Woensdag 30 april 2003

Er zijn pijngrenzen. Ik merk dat de wijze waarop momenteel in en rond het centrum aan de wegen wordt gewerkt, bij steeds meer mensen de pijngrens begint te bereiken. Het is voor iemand die Amersfoort goed kent al een opgave om steeds een begaanbare route te vinden tussen het zuidelijke deel van de stad en het centrum. Voor bezoekers van buiten begint Amersfoort helemaal een onneembare vesting te worden. Dat past misschien bij de geschiedenis van de stad, maar niet bij de hedendaagse intenties over openheid en bereikbaarheid.

Ja maar, roepen B en W en hun ambtelijke adviseurs in koor, je kunt beter alle pijn in één keer hebben dan jarenlang steeds weer iets overhoop te hebben liggen. Nu zal ik het maar niet hebben over mijn gebrek aan vertrouwen dat straten die nu open liggen, de eerste jaren niet meer open zullen gaan. Ik ken mijn gemeentebestuur. Maar eigenlijk is het argument over ‘alle pijn in een keer’ een drogreden. Wanneer je een serie van werkzaamheden goed voorbereid, voldoende communiceert en je aan de aangekondigde termijnen houdt, moet het mogelijk zij door goede fasering de overlast in de stad tot een redelijke maat te beperken. Momenteel worden mensen de stad uitgejaagd, en het is de vraag of je het vertrouwen dat je daardoor schaadt weer weet terug te winnen. Die vraag geldt des te meer omdat na oplevering van alle werken in de omgeving van de binnenstad een stelsel van eenrichtingverkeer en definitieve omrijroutes de mensen niet het gevoel zal geven van: héhé, de wegen zijn weer begaanbaar, we kunnen weer gewoon de binnenstad bereiken. Integendeel.

Ja maar, roepen B en W en hun ambtelijke adviseurs in koor, we kunnen nu nog van subsidiegelden profiteren. De regelingen voor die subsidies lopen binnenkort af, en dan krijgen we geen extra geld meer van het Rijk. Nou, dat ligt dus simpel: dan ben je als gemeentebestuur gewoon te laat met de voorbereidingen begonnen, zodat je te weinig tijd hebt overgehouden om het noodzakelijke werk op een normale wijze uit te voeren. Anders gezegd: de overlast van nu is het resultaat van bureaucratisch falen in de afgelopen jaren.

Het is dus een ramp op en om de Stadsring. Wanneer we nieuwe wijken bouwen, verkondigt het gemeentebestuur: zorg dat de goede (openbare) vervoersmiddelen op tijd beschikbaar zijn, want als de mensen – door te late maatregelen – eenmaal een niet gewenst vervoersgedrag zijn gewend, is dat moeilijk te corrigeren. Ik vraag mij af hoe alle bezoekers aan de stad, die door het onbereikbaar worden van het centrum Amersfoort mijden, weer moeten worden teruggewonnen. De mensen in mijn omgeving die intussen uitwijken naar Nijkerk, Leusden en Zeist, merken dat in die plaatsen op een normale wijze met het autoverkeer wordt omgegaan en zijn niet meer zo makkelijk voor een bezoek aan onze binnenstad over te halen.

En nog een kleine opmerking over planning en oplevering. Het werk aan de Barchman Wuytierslaan wordt in fasen uitgevoerd. De eerste fase had eind maart gereed moeten zijn, maar is dat nog steeds niet. De gehele BW-laan, tussen het station en de Daam Fockemalaan, zou voor de vakantieperiode gereed zijn. Vergeet het maar, want ik schreef het al eerder: het overschrijden van termijnen is in onze stad net zo’n natuurverschijnsel als het dagelijkse invallen van de avond. Amersfoort dus, een kei van een stad!

Dinsdag 29 april 2003

Het voortbestaan van De Boemerang staat op de helling. Zo’n 500 kinderen, kort voor hun jaarlijkse toneeluitvoering, dreigen ineens op straat te komen staan. De raad vroeg enkele maanden geleden aan wethouder De Wilde om naar een mogelijke oplossing te zoeken. Je zou verwachten dat de wethouder in de raadscommissie terugkomt met een toelichting op de conclusie die hij wil gaan trekken. Als raadslid kan je dan nog kijken of voor een eventuele negatieve beslissing nog een alternatief kan worden gevonden. Tenslotte heeft de raad het budgetrecht. Slechts een simpel briefje kondigde het einde aan.

Van verschillende kanten wordt gezegd dat er een relatie bestaat tussen het besluit van de wethouder en de Scholen in de Kunst, die de leerlingen van De Boemerang zou kunnen overnemen. Dat zou kunnen zijn. De Scholen in de Kunst moeten verhuizen naar het Themacentrum, een van de prestigeobjecten van de wethouder. Ruimtenood bij de Scholen in de Kunst is natuurlijk één van de argumenten om deze instelling te laten verhuizen. Maar dan moet je wel ruimtenood hebben. Met vijfhonderd leerlingen extra is dat snel gepiept.

Bij dat alles overvalt mij een herinnering. Zo’n vijftien jaar geleden was ik bestuurslid van Terpsichore. Een bloeiende vereniging, die vier avonden per week de grote zaal van de Drietand in gebruik had en over een actieve demogroep beschikte. Honderden enthousiaste leden die wekelijks een of meer keren in de Drietand verkeerden, die met groot enthousiasme ook meededen aan de Keistadoptocht (inclusief praalwagen), programma’s tijdens Koninginnedag verzorgden en bereid waren een steentje bij te dragen als Amersfoort zich cultureel wilde presenteren. De vereniging kreeg ook, zoals tientallen andere culturele verenigingen, een geringe subsidie van de gemeente.

