Dinsdag 30 december 2003

Terwijl ik met Will Koet bij Hans Dijkstal, de informateur voor de collegeonderhandelingen, zit, realiseer ik mij dat we eigenlijk nooit over ‘het advies van Hans Dijkstal’ zullen kunnen praten, maar ove ‘een voorstel, uitgebracht door Hans Dijkstal’. Ik bedoel daarmee: wat de informateur ook zelf van de stand van zaken in Amersfoort vindt, zijn advies zal altijd het product zijn van de input die de fractievoorzitters hem leveren. Hij kan inventariseren en mensen er toe brengen om het achterste van hun tong te laten zien, maar zijn conclusie zal altijd aansluiten bij de meest gehoorde opvattingen.

Wat dat betreft kan zijn eindoordeel een goede indicatie zijn van de opvattingen bij – bijvoorbeeld – de huidige coalitiepartijen. Indien het advies zal zijn om te streven naar een handhaving van de huidige collegesamenstelling, dan is dat de boodschap die hij direct of indirect van de coalitiepartijen heeft vernomen. Interessant wordt het pas wanneer zijn advies duidt in een geheel andere richting, bijvoorbeeld een totaal ander college met in hoofdzaak nieuwe gezichten.

De bijdragen op deze site hebben de afgelopen weken, naar ik hoop, duidelijk gemaakt dat wij een terugkeer van vrijwel dezelfde mensen in het college een blamage voor de stad zouden vinden. En al gaat het maar om de helft van de huidige collegeleden. Het college is vorige maand ten onder gegaan door gebrek aan vertrouwen in eigen kring, maar vooral ook door gebrek aan autoriteit en daadkracht. Continueren houdt in: struikelend verder gaan terwijl de problemen in de stad alleen maar toenemen. Een onprettig vooruitzicht voor alle inwoners in onze stad, dunkt mij.

Krijgen we een nieuw college met tenminste drie dames, of wordt Mirjam van der Weg omringd door het clubje van Jan, Piet en Bert? Het advies hierover zal minder gaan over de vraag wat wenselijk is, maar vooral over de vraag wat mogelijk is en over de wensen die leven bij de partijen. Indien de nog verblijvende wethouders van mening zijn dat de rijen zoveel mogelijk moeten worden gesloten, dan gaan we in onze stad nog barre tijden tegemoet.

En die kans is niet gering, als je ziet met welke ijver PvdA en CDA zich hebben ontdaan van hun kritische geesten. Een gelijmd college vergt brave jaknikkers en een voorzichtige terugkeer op de weg die naar het dualisme leek te leiden. Wat dat betreft ben ik nieuwsgierig naar de bijlage bij het advies van Hans Dijkstal, waarin is opgenomen uit welke personen de delegaties uit de vier partijen bestonden die nu nog het college vormen.

Of ik een voorspelling durf te doen op de toekomst? Laat ik voorzichtig zijn: ik zet vier flesjes bier in op een serieuze lijmpoging. Als dat het geval is, zal ik de flesjes ook nodig hebben om mijn gevoel van neerslachtigheid over de Amersfoortse politiek weg te drinken. Niet meer dan vier, want er is dan werk aan de winkel voor de oppositie!

Maandag 29 december 2003

Binnenkort moet de raadscommissie ECO, die de ruimtelijke ordening en economie in onze stad bespreekt, zich buigen over het Programma van eisen voor het Eemcentrum. Een boeiend boekwerkje vol mooie plannen. Op sommige onderdelen valt misschien nog wel iets aan te merken, maar het geheel straalt het gevoel uit van: er gaat eindelijk iets gebeuren, ooit wordt de zandvlakte tussen de Eem en de Amsterdamseweg een bloeiend, bruisend en vooral inspirerend centrum waar jeugd, cultuur en commercie elkaar ontmoeten. Bijna en Yoringevoel dus, met iets meer cultuur.

Het Programma van eisen is een noodzakelijk stuk papier op weg naar de realisatie van het Eemcentrum. Maar over die realisatie zelf zegt het niet veel. Zelfs niet over de uiteindelijke uitvoering van de plannen. Ik stel iedereen voor er maar eens het Programma van eisen voor de westelijke schil van de binnenstad bij te nemen, dat omstreeks 1996 door de raad werd vastgesteld. Lees dan maar eens hoe de Grote Haag, Amicitia en het Jorisplein een levendige winkelas zouden moeten vormen. Zie ook de schetsen voor het Helleplein, in de plannen ruim aangelegd en voorzien van fascinerende lichtmasten à la het Rotterdamse Schouwburgplein. Ik bedoel dus het plein dat nu in hoofdzaak bestaat uit de toegang naar de Sint Jorisgarage!

