerlingen op dit moment behoorlijk gemotiveerd: ze hebben een leeg vel papier gekregen en mogen er van alles op invullen. Wat zullen ze over enkele jaren wel denken als de realiteit nogal anders blijkt te zijn.

De wethouder had toch op z’n minst kunnen leren uit de ervaringen die bijna tien jaar geleden met Vathorst zijn opgedaan. Op advies van een pr-bureau werden vier werkgroepen samengesteld waarbinnen tientallen bewoners en groeperingen hun visie op de ontwikkeling van Vathorst naar voren mochten brengen. Elke werkgroep was van een thema voorzien. Over Vathorst was op dat moment al meer bekend dan nu over Vathorst-West. Desondanks moesten de vier groepen, waarbinnen heel wat terzake kundige stadgenoten zaten, achteraf vaststellen dat van hun creativiteit weinig was terug te vinden in de uiteindelijke plannen. Bespaar ons deze deceptie met onze jeugd!
Ik heb schriftelijke vragen over dit initiatief van onze wethouder Onderwijs gesteld. Aan het slot van deze vragen heb ik geconstateerd dat de wethouder de jongeren een lied laat spelen waarvoor de partituur nog moet worden geschreven, waarvan de toonsoort nog niet vaststaat en waarover nog afspraken betreffende de bezetting moeten worden gemaakt. ‘Een beetje dom,’ zou onze kroonprinses zeggen.

Het gruwelijke van het fascisme

Vrijdag 4 mei 2007

De afgelopen dagen vond ik bij de Algemene Boekhandel een boekje, dat ik in één ruk heb uitgelezen. ‘Praags dagboek’ heet het. Het is geschreven door Petr Ginz en beslaat de periode 1941-1942.
Peter Ginz was een jongen van veertien jaar met een Joodse vader en een Tjechische moeder. Toen hij veertien werd, werd hij naar Theresienstadt afgevoerd, in oktober 1944 werd hij naar Auschwitz gedeporteerd en vermoord. Zijn zus Chava Pressburger, die thans in Israël woont, was twee jaar jonger en overleefde daardoor de nazigruwelen. Zij heeft de uitgave van het dagboek van haar broer verzorgd.

Het Praags dagboek beschrijft wat Petr Ginz in het laatste jaar voor hij naar Theresienstadt werd getransporteerd, in zijn omgeving meemaakte. Het zijn korte notities waarin op nuchtere wijze kenbaar wordt gemaakt hoe de Joodse bevolking in de Tjechische hoofdstad stap voor stap werd geëlimineerd. Het boekje bevat ook enkele beschrijvingen van het leven in Theresienstadt en enkele verhalen die Petr Ginz daar schreef, verhalen die beklijven.
Het bijzondere aan Petr Ginz was dat hij op jonge leeftijd al begaafd was. Dat bewijzen niet alleen zijn dagboek en verhalen, maar dat bewijzen ook allerlei andere uitingen, zoals de tekeningen en lino’s die hij maakte. Veel van zijn tekeningen zijn tentoongesteld in het Holocaustmuseum Yad Vashem in Jeruzalem. De eerste Israëlische astronaut Ilan Ramon, in 2003 gestart met het later verongelukte ruimteschip Columbia, had als herinnering aan zijn land een tekening van Petr Ginz meegenomen.

Wat mij na het lezen van het Praags dagboek en de levensbeschrijving van Petr Ginz bijblijft is het besef dat de nazi’s met het doden van zes miljoen joden een belangrijk stuk cultuur uit onze Europese samenleving hebben vernietigd. Er waren veel jeugdigen als Petr Ginz, denk maar aan Anna Frank, die met hun intelligentie en creativiteit een belangrijke bijdrage hadden kunnen leveren aan de Europese cultuur gedurende de tweede helft van de afgelopen eeuw. De nazi’s hebben niet alleen op beestachtige wijze een volk proberen te vermoorden, ze hebben ook een stuk van onze cultuur vernietigd. Petr Ginz is daarvan het bewijs.

Hoe onzorgvuldig is het college met Vahstal?