Tot het moment dat de directeur van De Hof, een van de voorlopers van de Scholen in de Kunst, zijn oog op de bloeiende verenging liet vallen. Folklore in De Hof was schijnbaar kwijnend en zo’n bloeiende vereniging met tientallen vrijwilligers kon het activiteitenpakket van De Hof mooi aanvullen. Directeuren moeten hun jaarverslagen goed kunnen aankleden, zeker wanneer zij afhankelijk zijn van de gemeente. Er vond een aantal gesprekken plaats, enkele bij mij thuis, en ik weet nog steeds dat die gesprekken weinig enthousiasme en een behoorlijk brok wantrouwen opleverden. De eigenheid van de vereniging stond op het spel, we zouden een onderdeel worden van de naar emplooi zoekende, zwaar door de gemeente gesubsidieerde creatieve instelling.

Uiteraard speelde bij dat alles ook de gemeente een rol. De ambtenaren die ik in de beheerscommissie van De Drietand tegenkwam en die ook over de subsidie voor Terpsichore adviseerden, waren uiteraard ook betrokken bij het wel en wee van De Hof. Ik heb de verhuizing naar De Hof nog meegemaakt. Maar uiteindelijke kind van de rekening werd de Folklorekunst in de stad, die vanaf het moment dat de verhuizing een feit was eerst zijn vrijwilligers en langzaam aan ook een belangrijk deel van zijn deelnemers verloor.

En nu praten we dus over De Boemerang.

Maandag 28 april 2003

‘Wat gebeurt er aan het Smallepad?’ ‘Wat voor plannen hebben ze voor de Leusderweg?’ ‘Hoe gaat het nieuwe Anovagebouw er uitzien?’

Het zijn zo maar drie vragen die ik de afgelopen weken vaker hoorde. Ik zou het rijtje langer kunnen maken. Vroeger kon je daar als raadslid een antwoord op geven. Wethouders presenteerden trots en in een vroeg stadium nieuwe plannen voor de stad. Dat moesten ze ook wel, want de raad moest goedkeuring aan de plannen geven. Dat wil niet zeggen dat het uiteindelijke gebouwde er uitzag zoals in de raadscommissie gepresenteerd, maar dat is een ander verhaal.

Dat alles is voorbij. Een van de schijnbare gevolgen van het dualisme is dat je als raadslid niets meer of minder weet over wat er op sommige plaatsen in de stad gaat veranderen dan de gemiddelde stadgenoot. Op zich geen ramp, want raadsleden zijn geen bijzondere mensen, noch hebben zij extra rechten. Toch zijn er zat mensen die er van uitgaan dat je als raadslid weet wat er in de stad gebeurt. Vaak wordt ook een mening daarover van je verwacht. Want, zo is dan de gedachte bij velen, daarvoor hebben we onze volksvertegenwoordigers gekozen: om de zaak een beetje in de gaten te houden en als vraagbaak te dienen voor nieuwsgierige medeburgers. En eigenlijk hebben ze daar ook wel gelijk in, vind ik.

Zo weet ik slechts bij gerucht dat het aanzien van de Leusderweg grondig wordt gewijzigd. AH komt op de plaats van de Rabobank en behalve dat bankfiliaal worden ook de woningen tot aan de Van Campenstraat en langs het begin van de Van Bemmelstraat gesloopt. En waar AH nu staat, komt de Rabobank, met extra winkels en een parkeergarage. Het is een gerucht, want uit het stadhuis heb ik nog niets daarover vernomen.

Dat is eigenlijk net zo vreemd als het bericht in de Amersfoortse Courant dat het oude Anovakantoor wordt gesloopt (ze zijn al bezig) om voor nieuwbouw plaats te maken. Maar hoe die nieuwbouw er uitziet, weet de krant niet te melden – ik trouwens ook niet. Wel dat de nieuwbouw zal aansluiten bij de bestaande bouw. Dat is mooi meegenomen. Toch zou je denken dat op het moment dat een directie die opdracht geeft tot sloop om daarna snel met de nieuwbouw te kunnen beginnen, weet hoe die nieuwbouw er uitziet. Er zal toch wel iéts door een architect zijn getekend. Of ziet het er zo verschrikkelijk uit dat niemand, zelfs raadsleden, er nog weet van mag hebben.

Van de nieuwbouw aan het Smallepad, bestemd voor de Amersfoortse Verzekeringen, werd onlangs in de krant een tekening gepresenteerd. De bouwput was toen al gegraven en er wordt gebouwd met een tempo dat verrassend is, zeker in een tijd waarin menig opdrachtgever tegen zijn aannemer zegt: doe maar wat kalm aan, we hebben geen haast met leegstand. De oude raad heeft volgens de vroegere spelregels nog het globale programma van eisen voor het gebied achter het politiebureau vastgesteld. ‘De lamellen’ was de prozaïsche naam voor datgene wat het visitekaartje voor treinreizend Nederland moet worden. Het gebouw wat nu in galop de open ruimte vult, zal wel mooi worden. Maar toch had ik mij bij een gebouwenstructuur dat het begrip ‘lamellen’ recht moet doen, iets anders voorgesteld. Maar ja, ik ben raadslid, dus ik weet van niets!

Zondag 27 april 2003

‘De democratie is de nek omgedraaid’. Dat is de kop boven een samenvatting die de NRC zaterdag afdrukte. Deze betrof een inleiding van Gerard van Westerloo, gehouden in de Amsterdamse Balie. De inleiding was opgezet als een requisitoir tegen de democratie, die zich in de beklaagdenbank bevindt. De beschuldiging: de parlementaire lichamen zijn niet meer representatief, er wordt geen rekening meer gehouden met de opvattingen en wensen van de doorsnee burger en het politieke handwerk is nog maar aan een selecte groep in onze samenleving voorbehouden. Kortweg, in ons land is van democratie geen sprake.