Het grote vraagteken bij dit geheel is echter: kan alles ook worden uitgevoerd. Of anders gezegd: welke garanties heeft het gemeentebestuur dat alle essentiële onderdelen voor het plein worden gerealiseerd. Komt er een derde supermarkt binnen een straal van tweehonderd meter? Blijft het Virtual Dance Lab zo virtueel als de naam doet vermoeden? Heeft Amersfoort naast de Pellikaan, Boersma, de Bokkeduinen en noem maar op, nog plaats voor een nieuw fitnesscentrum met enige allure? Ligt er al een contract voor een tweede megabioscoop, als aanvulling op het complex aan de Snouckaertlkaan?

Terecht vermeldt het Programma van eisen dat alle onderdelen, met uitzondering van het kantorencomplex, in één keer moeten worden gerealiseerd. Doe je dat niet, dan ontstaat er geen plein en liggen de culturele voorzieningen die in het Eemcentrum zijn gepland jarenlang aan een kale zandvlakte. Maar ik vermoed dat het kantorencomplex eerder tot stand komt dan de meeste overige voorzieningen.

De bouw van een nieuwe, zij het op die plaats overbodige, bibliotheek, van het Popcentrum en van de Scholen in de Kunst wordt via het Programma van eisen afhankelijk gemaakt van de realisatie van talloze andere, grotendeels commerciële voorzieningen waarvan het nog maar de vraag is of deze binnen afzienbare termijn worden gerealiseerd. De directies van de drie culturele voorzieningen ligt nog een lange lijdensweg in het verschiet, een troosteloze winterreis die misschien wel eindigt bij de symboolrijke Leiermann.

Zondag 28 december 2003

In mijn omgeving klinkt wel eens het geluid: dat wordt helemaal niets met dat nieuwe college. Onderlinge tegenstellingen zijn niet te overbruggen. Het zal wel tot 2006 kwakkelen blijven. Er is binnen de raad onvoldoende expertise aanwezig. Laten we maar vijf mensen van buiten de raad aantrekken. Er zijn bureau’s die in staat zijn vijf capabele mensen te zoeken die het nieuwe college voor de stad kunnen vormen. Slechts drie procent van de Amersfoorters is lid van een politieke partij, dus waarom moeten collegeleden juist uit die drie procent worden gerekruteerd. Onder die overige 97 procent moet toch voldoende kwaliteit aanwezig zijn. Het zijn opmerkingen uit mijn omgeving, niet de mijne!

Om het maar plat te zeggen: dergelijke beweringen getuigen van een diepgewortelde domheid en een gebrek aan democratisch denken. Natuurlijk is er maar drie procent van de mensen politiek georganiseerd. Maar dat zijn ook wel de gemotiveerde mensen. Wie buiten deze kring meent het beter te kunnen, zal zich moeten organiseren en met beters moeten komen. Als dat niet lukt, als er niet voldoende kiezers zijn om nieuwe ideeën aan een meerderheid te helpen, dan moet je het binnen onze democratie doen met diegenen die wel de steun van de kiezers hebben gekregen.

Het idee dat vijf buitenstaanders, gerekruteerd door een headhunter, het even allemaal beter gaan doen, gaat voorbij aan de realiteit. Een dergelijk voorstel gaat in de richting van een extraparlementair college, met leden die niet zijn voorgedragen door partijen. Superambtenaren in feite, die in de praktijk niet steunen op de gekozen volksvertegenwoordigers, maar op de informatie en assistentie van het ambtelijke managementteam. Een college dat bestaat uit vijf niet-partijgebonden leden werkt in de hand waar Leefbaar Amersfoort juist op tegen is: de toename van de macht binnen de bureaucratie. Het zal duidelijk zijn dat wij tot de actiefste opponenten van een extraparlementair college zullen behoren.

Natuurlijk biedt het nieuwe duale stelsel de mogelijkheid om wethouderskandidaten van buiten de raad te benoemen. Het is ook geen gek idee om in een aantal gevallen hiervan gebruik te maken. Maar dergelijke kandidaten moeten dan wel vanuit de fracties worden voorgedragen en gesteund. Dan kan je ze ook wegsturen indien blijkt dat ze niet functioneren. Het lijkt mij in een periode van overgang een goede zaak om het aantrekken van wethouders van buiten de raad stapsgewijze toe te passen. In elk geval niet over de volle breedte: nieuwe wethouders moeten aan de cultuur van het openbare bestuur wennen, en een raad moet er ook aan wennen dat ze te maken krijgt met wethouders die niet door de kiezers als volksvertegenwoordiger zijn gekozen en dus vanuit eigen motieven zich voor een plaats in een college beschikbaar stellen.

U heeft het voorstel voor een zakencollege van vijf buitenstaanders nog nergens gelezen? Het zou een goede zaak zijn als dat zo blijft. Mensen die in een bestuurscrisis een goede mogelijkheid zien om zichzelf te manifesteren, vallen niet altijd op door een continue constructieve inzet maar vooral door beperktheid in denken.