Donderdag 3 mei 2007

Het dossier Vahstal ligt weer op tafel. Vijf weken bleek dat er tussen Vahstal en de gemeente een conflict was ontstaan over de wens van de ontwikkelaar om in het bedrijvengebied Vathorst een pand voor detailhandel te realiseren. daaraan wilde de gemeente niet meewerken. Vahstal stelde dat hij recht had op medewerking van het gemeentebestuur.

Ik stelde naar aanleiding hiervan schriftelijke vragen. Daarin ging ik in op de overeenkomst die de gemeente in 1998 met Vahstal sloot. Daarin werd hem een bedrijfspand in Vathorst toegezegd. In de overeenkomst wordt precies beschreven wat er onder het begrip ‘bedrijfspand’ moet worden verstaan. In elk geval ook groot- en kleinschalige detailhandel. Het staat er zwart op wit, met de handtekeningen van ons gemeentebestuur er onder.
In de antwoorden van het college op mijn vragen wordt gesteld: ‘Bij het sluiten van de bewuste overeenkomst is het nimmer de intentie van ons college geweest om op die locatie detailhandel in de ruimste zin van het woord te vestigen.’ Oké, het was niet de intentie van het college. Maar als dat zo was, dan had dat ook in de overeenkomst moeten staan, en dat stond er niet.

Ik vind de gang van zaken nogal onzorgvuldig. Dat is te betreuren, omdat het dossier Vahstal een gevoelige aangelegenheid is. Het gemeentebestuur heeft zich in het verleden vergist in de vasthoudendheid van Vahstal, Vahstal van zijn kant doet datgene dat elke commerciële partij in een conflict doet: hij beroept zich op getekende overeenkomsten.
Het is onvoorstelbaar met welke arrogantie men op het stadhuis het dossier Vahstal probeert af te doen. Het college beroept zich thans op een advies van zijn huisadvocaat. Ongetwijfeld een goed kantoor, maar de gemeente heeft in het verleden wel vaker in het zand moeten bijten, ondanks het advies van haar juridische adviseur. Het eigene aan een rechtszaak is dat twéé partijen op basis van juridische argumenten het gelijk aan hun kant menen te hebben, en dat uiteindelijk maar één partij in het gelijk wordt gesteld.
Overigens zou het advies van de huisadvocaat voor de raadsleden vertrouwelijk ter inzage worden gelegd. Ik heb het nog niet gevonden en ook het inschakelen van de griffie daartoe heeft tot gisteren in de namiddag niets opgeleverd.

Door technische problemen is bijwerken vertraagd

Het gevaar van extra bouwopgaven

Dinsdag 1 mei 2007

NV Utrecht en de gemeente Woerden willen met de minister voor Ruimtelijke Ordening overleggen over de woningbouwplannen in het westelijke deel van onze provincie. NV Utrecht wil in de provincie zo’n 65.000 woningen extra bouwen, extra boven de aantallen die in het streekplan waren opgenomen. Een deel van deze woningen zou in Flevoland en de provincie Gelderland gebouwd moeten worden. Voor de omgeving van Amersfoort zijn in elk geval de locaties Vathorst-West en Nijkerkerveen in de plannen opgenomen.

Voor het westelijke deel van de provincie, het gebied tussen Harmelen en Woerden, zag de NV Utrecht mogelijkheden voor de bouw van bijna 20.000 extra woningen. Het vorige kabinet Balkenende III heeft hier kort voor zijn afscheid een stokje voor gestoken. De plannen van NV Utrecht zouden een te grote bedreiging vormen voor het Groene Hart. Door dit veto uit Den Haag is er een behoorlijk gat geslagen in de nieuwbouwplannen zoals die op provinciaal niveau worden omarmd.
Nieuw overleg, zoals dat nu door NV Utrecht en de gemeente Woerden wordt nagestreefd, zou het net gevormde Kabinet op andere gedachten moeten brengen. Vanuit milieuoogpunt mag je slechts hopen dat het Kabinet voet bij stuk houdt. Maar er schuilt voor de regio Eemland wel een addertje onder het gras. Indien de plannen voor het gebied tussen Harmelen en Woerden inderdaad geen doorgang kunnen vinden, moet de NV Utrecht elders in de provincie alternatieve locaties vinden. Daarbij moet rekening worden gehouden met het feit dat Almere niet staat te juichen bij de plannen van NV Utrecht. In Gelderland, en met name bij een deel van de bewoners in Nijkerk, lijkt men weinig gecharmeerd te zijn van de plannen voor Nijkerkerveen. Veel extra’s in die richting is dus niet te verwachten.