Benoemingen van honderden functies in ons land zijn politiek gekleurd, maar de politieke partijen zijn al lang niet meer representatief. Ze hebben een groot deel van hun leden verloren en zijn getransformeerd tot instituten voor het verdelen van lucratieve baantjes. In de vertegenwoordigende lichamen wordt een meerderheid van de zetels ingenomen door ambtenaren en mensen die van de overheid afhankelijk zijn. De controle van openbare lichamen vindt daardoor onvoldoende plaats en de leden van de Kamers, Staten en Gemeenteraden zijn geen volksvertegenwoordigers meer.

Om dit laatste punt te onderstrepen, komt Van Westerloo met een pijnlijke anekdote. In de Arnhemse gemeenteraad zitten in hoofdzaak provinciale ambtenaren en mensen die van overheidsdiensten afhankelijk zijn. In de Gelderse Staten, gehuisvest tegenover het stadhuis, zit een groot aantal gemeenteambtenaren. ‘En dus,’ merkt Van Westerloo op, ‘stak te Arnhem een drom gemeenteambtenaren eens per week het plein over om aan de overkant daarvan in de Provinciale Staten te gaan zitten waarbij ze onderweg een nog grotere drom provincieambtenaren tegenkwamen die onderweg waren naar de raadzaal van het gemeentehuis.’

Hoe zou dat zijn in Amersfoort, vroeg ik mij af. Dus turfde ik de maatschappelijke positie van de 39 Amersfoortse raadsleden, stand 31 maart van dit jaar. Dertien leden, dus eenderde, is zelfstandig ondernemer of heeft een managementfunctie in het bedrijfsleven. Nog acht zijn werknemer buiten de overheid. Achttien raadsleden zijn of waren in dienst van de overheid of daarvan afhankelijke organisaties., ruim 45 procent. Bij de VVD, het CDA, LA, D66, de BPA en lijst Oczan is vijftig of meer procent werkzaam buiten de overheid en daaraan gelieerde organisaties. Bij Groen Links hebben alle raadsleden direct of indirect met de overheid te doen.

Vergeleken met Arnhem valt het bij ons nog mee, maar Amersfoort is dan ook geen provinciale hoofdstad. Voor een normale provinciestad vind ik bijna vijftig procent overheidsgebonden raadsleden toch wel hoog. Niet vanwege de onafhankelijkheid van de raadsleden, maar vanwege de cultuur van waaruit wordt gedacht en geoordeeld. Het is een goede zaak wanneer bij de besluiten die in de raad worden genomen, men zich steeds realiseert te praten over andermans geld en zorgen. Wie als ondernemer heeft ervaren dat elke cent eerst moet worden verdiend voor die kan worden uitgegeven, of wie als werknemer in de particuliere sector de relativiteit van een vast inkomen heeft leren kennen, let meestal wat meer op het prijskaartje van de dingen waarover hij beslist. En dat mag de burger van zijn volksvertegenwoordigers verwachten.

Zaterdag 26 april 2003

Dat het op de woningmarkt, vooral in de duurdere sector, niet meer met hosanna en halleluja gaat, is bekend. Niet alleen verkopende eigenaren ervaren dit nadeel, ook de gemeente komt in last. De uitvoering van plannen vertraagt, een aantal plannen moet worden aangepast. Dat dit voor de gemeente ook financiële gevolgen heeft, is aan te nemen.

Overvalt de crisis het gemeentebestuur? Die indruk ontstaat. Toch is er tijdig voor gewaarschuwd. Zelfs zonder de dip die de woningmarkt nu doormaakt, zag het er bij het realiseren van een aantal plannen minder gunstig uit dan wethouders de afgelopen jaren ons wilden laten geloven. Tot voor kort waren wethouder zoals De Boer en De Man de politici die met groteske plannen, beloften en hoog opgestoken verwachtingen de stad met een aantal risico’s opzadelden, waarvan we de komende jaren de wrange vruchten plukken. Hun opvolgers lijken het niet beter te doen.

Natuurlijk moet een bestuurder initiatiefrijk zijn, nieuwe ideeën introduceren, anderen enthousiast maken en daarbij staan voor zijn zaak. Maar hij moet ook oor hebben voor kritische geluiden, realiteiten onder ogen zien, zich niet alleen door ambities laten leiden en het gezonde verstand gebruiken. Bij externe adviezen, zeker wanneer die een rooskleurig beeld schetsen over een zonnige toekomst voor nieuwe initiatieven, moet de vraag worden gesteld: welk belang wordt met plannen gediend, welk belang hebben adviseurs bij hun mening en raad. Bij bouwplannen gaat het niet alleen om het oplossen van volkshuisvestingsproblemen, maar moeten ook economische gevolgen, belangen en risico’s onder ogen worden gezien.

Een voorbeeld is de bouw van de bijna 800 woningen aan de kop van het Soesterkwartier, het plan Puntenburg. Een groot deel van het plan omvat appartementen in de midden- en hogere prijsklasse. Dat is althans de bedoeling, want anders is de grondexploitatie niet rond te krijgen. Gepland is dat het plan binnen zo’n drie tot vier jaar wordt gerealiseerd. Al bij de presentatie is door kritische geesten gezegd: zoveel dure appartementen, naast de andere plannen die er in de stad bestaan, zijn niet af te zetten. Met ’n 200 dure appartementen per jaar in de hele stad is de woningmarkt ruimschoots bediend.

Toch is vastgehouden aan de oorspronkelijke planning. Financieel gezien moest dat ook wel: Puntenburg is een prestigieus project waarop de gemeente risico’s kan lopen. Maar nu is al duidelijk: de woningbouw in Puntenburg komt moeizaam op gang, voorlopig vooral in de door de corporaties te realiseren huursector. Een aantal plannen voor duurdere appartementen zijn, na een intensieve verkoopcampagne, weer uit de markt genomen en worden waarschijnlijk omgezet in huurprojecten. Voor de economie van Puntenburg blijft dat niet zonder gevolgen.