Zaterdag 27 december 2003

In de Liberale Koerier, het afdelingsorgaan van de VVD in Amersfoort, gaat fractieleider Paul Strengers in op de bestuurscrisis die in onze stad is ontstaan. In het blad tracht hij een analyse te geven van de oorzaken van deze crisis. Hij legt daarbij het accent op het dualisme, althans het door de raad en college (nog) niet goed invulling geven van het dualisme. Dat is inderdaad een van de oorzaken. Maar er zijn er meer.

Zoals al vaker, wordt door Paul Strengers ook aandacht gegeven aan de collegevorming in 2002. En ook nu weer beweert hij dat Leefbaar Amersfoort de mogelijkheid werd geboden om deel te nemen aan het nu gevallen college. Leefbaar Amersfoort zou zich zelf door het stellen van buitensporige hoge eisen buiten spel hebben gezet, aldus Paul Strengers.

Deze gebedsmolen is al vaker gedraaid, en steeds ten onrechte. Er is inderdaad een moment geweest dat gesteld is dat voor Leefbaar Amersfoort plaats zou zijn binnen het college. Of dat van harte ging of niet, is nu niet meer zo’n relevante vraag. Leefbaar Amersfoort heeft op dat moment wel een aantal aanvullingen voorgesteld op het raadsprogramma. Volgens Paul Strengers hadden we dat dus niet moeten doen. Er was wel plaats voor ons aan tafel, maar dan hadden we als nieuwe partij gewoon moeten aanschuiven en niet met te veel pretenties naar voren moeten komen.

Uiteraard een onzinnige gedachte. Leefbaar Amersfoort is opgericht als reactie op een slecht beleid en een bureaucratische, introverte cultuur die binnen het stadhuis heerste – en in feite nog steeds heerst. Het vergt toch niet veel intelligentie om te begrijpen dat het aanvaarden van bestuursverantwoordelijkheid na de verkiezingen alleen maar mogelijk zou zijn geweest indien er een programma zou hebben gelegen waarin ook voldoende was terug te vinden van de punten waarmee Leefbaar Amersfoort de verkiezingen in is gegaan. Anders hadden we niet eens mee hoeven te doen.

Om onze eisen buitensporig te noemen, getuigt van een verkeerd inzicht in de uitslag van de verkiezingen. Meer dan een kwart van de stemmen ging naar nieuwe partijen. Dat mag je een aardverschuiving noemen. Het is een gospe om te menen dat de partij die, zich inzettend voor een andere politiek, de grootste oppositiepartij is geworden, na de verkiezingen zich in alle bescheidenheid zou melden om enkele kruimels van de collegetafel te mogen nuttigen.

De oorzaak van de bestuurscrisis ligt in belangrijke mate bij de coalitiepartijen zelf, waarbij de aanwezigheid van nieuwe, oppositionele partijen uiteraard een rol heeft gespeeld. Uit het feit dat PvdA en CDA de afgelopen maanden in een forse crisis zijn beland en – uniek binnen de Amersfoortse politieke cultuur – enkele leden buiten hun fractie hebben gezet, zegt in feite al genoeg.

Maar een belangrijke oorzaak van de bestuurscrisis moet de VVD-fractievoorzitter in eigen kring zoeken. Met een zetel meer claimde de grootste partij een dubbel aantal wethouders. Daarbij bleek deze partij niet te kunnen beschikken over capabele kandidaten voor deze posten. Wanneer de VVD-wethouders – en Bert van der Werff voorop – een overtuigende rol binnen het college hadden gespeeld, was de huidige crisis in het geheel niet ontstaan. Dan was er voldoende krediet geweest om een relatief geringe misstap binnen het baggerdossier te doorstaan.

En de VVD heeft als grootste coalitiepartij gefaald in het management van de coalitiesamenwerking. Dat is vooral de fractievoorzitter van deze partij aan te rekenen. Deze heeft meermaals het initiatief laten liggen en gescheiden waar hij had moeten binden. Wat dat betreft had hij de analyse van de crisis in minder dan twee pagina’s kunnen beschrijven.

Vrijdag 26 december 2003

De grauwe Tweede Kerstdag is een goed moment om een klein jubileum te vieren. Precies een jaar geleden kwam deze site in de lucht. Geen origineel initiatief, want Gerard van Vliet – toen nog fractieleider van het CDA – was mij al voorgegaan. Het is jammer dat hij het afgelopen voorjaar zijn site vrijwel heeft stilgelegd. En elders in het land zijn natuurlijk tientallen site’s te vinden van volksvertegenwoordigers op allerlei niveau.