Daarmee kan de behoefte groeien om andere locaties, die bijna tien jaar geleden op provinciaal niveau al op het lijstje stonden, opnieuw naar voren te schuiven. Ik bedoel hiermee: Vathorst-Noord en Stoutenburg-Noord. In de jaren negentig van de vorige eeuw heeft de provincie zich sterk gemaakt om de gemeentegrenzen van Amersfoort aan te passen. Het motief daarbij was dat onze stad ook na 2015 over uitbreidingsmogelijkheden zou moeten beschikken. Het toenmalige college, en met name burgemeester Annie Brouwer en wethouder Tom de Man, konden zich in deze plannen uitstekend vinden.
De Amersfoortse gemeenteraad heeft zich de afgelopen tijd uitgesproken tegen verdere uitbreiding na Vathorst. Soortgelijke beleidsaanpassingen hebben op provinciaal niveau nooit plaatsgevonden. En ook heeft de gemeenteraad van Amersfoort afgelopen jaar bewezen dat eerdere uitspraken over beëindiging van de groei niet meer dan dagwaarde hebben, zie het besluit over woningbouw in Vathorst-West.
Het is om die reden dat ik de discussie tussen NV Utrecht en de minister VROM met gemengde gevoelens volg.

Niet schaalvergroten, maar schaalverkleinen

Maandag 30 april 2007

Het Kabinet ziet voorlopig af van het vormen van een Randstadprovincie. Dat is een tegenslag voor een aantal beroepsbestuurders, waaronder onze eigen burgemeester. Zij juichten de plannen voor een Randstadprovincie, zoals enkele maanden geleden gepresenteerd, van harte toe.
Het Kabinet ziet in het vormen van een Randstadprovincie niet de oplossing voor problemen zoals bijvoorbeeld in de verkeersafwikkeling. Ik zie nog een andere reden om de opstelling van het Kabinet toe te juichen. De vorming van een Randstadprovincie, waarin de provincie Utrecht zou opgaan, zou de afstand tussen burger en bestuur nog verder vergroten en de macht van de bureaucratie verder laten toenemen. Wil je de burger meer invloed geven op zijn bestuur, dan is schaalverkleining meer op zijn plaats dan schaalvergroting.

De negatieve kanten van ‘Amersfoort Jong’

Vrijdag 27 april 2007

‘Amersfoort Jong’ is een van de vier speerpunten die in de ontwerp-Kadernota worden genoemd. Onze stad maakt er werk van dat we een jeugdige stad zijn, het wordt in vele publicaties als een van de sterke punten van onze stad naar voren geschoven. Jeugd, dat is toekomst, vernieuwing, levensvatbaarheid!

Er zijn de afgelopen jaren echter voldoende studies verricht en publicaties verschenen, waarin ook de negatieve kanten bij de oververtegenwoordiging van de leeftijdscategorie 0- tot 24-jarigen aan de orde komt. Zeker indien daarbij de taken van de gemeentelijke overheid naar voren worden gebracht. Dat de jongeren een speerpunt vormen in het gemeentelijke beleid houdt onder meer in dat we veel extra geld voor deze leeftijdscategorie moeten spenderen. Geld dat gemeenten met een doorsnee-bevolkingsopbouw aan hele andere zaken kan besteden.

Om bij de begroting te blijven: het typische is dat overheidsgeld dat voor de jongste leeftijdsgroep moet worden uitgegeven, grotendeels via lokale begrotingen loopt. Geld dat voor de leeftijdscategorieën boven de 55 jaar moet worden uitgegeven, loopt veel vaker via nationale kanalen, denk maar aan de gezondheidszorg. Macro-economisch gezien vormen jongeren a-priori een kostenpost. Ouderen daarentegen worden gemiddeld steeds welvarender. Hun consumptiepatroon is weliswaar conservatiever, maar voor de stedelijke economie spelen de oudere bewoners in toenemende mate positieve rol.
In dezelfde boeken over onze macro-economie staat ook geschreven dat investeringen in de jeugd zich vanaf de leeftijdscategorie 25-plus weer terugverdienen. Dat is voor Amersfoort nog maar de vraag. Het probleem van onze stad is dat zij getalenteerde jongeren te weinig mogelijkheden biedt om in eigen stad onderwijs op HBO- en WO-niveau te volgen. De Kennissatelliet van de Hogeschool Utrecht biedt op dat punt te weinig soulaas omdat het aangeboden pakket te smal is. Feitelijk kan je zeggen dat in de leeftijdsklasse 18-24 jaar er een afroming plaatsvindt: het zijn de probleemjongeren en de minder goed opgeleiden die in onze stad emplooi vinden. Bij jongeren die in verband met studie onze stad verlaten, is het nog maar afwachten of zij weer terugkeren.