Een ander voorbeeld is De Laak in Vathorst, waar enkele woontorens moeten bijdragen dat het nagestreefde woningaantal wordt gerealiseerd. Uit recente marktverkenningen blijkt dat voor deze woningen onvoldoende belangstelling bestaat, zodat ook hier ambities moeten worden teruggeschroefd. In het financiële risico’s die dit tot gevolg heeft, deelt de gemeente in gelijke mate als de ontwikkelaars. Maar die kunnen het risico op een betere wijze afdekken dan de gemeente dat kan. Tekorten in Vathorst gaan uiteindelijk ten laste van het voorzieningenniveau in de gehele stad. En ook hier geldt: de gemeente was gewaarschuwd maar luisterde selectief!

Vrijdag 25 april 2003

Omroep Amersfoort heeft even lucht gekregen. Het college van B en W stelde voor om de subsidie voor deze omroep stap voor stap te reduceren tot nul euro. De redenering die werd gevolgd, was: waar twee gelijke voorzieningen bestaan, kan er één worden opgeheven. Tegen deze gedachte is weinig in te brengen, al moet je je wel steeds afvragen waaróm er twee gelijke voorzieningen bestaan. Soms is dat noodzakelijk, vanuit capaciteitsoogpunt, om geografische redenen en dergelijke. Het argument dat het college voor Omroep Amersfoort hanteerde, blijkt een drogreden te zijn, een niet houdbaar argument.

We hebben Omroep Amersfoort en de regionale omroep voor Utrecht. Beide brengen Amersfoorts nieuws, dus waarom zullen wij dan nog subsidie geven, is een van de argumenten van B en W. Dat is opnieuw een bewijs dat de collegeleden het zicht op de dagelijkse ontwikkeling binnen de stad nog nauwelijks overzien. Kijk een avond naar Omroep Amersfoort en kijk naar de provinciale zender, en bekijk het verschil in aandacht voor onze Keistad. Er zijn dagen genoeg dat het Amersfoortse gebeuren via de regionale zender gen enkele aandacht krijgt. Dat is logisch, want de redacteuren in Utrecht moeten een keuze maken uit nieuws in de hele provincie. Dat de regionale zender zich in zekere mate als een stadszender voor Utrecht ontpopt, maakt het probleem extra ingewikkeld. Omroep Amersfoort ontkomt er als lokale zender niet aan om dagelijks ruimschoots aandacht te besteden aan het wel en wee in onze stad, ook wanneer dat een dag niet zo schokkend is. Er gebeurt onder die 130.000 inwoners natuurlijk altijd wel wat.

Maar, betoogt het college, Omroep Amersfoort kon enkele jaren een samenwerking aangaan met de regionale zender en heeft dat nagelaten. Een gemiste kans, jammer, maar dan moeten ze nu maar op de blaren zitten. Ik weet het, het interesseert de collegeleden in feite geen jota hoe de zaak werkelijk in elkaar stak – ze kunnen bij mij aankloppen voor de achtergronden. In elk geval zou de samenwerking tot gevolg hebben gehad dat de programmaproductie in Utrecht moest plaatsvinden, uitsluitend door professionals en niet met hulp van tientallen vrijwilligers, zoals nu het geval is. Door de forse overhead, de kosten van dure investeringen en ruime huisvesting, zou Omroep Amersfoort jaarlijks binnen vier maanden door zijn budget heen zijn geweest. En acht maanden de buis op zwart, daarvoor wil je je toch ook niet inzetten.

Ik heb steeds gemerkt dat collegeleden inhoudelijke discussie over de functie en het wel en wee van Omroep Amersfoort uit de weg gaan. Ze snappen het niet en zijn bang dat als ze het beginnen te snappen, het ze geld kost. Dus worden er in grootst mogelijke domheid voorstellen gedaan op basis van kulargumenten.

Maar Gerard van Vliet had gelijk met zijn opmerkingen, deze week op zijn website: Omroep Amersfoort communiceert zelf heel slecht in de richting van het gemeentebestuur. De wijze van verdediging van eigen belangen en de verslaggeving over het verloop van de discussie blinken niet uit door intelligentie. Je kunt de problemen ook over jezelf afroepen.

Donderdag 24 april 2003

Gisterenavond, aan het einde van de begrotingsvergadering, nam Gidia Kap afscheid van de gemeenteraad. Op sobere wijze, maar dat hoort bij haar partij, de SP. Er zijn raadsleden waar ik veel meer van weet en met wie ik meer contacten had dan met Gidia. En ook hier geldt: dat hoort bij de SP, die contacten beoordeelt op hun functionaliteit, passend binnen het programma van deze actiepartij. Misschien klink dit wat negatief, maar zo is het zeker niet bedoeld. Ik heb bewondering voor de SP. Deze partij heeft een aantal eigen doelstellingen, meestal samen te vatten in duidelijke actiepunten. Het raadswerk is een middel om de actiepunten te realiseren, en dan moet je er niet te veel poppenkast omheen bouwen. Dat is helder en duidelijk, te waarderen en bijna onnavolgbaar.

Gezien de vele uren die het raadswerk kost, is het effect van SP-acties binnen de raad in veel gevallen minder of in elk geval minder helder dan acties die de SP voert op straat, aan de poort of binnen buurt- en wijkgroepen. Na een jaar kan worden gezegd: de SP behaalt meer succes buiten de raadszaal dan daarbinnen. Dat is ook de conclusie die Gidia heeft getrokken en daar heeft zij consequenties uitgetrokken. Met de opmerking daarbij dat we haar nog vaak genoeg zullen ontmoeten, als belangenbehartiger van groepen die het in de maatschappij minder makkelijk hebben. Ik twijfel niet aan haar voorspelling: Gidia is ijverig en beschikt over veel kennis.