De eerste week waren de items: het openbaar vervoer, de woonbootbewoners, de onnodige naamswijziging van de wijk Dorrestein, een anonieme actie van een of meer DAZ-ambtenaren, de Brouwerstunnel, schriftelijke vragen over de ABC-scholen en een terugblik op het jaar 2002. Verschillende onderwerpen die een jaar geleden de revue passeerden, zijn nog steeds actueel of zouden het zo weer kunnen worden.

Bij het terugbladeren van een jaar politiek dagboek wordt in elk geval duidelijk dat aan de hand van dit initiatief een deel van de politieke geschiedenis in onze stad is te schrijven. Een deel uiteraard, want de bijdragen zijn gekleurd, persoonlijk en de keuze van de onderwerp vertoont een zekere willekeur. Er zijn dagen waar een keuze uit meerdere mogelijke onderwerpen moest worden gemaakt, er zijn ook dagen waar het onderwerp niet direct aan de actualiteit was gekoppeld, maar wel het vermelden waard was.

Sinds enkele weken beschik ik ook over een teller, beter gezegd: een uitgebreid statistisch overzicht van het bezoek aan deze site. Op werkdagen ligt het bezoek tussen de vijftig en tachtig verbindingen. Het aantal hits is uiteraard groter, maar dat is minder interessant. Een belangrijk deel van de bezoekers – ruim driekwart – heeft de site al eens eerder bezocht. Dat kan dagelijks zijn, maar zich ook over langere tijd uitstrekken. De tijd is nog te kort om conclusies te trekken, zoals: is december een topmaand of juist niet, is er sprake van progressie, etc.

Wat opvalt, is dat de site intensiever wordt bezocht in periodes dat er binnen het stadhuis iets aan de knikker is. Opvallend is ook dat enkele bezoekers slecht in slaap kunnen vallen of in een nachtdienst draaien. Gedurende de beide weekenddagen is het aantal bezoekers minder, omstreeks dertig. Een begrijpelijk dieptepunt was Eerste Kerstdag, toen slechts een tiental bezoekers werden opgetekend. Om ongerustheid te voorkomen: ik kan niet zien wie de bezoekers zijn geweest.

Volgens mensen die er meer verstand van hebben, is het aantal bezoekers aan de site groot genoeg om er niet ontevreden over te zijn. Speciale acties om het aantal uit te breiden, liggen daarom niet voor de hand. Wel is het jammer dat op dagen in het verleden waarop de media expliciet over een bijdrage op de site publiceerden, ik de teller nog niet had. Het was de moeite waard geweest om de invloed van dergelijke publicaties te meten – niet alleen voor mijzelf, maar ook voor de betreffende journalist.

Donderdag 25 december 2003

De afgelopen week is een persbericht uitgebracht over de oplossing van de verkeersveiligheid bij het zogenaamde Kruispunt Roethof, het punt waar de Arnhemseweg de Ponlijn kruist. Eind oktober deed zich op dit kruispunt een ongelijk ongeluk voor, waarbij een klein kind door een vrachtwagen werd overreden. Bewoners uit de omgeving hadden al vele jaren gewaarschuwd dat het kruispunt zeer onveilig is, maar pas het ongeluk heeft een aantal processen versneld. Iedereen die dit kruispunt passeert, kon de mening van de omwonenden slechts bevestigen. Er komt een groot aantal wegen tezamen rondom de spoorwegovergang, de voorrangsweg maakt een vreemde bocht en het overzicht is er miserabel.

Direct na het ongeluk werd de druk om maatregelen te nemen opgevoerd. Er werden vanuit de raad schriftelijke vragen gesteld en er werden alternatieven aangedragen, al dan niet realistisch. Een aantal fracties wilden de weg van de schriftelijke vragen niet bewandelen, zo vlak na de tragische gebeurtenis met dodelijke afloop leek ons dat politieke middel een verkeerd instrument. Vier fractievoorzitters richtten zich gezamenlijk rechtstreeks tot het college, Mirjam Barendregt namens D66, Ton Berends namens Hart voor Amersfoort, Wim van Gammeren namens de SP en ik namens Leefbaar Amersfoort. De brief van 3 november heb ik enkele weken geleden onder de rubriek Achtergronden op deze website ter informatie opgenomen.

In de brief werd het college gevraagd om nog voor het einde van dit jaar tot actie te komen. We wezen er op dat er al jarenlang is gewaarschuwd voor de gevaarlijke situatie. Verbeteringen zijn in zicht, maar zijn gekoppeld aan de aanleg van het laatste deel van de Kersenbaan. De uitvoering van dat werk staat echter onder druk door de rijksbezuinigingen.

Zonder te beweren dat onze brief de directe aanleiding daartoe is geweest, kunnen we toch constateren dat binnen de door ons voorgestelde termijn actie heeft plaatsgevonden. Uiteraard zullen we nog wel een formeel briefje krijgen, maar in feite is voor ons de zaak voorlopig afgedaan. Voorlopig uiteraard, want een ingrijpende verbetering van de verkeerssituatie bij het Kruispunt Roethof blijft noodzakelijk. Dat er een aantal tijdelijke maatregelen zijn genomen, verdient echter een compliment voor de verantwoordelijke wethouder, Henk Brink.