Onvoldoende perspectief en eindigheid aan de bouwopgave in onze stad zullen er toe voeren dat rond 2020-2025 de ontgroening in onze stad een grote rol gaat spelen, gevolgd door een relatief versnelde vergrijzing. Beide, ontgroening en vergrijzing, hoeven op zich geen zorgen te baren. Wat wel zorgen baart is dat onze stad de komende jaren versterkt moet investeren in voorzieningen voor jongeren: scholen, opvang, jeugdcentra, speelplaatsen en voorzieningen op het gebied van educatie, openbare veiligheid en recreatie. Een groot deel van die voorzieningen levert niet alleen extra exploitatiekosten op, maar moet ook versneld worden afgeschreven omdat deze bij de te verwachten ontgroening voor een deel geen functie meer hebben.
Het college verklaart ‘Amersfoort Jong’ tot een van zijn speerpunten. Wat echter ontbreekt is een visie op de gevolgen van de ontgroening en vergrijzing die in sommige delen van ons land nu al een rol beginnen te spelen en die binnen afzienbare tijd ook de beleidsaccenten van ons stedelijk bestuur zullen gaan bepalen.

Denken over de langere termijn

Donderdag 26 april 2007

Een aanrader voor iedereen, maar vooral voor stadsbestuurders en hun adviseurs: het boek ‘De groei voorbij’. Het onlangs uitgekomen boek is geschreven door Jaap van Duijn, hoogleraar aan de TU Delft en buitengewoon hoogleraar aan de Erasmus Universiteit en de Universiteit van Amsterdam. Daarnaast was Jaap van Duijn ook directielid van Robeco. Juist door die laatste functie is zijn boek een beschouwing die praktisch is gericht, waarin de problemen zakelijk worden benaderd en die op een toegankelijke wijze is geschreven..

Jaap van Duijn zet een groot aantal indicatoren op een rij, waaruit is op te maken dat we ons op een keerpunt bevinden tussen de booming periode na de tweede Wereldoorlog en een tijd van economische teruggang. Hij verbindt aan de economische teruggang van onze Europese regio geen directe afname in onze welvaart, maar het langere-termijnperspectief geeft toch weinig aanleiding tot vreugde.
‘Na ons de zondvloed’, kan een instelling zijn waarmee veel toekomstige beslommeringen kunnen worden weggewuifd. Wie het optreden van het openbaar bestuur beschouwd, krijgt misschien ook de indruk dat een dergelijke instelling leidraad is en de horizont van veel politici niet verder reikt dan de eerstkomende verkiezingen of hoogstens tot een termijn van ongeveer vijf jaar.
Toch is dat verkeerd. Veel besluiten die het huidige gemeentebestuur neemt, hebben consequenties voor een periode die veel verder reikt dan vijf jaren. Grote investeringen op het gebied van de volkshuisvesting, het verkeer en de economie in onze stad vergen een visie op langere termijn. Uitsluitend extrapoleren van ontwikkelingen uit de afgelopen decennia en op basis daarvan duur gemeenschapsgeld uitgeven, is niet altijd even verstandig.

‘De groei voorbij’ is geen blauwdruk voor detailontwikkelingen in onze stad. Het lezen van dit boek dwingt echter wel om na te denken over de positie waarin niet alleen ons land, maar ook Amersfoort over enkele decennia komt te verkeren. De argumentatie waarvan Jaap van Duijn zich bedient is sterk, veel ontwikkelingen waarop wij ons moeten voorbereiden zijn al in gang gezet. Het is goed als iemand ons daar, aan de hand van feiten en historische ervaringen, op wijst. En het is goed om met die ontwikkelingen rekening te houden.