De samenwerking tussen de SP en Leefbaar Amersfoort is wisselend geweest, maar in elk geval niet intensief. Ik geloof dat de SP-fractie er moeite mee had om de LA-fractie in een laatje onder te brengen. Een bonte groepen raadsleden met totaal uiteenlopende achtergrond. Verschillende LA-leden zullen wel eens SP hebben gestemd of dat in elk geval hebben overwogen. Maar andere binnen de LA-fractie hebben een duidelijke VVD-achtergrond. Ik geloof dat de SP zich soms verbaast over het feit dat de LA-fractie zich presenteert als een hechte groep raadsleden, die kunnen lachen als er iets te lachen is, en al is het maar over zichzelf. Linkse mensen, en dat geldt niet alleen voor de SP, hebben soms moeite ergens de humor van in te zien. Het leven is een tranendal, en als rechtgeaard socialist heb je daarin heel wat puin te ruimen. Dan vergaat je de humor wel!

Een ander verschil tussen de SP en Leefbaar Amersfoort is de breedte. Ik bedoel daarmee: voor ons bestaat de wereld niet uitsluitend uit bijvoorbeeld fietsers en andere bedreigde langzame verkeersdeelnemers. En de LA vindt dat ook onder mensen met een iets bredere portemonnee best kommer en leed kan tieren waaraan je als raadslid je aandacht moet wijden. Dat houdt niet in dat we onvoldoende sociaal zijn ingesteld, maar we zijn er voor meer dan alleen de zorgen van de zwakken. Dat zijn we ook tegenover onze kiezers verplicht. Een trouwe fan van Leefbaar Amersfoort heeft afgelopen dagen nog eens op een rij gezet waar onze stemmen vandaan komen. En dat is beslist niet alleen uit achterstandswijken.

Maar Gidia kan gerust zijn: ook wij vinden dat er nog voldoende onrecht is, ook in Amersfoort. Daar moet je je als raadslid mee bemoeien. En wanneer nodig, samen met de SP. Wanneer Gidia de komende jaren bij ons aanklopt, zullen we haar helpen waar dat kan.

Woensdag 23 april 2003

‘Voorzieningen voor Jan met de pet de dupe’ Deze kop stond vanmorgen in de Amersfoortse Courant. Ik vind dat wel een goede samenvatting van wat velen in de gemeenteraad vinden van het bezuinigingspakket dat twee dagen lang is besproken. Ik zal de gebedsmolen maar weer eens draaien: het college en zijn ambtelijke adviseurs houden kost wat het kost vast aan plannen die in het verleden, toen de sky de limit was, zijn vastgesteld. En van de vijf miljoen euro voorgestelde bezuinigingen treft nauwelijks iets de interne organisatie op het stadhuis.

In de Kadernota was wel, in een bijlage, een miljoen euro aan bezuinigingen in de bedrijfsvoering opgesomd, maar dat waren kaassnippers. En die waren nodig om andere extra uitgaven binnen het stadhuis te bekostigen. Het feit dat personeelsbladen soberder worden uitgevoerd, personeelsadvertenties wat zakelijker worden, één van de dienstauto’s wordt afgestoten (de wethouders hebben allen ook een eigen auto) en er links en rechts iets in de techniek wordt verbeterd, is niet opzienbarend. Zeker niet wanneer dat geld wordt besteed aan het realiseren van eerdere beleidsplannen en het huren van extra kantoorruimte, om de grootste extra uitgaven maar eens te noemen. Dat het bedrijfsrestaurant wordt gesloten – de ambtenaren kunnen tegen gunstige voorwaarden voortaan in de Observant een broodje happen – maakt het huren van nieuwe ruimte naar mijn mening overbodig. Je kunt van het zeer royale bedrijfsrestaurant een mooie kantoortuin maken, bijvoorbeeld voor flexwerkers. Dan hoef je geen nieuwe ruimte te huren, maar kan je extra ruimte afstoten.

Voor alle duidelijkheid: ik heb waardering voor het stadhuispersoneel. Dat ambtelijke culturen wat taaier en daardoor kostbaarder zijn dan in het bedrijfsleven, kan je de individuele ambtenaar niet aanrekenen. En het zijn mensen, dus ze maken net als iedereen ook fouten – en hebben net als iedereen moeite om dat toe te geven. Daar staat tegenover dat het Amersfoortse stadhuis geen Paradisium hoeft te zijn. De werkeloosheid in Amersfoort is de afgelopen maanden met sprongen toegenomen. En dat komt niet door efficiencymaatregelen binnen het stadhuis. Wanneer het Rijk overweegt om twintig procent op het ambtelijk personeel te besparen, is dat een treurige zaak. Maar deze treurigheid mag geen aanleiding zijn om het Amersfoortse stadhuis om te vormen tot een werkverschaffingsproject.

Begrijp mij goed: er wordt veel noodzakelijk werk verricht, dat je niet in één keer kunt beëindigen. Maar als college zou je wel kunnen stimuleren dat er een wat creatiever, zuiniger personeelsbeleid wordt gevoerd, ook al kost dat enkele gespreide bedjes. Ik weet zeker dat een tijdig besluit tot inkrimpen voorkomt dat er later hardere maatregelen moeten worden genomen. Maar het ontkennen van de noodzaak om de algemene economische trend te volgen en eens kritisch naar de personele organisatie te kijken, maakt in de toekomst hardere maatregelen noodzakelijk. Overigens: vegen doe je van boven naar beneden!