Het is goed om de naam Henk Brink eens een keer te noemen. Hij behoort niet tot de krachtpatsers binnen het college, maar die zijn daar ook maar heel dun gezaaid. Maar Henk Brink is wel een wethouder die zich regelmatig de moeite neemt om naar mensen te luisteren en bij hen ook het gevoel achterlaat dat hij zich serieus met het gepresenteerde probleem gaat bezighouden. Dat kan je niet van al zijn collega’s zeggen. Hij straalt misschien niet altijd zekerheid uit, maar wordt door iedereen die met hem heeft te maken gehad omschreven als een integer bestuurder. En dat is een waardevol compliment.

Toch heb ik de indruk dat Henk Brink binnen zijn eigen achterban minder wordt gewaardeerd dan zijn partijgenoot Bert van der Werff. Ik vraag mij af of dat correct is. Wanneer de VVD weer zou gaan deelnemen aan een nieuw college, en wanneer dat college op logische gronden nog maar uit vijf wethouders bestaat, zou de VVD-fractie zich moeten afvragen wie van de twee wethouders zij wenst te handhaven. De een is niet slechter dan de ander. Uiteraard zou bij continuering van de VVD binnen het college het naar voren schuiven van een echt sterke kandidaat de voorkeur hebben, maar daar is moed voor nodig. Maar misschien is het juist daarom goed dat de VVD-er hans Dijkstal als informateur optreedt!

Woensdag 24 december 2003

Deze week is het onderzoeksrapport De staat van de Stad uitgekomen. Het is opgesteld door de afdeling Onderzoek en Statistiek van de gemeente. De inhoud is gebaseerd op de resultaten uit 2700 ingevulde enqueteformulieren van stadgenoten die tezamen een doorsnee van de Amersfoortse bevolking vormen. Over het onderzoeksrapport is veel te zeggen, het staat vol met opmerkelijke feiten. Voor een gemeenteraadslid is het een goede handleiding bij de behandeling van een groot aantal zaken die de revue passeren.

De Amersfoorters oordelen net zo positief over hun stad als drie jaar geleden. Maar er zijn wel opvallende verschuivingen. Daarbij is op te merken dat verschuivingen van enkele tienden van punten op een schaal van tien vanuit statistisch oogpunt al als opmerkelijk mogen worden beschouwd.

Wat er het meeste uitspringt is dat de klachten over het openbaar groen en het onderhoud van de wegen minder prominent naar voren komen. Op dat punt heeft de gemeente de afgelopen jaren ook het een en ander geinvesteerd. Zorgwekkend is dat de openbare veiligheid de mensen veel meer zorgen baart. Daarbij spelen hangjongeren een belangrijke rol, zij veroorzaken een gevoel van onveiligheid bij omwonenden. Daarmee is overigens niet gezegd dat elke jongere die zijn leeftijdgenoten op straat ontmoet, iets kwaads in zin heeft. Maar toch wordt een toename van jeugd- en drugsoverlast en vandalisme geconstateerd, naast meer zwerfvuil. Parallel aan de toenemende overlast geven veel mensen die aan het onderzoek deelnamen ook aan dat naar hun mening veel te weinig gebeurt voor de jeugd in onze stad.

Dat is misschien ook zo, maar dat is tevens een van de grote problemen die moeilijk is op te lossen. De gemeente wekt niet voortdurend het gevoel op van bevlogenheid op het punt van jongerenbeleid. Er wordt best het een en ander gedaan, maar op punten met een grote symboolfunctie blijft een goede score achterwege. Het belangrijkste punt op dat gebied is natuurlijk het gedoe rondom het vestigen van een disco in onze stad. We hebben 130.000 inwoners, een relatief jonge bevolking maar zijn schijnbaar niet in staat om een primaire voorziening als een disco tot stand te brengen.

Natuurlijk, de eigenlijke vestiging daarvan is een zaak voor het particuliere initiatief. Maar je kunt als gemeente wel randvoorwaarden stellen en actief stimuleren. Hoho, hoor ik sommigen zeggen, maar de plannen voor een disco in de binnenstad beginnen nu echt vorm te krijgen! Dat lijkt mij een loze opmerking. In stukken die zijn opgesteld voor het Eemcentrum, staat een opmerkelijke constatering. De disco in de binnenstad is bestemd voor de doelgroep boven de dertig jaar oud. Voor de jongeren is een disco gepland in het Eemcentrum. En hoe lang dat nog gaat duren, dat is nog niet precies te voorspellen.