Dinsdag 22 april 2003

Door een lichte griepaanval heb ik de afgelopen dagen op twee plaatsen doorgebracht: in het stadhuis en in bed. Het dagboek heeft daar onder geleden, maar dat heeft zo zijn voordelen. Ik kan ervaringen van 22 april beschrijven, op een moment dat ik het effect daarvan op 23 april heb meegemaakt. Dat leidt dus tot een analyserende bijdrage.

Dinsdagmiddag werden de LA-fractieleden besprongen door leden van de CDA- en VVD-fractie, met het verzoek om in te dienen moties mee te tekenen. En omdat het daarbij in een aantal gevallen om goede voorstellen ging, was onze handtekening snel gezet. We legden er zelfs een paar eigen moties voor op het ijs.

Op de motie van de VVD over de beperking van de OZB-verhoging ga ik niet uitvoerig in. Deze lag in onze lijn en, anders dan in het afgelopen najaar, hierover werd zonder het zwaaien met de portefeuille door de wethouder Financiën een compromis bereikt. Juich niet te vroeg, moet ik zeggen, want in het najaar komt de begroting op tafel en dan moet je nog maar afwachten hoe de kaderstelling van deze week wordt vertaald. Nieuwe financiële tegenvallers kunnen er toe leiden dat uitspraken van deze week verwaaien in de wind.

Waar het college veel moeite mee had was de uitspaak van de raad dat de wijkmeldposten moeten worden gehandhaafd. Dat ging met pijn en gegrom binnen de kring van een deel van de collegepartijen, die elkaar op sommige momenten steeds minder aardig beginnen te vinden. Met Jan Peter en Wouter was de zaak al lang gebroken.

Daarnaast tekenden we ook met enthousiasme een motie om het buurthuis De Lanteern te behouden. Dat hoeft niet eens binnen het huidige pand te zijn – dat blijkt asbestbesmet te zijn -, maar kan ook elders in de stad. Ons stadsbestuur heeft er al aan meegewerkt dat een deel van de activiteiten uit De Lanteern naar centra buiten de binnenstad zijn verplaatst. Nu moeten de medewerkers ook nog verhuizen: naar Hoogland, zo is het plan.

Het college is, om maar eens vooruit te kijken naar de 23ste, met een vaag voorstel gekomen, als antwoord op een breed gesteunde motie van CDA en VVD. We sluiten De Lanteern en zoeken darna een ruimte voor wijkactiviteiten elders in de binnenstad, was het idee. Dus: eerst sluiten, en dan zien we nog wel verder. In eerste instantie wilden de indiende partijen niet aan deze vorm van kermisbedrog deelnemen. Maar toen de wethouder Financiën, vergezeld door de PvdA-fractie, er met de wals aan kwam rijden, was de motie zo van tafel. Het kostte enig schorsingstijd, rode koppen en snelkloppende harten, maar eerlijkheid moest weer eens wijken voor politiek opportunisme. We steunen nog eens een motie!

Maandag 21 april 2003, tweede paasdag

Morgen begint de discussie over de Kadernota 2004-2007. Eigenlijk is de inhoud van de Kadernota: we blijven alle projecten uitvoeren waarover de raad enkele jaren geleden heeft besloten, maar we bezuinigen op een aantal ontwikkelingen waar de raad toch geen greep op heeft, zoals de wijkmeldposten, Omroep Amersfoort, vrijwilligersprojecten zoals de Vosheuvel en ga zo maar door. We willen niet met de kaasschaaf werken, maar taken beëindigen, schrijft het college. Maar het miljoen dat als bezuinigingen binnen het stadhuis wordt voorgesteld, bestaat alleen maar uit kaasschaafsnippers, er verandert niets fundamenteels binnen de stadhuismuren. Trouwens, bij een aantal van die bezuinigingssnippers heeft de medezeggenschapsraad kanttekeningen gezet. Die gaan misschien niet eens door.

Besluiten over allerlei grootschalige projecten blijven buiten de bezuinigingsronde. En met nieuwe voorstellen over de remu-opbrengsten moet de raad het niet te dol maken, zo proef je het tussen de regels door. De raad heeft de afgelopen maanden enkele besluiten genomen over de huisvesting van het onderwijs, het behoud van het Bosbad en de Brouwerstunnel. Daar komt het college niet omheen. Maar of bijvoorbeeld een Bosbad echt behouden blijft, is nog maar de vraag.

Zullen B en W hun adviserende ambtenaren er echt een traan om laten wanneer de inspanningen voor het Bosbad tot het uiterste blijven beperkt. Zeker weten van niet. SRO, de beheerder van het bad, pleit al jaren voor een reductie van de wateroppervlakte. En in de wandelgangen proberen ambtenaren de raadsleden duidelijk te maken dat zo’n groot bad eigenlijk onzin is. De mensen zwemmen er toch niet in. De wijze waarop tot nog toe SRO en het college met alternatieven zijn omgegaan, bewijst dat ideeën vanuit de raad knarsetandend worden aangehoord, zeker wanneer die uitdraaien op het behoud van het bad in zijn huidige omvang. Alternatieven die bewijzen dat goede oplossingen goedkoper zijn dan de plannen van de SRO worden niet eens serieus genomen. Het komt natuurlijk overeen met een biechtgang bij de duivel om van SRO te verwachten dat die plannen die van zijn eigen voorstel afwijken van een positief advies voorziet.

Hart van Amersfoort en de SP hebben al enkele maanden geleden externe deskundigen benaderd. Die hebben uitgerekend dat renovatie van het bad in zijn huidige vorm best goedkoper kan, zonder daarbij afbreuk te doen aan de milieueisen van VROM. En zelfs medewerkers van de VROM-inspectie, die het eindoordeel geven over de handhaving van milieuregels, hebben een positieve opvatting over betaalbare alternatieven. Een dergelijke instelling weten het college en SRO niet op te brengen. En de provincie doet geen enkele stap naar voren, zolang men in Utrecht merkt dat in het Amersfoortse stadhuis het enthousiasme ook niet zo groot is.

Maar Hart van Amersfoort en de SP komen er de komende dagen op terug. Onze steun hebben zij, want het Bosbad moet open blijven!

Zondag 20 april 2003, eerste paasdag

Veel raadsleden benutten de paasdagen om zich voor te bereiden op de discussie die dinsdag en woensdag plaatsvindt over de Kadernota 2004-2007 en de voorstellen van B en W voor een reeks van bezuinigingen voor de komende jaren. De voorbereidingstijd voor de discussie is kort, wat mede de oorzaak zal zijn dat het aantal insprekers afgelopen woensdag geringer was dan bij eerdere omvangrijke bezuinigingsoperaties. Enkele insprekers klaagden over de korte voorbereidingstijd en vooral over het feit dat er nog zo weinig publiciteit aan de bezuinigingsoperatie is gegeven, zodat velen niet precies weten wat er aan de hand is.

Ik meen dat het probleem nog veel groter is. Wanneer de komende maanden een nieuw Kabinet aantreedt – het zal toch wel ‘n keer zover komen – en de nieuwe regering haar programma presenteert, kan het zijn dat de vijf miljoen bezuinigingen waar de raad de komende dagen over praat, slechts een eerste stap is binnen een veel grotere bezuinigingsoperatie. Eigenlijk is het een onmogelijke taak om de komende dagen een afgewogen oordeel te geven over de besteding van de gemeentelijke middelen, zolang niet duidelijk is hoeveel geld ons ter beschikking staat en vooral: hoeveel bezuinigingen er moeten plaatsvinden. Meer kennis over wat ons staat te wachten, zou misschien wel tot geheel andere afwegingen leiden dan die welke we op dit moment voorbereiden.

De begroting 2004-2007 die na de zomer door het college wordt gepresenteerd, kan dus nog heel wat verassingen opleveren. Voor iedereen die daarvan het slachtoffer kan worden, is er een troost: het college zal in het najaar over de begrotingsvoorstellen een nieuwe hoorzitting organiseren. Maar daarbij is de kanttekening te maken: met hoorzittingen creëer je geen nieuw geld.

Dat de bezuinigingen in twee slagen worden besproken, heeft nog een andere consequentie. Na de besluiten die de raad de komende dagen neemt, is er niet alleen een beeld over datgene waarop bezuinigd gaat worden, maar ook over de gemeentelijke plannen die niet onder de bezuinigingen vallen. Dat kan tot gevolg hebben dat op verschillende plaatsen binnen het stadhuis en in de stad nieuwe initiatieven die vanaf 2004 op de rol staan, op gang worden gebracht. Met als gevolg dat, wanneer uit het nieuwe Kabinetsbeleid blijkt dat er minder geld ter beschikking staat dan we nu nog aannemen, er al zaken op de rail zijn gezet die zich moeilijk laten terugdraaien.

Het zou daarom goed zijn wanneer de gemeente met het starten van nieuwe initiatieven en het verbinden voor nieuwe investeringen, terughoudendheid betracht. Er zijn genoeg zaken die kunnen worden aangehouden of waarvoor het go-no go-moment kan worden uitgesteld. In elk geval tot het moment waarop we als raad weten wat er naast de vijf miljoen euro die nu al als bezuinigingen op de rol staan, nog meer op ons afkomt. Het zou van wijs bestuur getuigen.

Zaterdag 19 april 2003

Het onderwerp voor vandaag is snel gevonden: de bijdrage van Fethi Killi in de Amersfoortse Courant, heden gepubliceerd! En om maar meteen een eerste reactie, recht uit de buik te geven: de bijdrage van Fethi is er een van een gefrustreerde, van een looser. Je moet dan natuurlijk voorzichtig zijn om niet op de zelfde, weinig inhoudelijke wijze te reageren. Neig ik daar toch toe, het zij mij vergeven!

Ik kan mij de frustraties van Fethi overigens best voorstellen. Zijn partij verwerkt nog de Haagse Nederlaag. Die is goed te verklaren, want de forse overwinning in januari was geen loon voor politieke inhoud, maar voor ‘het mooie kontje’, om deze ingeburgerde term maar eens te gebruiken. Zijn fractiegenote Imming meende al met een been in de Tweede Kamer te staan en moet nu toezien hoe een raadscollega uit de VVD-fractie deze overstap mag maken. En om de depressie in de PvdA-fractie nog meer te accentueren, verlaat nu ook haar fractievoorzitter de raad. Het moet worden gezegd, zij was de meest integere en intelligente persoon binnen haar fractie – we zullen haar allemaal oprecht missen.

Leefbaar Amersfoort komt niet tot daden, stelt Fethi, die a passant meteen de BPA ook een snier geeft. Wat we op z’n minst hebben bereikt, beste Fethi, is dat er in de raad weer eens discussie is ontstaan. Intussen is de PvdA nog ongeveer de enige fractie die kritiekloos elk collegevoorstel steunt en haar inbreng nog slechts beperkt tot overlevingspogingen – waarvan de bijdrage van vandaag een exempel is. Natuurlijk, een fractie die jarenlang als paladijn voor zijn wethouder heeft gefunctioneerd en daardoor tijdens de laatste verkiezingen ook flink heeft moeten inleveren, heeft er moeite mee om binnen het nieuwe dualisme als echte volksvertegenwoordiger op te treden en een creatieve mening te verkondigen. We hebben intussen een aantal keren meegemaakt hoe de PvdA-fractie, tegen de stroom in, haar oren liet hangen naar de mening van haar wethouder en zich daarmee tot een karikatuur tegenover de rest van de raad ontpopte.