Leefbaar Amersfoort heeft het afgelopen jaar al enkele voorstellen gedaan voor de vestiging van een disco. Met name de vestiging bij de nieuwe afrit Amersfoort-Noord, aan de rand van het bedrijvengebied, lijkt ons een goed alternatief. Goed bereikbaar, ook voor de jeugd uit de regio, en ver genoeg verwijderd van de woongebieden. Maar ik heb niet de indruk dat met dergelijke suggesties serieus wordt omgegaan. Een goed punt dus voor het geactualiseerde gemeenteraadsprogramma.

Dinsdag 23 december 2003

Er is een informateur voor de collegevorming gevonden: Hans Dijkstal! Dat is een positieve opsteker na alle sombere gedachten die ik de afgelopen dagen over de ontwikkelingen rondom de collegevorming had. Allerlei opmerkingen die bij mij op zouden kunnen opkomen over tijd en tussentijdse communicatie doen er nu verder niet aan toe. Wat vooral positief is aan de bereidheid van Hans Dijkstal, is het feit dat hij niet zal functioneren als loopjongen of alibi. Daarvoor heeft hij te veel ervaring en politiek gewicht.

Het is te hopen dat de informateur in zijn eindverslag ook de specifieke omstandigheden zal betrekken waaronder een nieuw college van start gaat. Financieel ziet het er voor de komende jaren niet zo florissant uit. De bezuinigingsoperatie van vijf miljoen euro waarover de afgelopen maanden is gesproken, is nog maar een eerste stap op een moeilijke route. Daarbij spelen niet alleen de Haagse financiele perikelen een rol. Er is veel zwaar weer op komst door de weg die Amersfoort de afgelopen jaren is ingeslagen, in een aantal gevallen ondanks waarschuwingen van velen.

Bij een aantal mogelijke financiele problemen begint de omvang zich af te tekenen, maar is het college nog niet in de openbaarheid getreden. Dat heeft te maken met de onderhandelingspositie waarin het college verkeerd, waardoor het naar buiten brengen van mogelijke tegenvallers en nog niet gedekte initiatieven de stad in een nog moeilijker positie brengt. Ik ben het overigens met de SP eens dat overdreven geheimzinnigheid rondom ontwikkelingen die een negatief gevolg hebben voor de financiele positie van de stad, moet worden voorkomen. Uiteraard speelt in een aantal gevallen ook mee dat het gemeentebestuur bij negatieve ontwikkelingen zelf de oorzaak is geweest en het moeilijk is om in het openbaar aan te geven dat eerder beleid door onjuiste besluitvorming moet worden aangepast. Toch zijn de inwoners van onze stad er bij gediend wanneer zij weten met welke problemen de stad dreigt geconfronteerd te raken.

Wat zich in elk geval in de openbaarheid begint af te tekenen, is de discussie tussen het gemeentebestuur en Vahstal. Zelfs indien slechts een deel van de aantijgingen van Vahstal rechterlijke steun krijgt, dan hangt de stad voor een grote financiele tegenvaller. Die is dan veroorzaakt doordat de verhoudingen tussen het gemeentebestuur en een Amersfoortse ondernemer verre van optimaal zijn. Het is wat al te gemakkelijk om de schuld hiervan geheel bij de heer Vahstal te leggen. Zijn bedrijf is in verschillende gemeente in ons land met succes actief. Ook in die andere gemeente heeft Vahstal met gemeentebesturen en ambtelijke organisaties te maken, en daar blijkt het wel goed te gaan. Tenminste een deel van de oorzaak van de slechte verhoudingen is te herleiden naar de situatie binnen het stadhuis.

Maar was Vahstal maar de enige tegenvaller waarmee een nieuw college wordt geconfronteerd. Op talloze plaatsen waar de stad bestrokken is bij zijn ontwikkeling, dreigen problemen. De tegenvallende uitvoering van bouwprogramma’s in Vathorst en CSG-Noord zijn twee voorbeelden. Ook het aangegane risico bij het realiseren van kantoren in Vathorst, waar de gemeente als medeontwikkelaar optreedt, zal bij voortduren van de bouwmalaise de boeken belasten. En het rijtje van dreigende tegenvallers is gemakkelijk uit te breiden.

Het lijkt mij een goede zaak wanneer het zittende college de komende maanden een omvattend overzicht verstrekt van alle financiele tegenvallers die de stad bedreigen. Het nieuwe college weet dan in elk geval waarmee het wordt geconfronteerd. Daardoor kan worden voorkomen dat met een te optimistisch programma en een overdaad aan onuitvoerbare toezeggingen een nieuw college de tweede helft van de lopende raadsperiode afmaakt. De inwoners van onze stad hebben recht op eerlijkheid.

(in verband met softwareproblemen zijn enkele taalkundige noodzakelijkheden, zoals puntjes op de letter e, niet toegepast)

Maandag 22 december 2003

Zonder verbazing het persbericht van het CDA gelezen. Zonder verbazing, want het zat er in dat de CDA-fractie afscheid zou nemen van Gerard van Vliet. Per 1 januari is het dus zover.