Dat veel ideeën en voorstellen van de oppositie het niet haalden, heeft niet met de kwaliteit van de oppositie te maken – daar is niks mis mee – maar alles met de onwil van partijen zoals de PvdA om op basis van argumenten en inhoud steun te geven aan voorstellen die van buiten de coalitie komen. Natuurlijk, er zijn uitzonderingen, zoals bijvoorbeeld ons voorstel voor verbetering van de Stichtse Rotonde. Maar dat idee zat ook al ingesloten in een voorstel dat ik in 1997 deed voor de alternatieve Westtangent en waarvoor ik Fethi had gevraagd mee te tekenen. Sindsdien is hij niet veel creatiever geworden, maar heeft hij vooral geleerd politiek te overleven.

Dat de oppositie meer schriftelijke vragen stelt dan een PvdA-fractie, is logisch. Geen wethouder die ons dat verbiedt en het is bij uitstek een middel om discussie op gang te brengen (uiteraard met wisselend succes). De oppositie opereert natuurlijk op haar eigen manier, in elk geval minder bestuurlijk dan een coalitiepartij, zeker anders dan de gezagsgetrouwe PvdA-fractie. En dat wij na een jaar door onze kennis van de stad en van de daarbij behorende dossiers meer waardering behalen dan Fethi in de vele jaren dat hij in rust en stilte de PvdA mocht vertegenwoordigen, steekt natuurlijk.

Zijn frustratie blijkt te meer wanneer hij de persoon van Maurice Koopman opvoert, die verder met het hele verhaal weinig heeft te doen. Maurice was jarenlang hoofdbestuurslid van de PvdA en genoot in die functie landelijke bekendheid. Hij heeft om soortgelijke redenen als ik dat heb gedaan, de PvdA verlaten. Ik kan mij voorstellen dat Fethi van dergelijke mensen, die wél kritiek op hun partij durfde te uiten, geen vlinders in de buik krijgt. Het is bekend: mensen die de oude parochie de rug toekeren omdat zij het geloof hebben verloren, zijn altijd de grootste vijand van de achtergebleven schaapjes. En dan reageer je je maar eens af met een gefrustreerde, maar verder weinig inhoudelijke bijdrage zoals vandaag in de Amersfoortse Courant.

Vrijdag 18 april 2003

Er wordt in de Amersfoortse gemeenteraad flink vergaderd, maar of dat ook tot zinvolle resultaten leidt, is nog maar de vraag. Dat is zo’n beetje de lijn in de analyse die vandaag in de Amersfoortse Courant staat. Vliegen afvangen, snauwen, elkaar nauwelijks een succesje of goede opmerking gunnen, dat zijn enige kenmerken die de redactie van de krant, als betrokken buitenstaander bij al dat gedoe, in het oog springen.

De gevestigde partijen hebben nogal wat moeite met al die nieuwe partijen, die een bedreiging vormen voor de gevestigde partijen. Vertegenwoordigers van de nieuwe partijen worden goed afgesnauwd als ze zich niet aan de geldende regels houden, maar wanneer gevestigde partijen buiten die regels opereren, blijven vinnige opmerkingen uit het kamp van de coalitiepartijen achterwege. Ook de nieuw partijen delen in de kritiek: die lijken er genoegen in te scheppen om de zittende partijen te ergeren en gooien graag met modder terug wanneer iemand vanuit het coalitiekamp zich laagdunkend uitlaat.

Het geschetste beeld klopt wel. De kerkhofrust van de afgelopen jaren is verdwenen en partijen weten elkaar moeilijk te vinden om samen aan de slag te gaan, aldus de analyse. Zo ervaar ik het ook. De coalitiepartijen hebben een wagenburcht opgesteld rondom het college. Als zwakken in de karavaan worden de zes collegeleden beschermd tegen aanvallen van de oppositie. Misschien is dat terecht, want Amersfoort is gezegend met een college van brekebenen en dan moet je als collegepartijen met elk denkbaar middel het kleinood van de bestuursmacht – wat dat verder ook heeft te betekenen – afschermen.

Ja maar, zullen stadgenoten zeggen die een beetje over de ontwikkeling van het openbare bestuur op de hoogte zijn, het gemeentebestuur is nu toch duaal! Partijen bestaan nu toch uit zelfdenkende volksvertegenwoordigers die de wethouders van opdrachten voorzien en op de uitvoering daarvan toezien! Jawel, zo staat het in de boekjes. Maar wie bijvoorbeeld de afgelopen dagen door het stadhuis liep, zou vanuit die gedachte geredeneerd door desillusies zijn overmand.

In de kamers van de coalitiepartijen werd druk vergaderd over de Kadernota en de bezuinigingsvoorstellen van het college. De oppositiepartijen vergaderden natuurlijk ook, maar het verschil: bij de coalitiepartijen zaten raadsleden en wethouders broederlijk samen te overleggen. Wat dualisme! Toevallige passanten kregen van de wethouders te horen: ja, we kwamen toevallig even langs. Allemaal dus.

De discussie aanstaande dinsdag en woensdag in de raad zal dus voorspelbare trekjes hebben. Er zal voor het publiek wat met wapens worden gerammeld, maar uiteindelijk zal het college weinig weerstand ondervinden bij de bezuinigingsmaatregelen. Alle inspraak zal daaraan niet veel veranderen. En de oppositie? Indien nieuwe partijen zich als spreekbuis van de gemiddelde Amersfoorter opstellen, zullen die snel ervaren dat het al sinds vele jaren gebruikelijk is dat het college en de ambtenaren de agenda bepalen en dat opvattingen in de stad daar minder toe doen. Nieuwe raadsleden die dat nog niet doorhebben, zullen hun lesje wel leren. De snoodaards!