Maar wat een koelte in het korte persberichtje. Ongetwijfeld geschreven vanuit een gevoel van verzengende ambitie bij de huidige voorzitster, c.q. wethouderskandidaat. Van een partij als de PvdA of Groen Links zou je een dergelijke omgang met (ex)fractieleden nog verwachten, zie bijvoorbeeld hoe onlangs afscheid is genomen van Fethi Killi. Het CDA had de naam dat men op wat menselijker wijze met elkaar omgaat. Dat is dus niet zo.

Duidelijk begint zich af te tekenen wat ik enkele weken geleden al schreef: de coalitiepartijen maken zich op voor een doorstart. Kritische geesten in eigen rijen worden zonder enige dank voor hun bewezen diensten buiten de deur gewerkt. De VVD heeft al de toezegging gedaan in de richting van de PvdA dat Jan de Wilde op zijn post mag blijven. Het CDA heeft met het, terecht door een krappe raadsmeerderheid afgewezen maar door de VVD-fractie gesteunde, onderzoeksvoorstel voor de baggerstort de absolutie gehaald voor de uitglijder rond de motie van wantrouwen. Bert van der Werff krijgt een andere portefeuille en wordt op die manier van een continuering van inkomen voorzien. Henk Brink mag op 1 februari terugkeren bij zijn oude werkgever, waar hij zich ongetwijfeld meer senang zal voelen dan in de slangenkuil aan het Stadhuisplein. En onze burgemeester mag aanzien hoe een vrijwel onveranderd college terugkeert, met de wetenschap dat de struikelpartij uit de afgelopen anderhalf jaar schaamteloos wordt voortgezet.

Dat Paul Strengers nog steeds niet is geslaagd in het vinden van een informateur, mag geen wonder heten. Het zou mij niet verbazen wanneer degenen die hem op de fractievoorzittersstoel hebben gezet, hem hebben verzocht wat kalm aan te doen. Het werk van de informateur zal niet meer worden dan een formaliteit. Tenslotte moet er ook nog een gesprek met andere partijen worden gevoerd, al is het maar voor het publiek. Zo’n overbodige actie kan je beter laten uitvoeren door iemand die na het overbodige werk verder niets meer heeft te zoeken in het Amersfoortse stadhuis, en daar ongetwijfeld ook niet graag meer zal terugkeren.

Wiegel zei ooit over Den Uijl: een ramp voor het land, maar een zegen voor de oppositie. Met een kleine variatie daarop kunnen we zoiets dergelijks binnenkort ook in onze stad roepen. Arm Amersfoort. De geloofwaardigheid van de stedelijke politiek zal er bij onze burgers niet door toenemen.

Zondag 21 december 2003

Op 12 januari komt de commissie ECO, waar onder meer het ruimtelijke beleid wordt besproken, weer bijeen. Er is een interessante agenda: over het winkelbeleid, het Eemcentrum, de plannen voor de Eemhaven, het antispeculatiebeleid, Amersfoort-Waterstad en het streekplan. Dat laatste punt is ingebracht door de SP, en terecht.

Gedeputeerde Staten hebben in het conceptstreekplan de rode lijnen vastgelegd waarbinnen gemeenten mogen groeien. De rode contour voor Amersfoort lag in feite al vast: er is een aantal bestemmingsplannen vastgesteld die het de stad mogelijk maken om de komende tien jaar verder te groeien: Vathorst voor woningbouw, bedrijven en kantoren, Wieken-Vinkenhoef voor bedrijven die niet in of direct naast een woongebied thuishoren. De overige groeipotentie voor de stad is binnenstedelijk en is vastgelegd in aparte plannen, zoals CSG-Noord en de Spoorwegzone. Het streekplan wordt voor tien jaar gemaakt, eventuele nieuwe behoeften die het komende decennium naar voren komen, kunnen een plaats krijgen in het streekplan waaraan van 2010 wordt gewerkt.

Met de rode contouren voor Amersfoort zit het wel goed, zou je denken. Maar dat is niet de mening van B en W. Verschillende wethouders lijken vast te zitten aan toezeggingen die onderhands te zijn gemaakt met projectontwikkelaars of willen ontwikkelaars in elk geval ter wille zijn. Ontwikkelaars hebben de afgelopen jaren heel wat grond verworven in Vathorst-Noord en Vathorst-West. Enkele jaren geleden heeft de gemeenteraad bepaald dat de Laak, het slootje dat de noordgrens vormt van Vathorst, de grens moet zijn van de stad: ten noorden van de Laak mag niet worden gebouwd.

Dat was een streep door de rekening van ontwikkelaars. De samenwerking tussen hen en ons college en de ambtelijke top is sinds de ontwikkeling van Nieuwland excellent, dus ze hadden er op gerekend dat een suggestieve gedachte in het (in hun eigen opdracht opgestelde) Masterplan voor Vathorst door het gemeentebestuur zou worden overgenomen. De doorkijk die de stedenbouwkundigen op de laatste pagina van het Masterplan schetsten, bood ruimte voor nog eens 3.000 extra woningen over de Laak. Dus werden er snel strategische grondposities ingenomen.

B en W willen de ondernemers uit Vathorst graag een handje helpen, lijkt het. Tenslotte werkt men samen binnen het OBV, en ons kent ons. Dus werd afgelopen jaar eerst de raad geconfronteerd met een bouwprogramma voor Vathorst-West, dat tot nog toe op onvoldoende steun kan rekenen. Ook niet vanuit de provincie, die in dat gebied liever bagger stort. Door het bouwen van woningen in Vathorst-West zouden de ondernemers gecompenseerd kunnen worden voor de problemen die voor hen in Vathorst-Noord zijn ontstaan. Overigens wil het college in Vathorst-Noord op beperkte schaal ook woningbouw toestaan. Dat wordt verkocht onder de term Landgoederen. Voorbeelden elders in ons land wijzen uit dat je onder dat begrip een aantal vlekken met meerdere honderden woningen kunt invullen.

B en W hebben in brief aan Gedeputeerde Staten gevraagd om een aantal zaken in het conceptstreekplan aan te passen, onder meer de rode contour. Daarbij is het oog overigens niet alleen op Vathorst-West gericht, maar ook op het gebied rond de Stichtse Rotonde. De discussie die in de raad werd gevoerd over het bestemmingsplan Berg, heeft al duidelijk gemaakt dat ook bij dat gebied de nodige gevoeligheden leven.

Dat de brief nu op de agenda staat, is terecht. De inhoud hiervan is niet in de commissie besproken, laat staan in de raad. Met het verzoek om het streekplan op een aantal punten aan te passen, loopt het college vooruit op besluiten die binnen de gemeenteraad nog niet zijn genomen, en die misschien ook nooit worden genomen. Alle reden dus om wethouder Van der Werff in de commissie ter verantwoording te roepen.

Zaterdag 20 december 2003

Een beschamende vertoning. Anders kan je het niet noemen wat er rondom de bestuurscrisis in Amersfoort plaatsvindt. Hoe is het met de collegevorming, vragen steeds meer mensen zich af. Niks dus, hooguit wordt er ergens tussen enkele dames en heren stratego gespeeld, maar de burger in de stad wordt geen enkel teken gegeven van verantwoordelijkheid en kwaliteit bij de mensen die in eerste instantie verantwoordelijk zijn voor het opruimen van de puinhoop die ze zelf door hun eigen onvermogen hebben veroorzaakt.

De bestuurscrisis in onze stad begon op 3 november, intussen bijna zeven weken geleden. Nadat op 12 november de ravage compleet was, leek het er even op dat op verstandige wijze aan een snelle, maar ook goede oplossing van de problemen zou worden gewerkt. Het feit dat eerst werd besloten om te investeren in het verbeteren van de onderlinge verhoudingen, met name tussen de gefrustreerde coalitiepartijen, was geen slechte zaak.

Op 22 november vertoefden de fractievoorzitters op de hei. Daar bleek dat er in elk geval voldoende wil aanwezig was om de stad weer te voorzien van een goed bestuur. Toch kwamen toen al de eerste signalen naar voren in de richting van een verkeerde aanpak. Verkeerd, omdat een aantal partijen zich niet realiseerden dat enige voortvarendheid geboden is. Het feit dat de vervolgafspraak niet voor het daarop volgende weekend werd afgesproken, maar pas drie weken later, op 11 december, was een slecht teken, al realiseerde niemand zich dat op dat moment.

Het meest vreemde was dat er in de periode tot 11 december ook echt niets gebeurde. En de indruk ontstaat dat er na die datum ook weinig beweegt. De afspraak dat er een externe informateur wordt aangetrokken, is voor tweeerlei uitleg vatbaar. Het kan duiden op wijsheid, maar net zo goed ook op onvermogen. En naarmate de tijd verstrijkt, lijkt dat tweede het geval te zijn.

De verantwoordelijkheid voor het proces, en dus ook voor het tempo daarin, ligt traditiegetrouw bij de grootste partij. Maar het wordt steeds duidelijker dat de kwaliteit om het proces te managen op veel plaatsen aanwezig zou kunnen zijn, maar niet bij diegenen die het zouden moeten bezitten. En zelfs als er wat gebeurt, dan is in elk geval duidelijk dat begrippen als Openheid en Transparant Handelen niet raadsbreed zijn ingeburgerd, in elk geval niet bij diegenen die tot actie zouden moeten komen.

Er is dus nog steeds geen college. Erger nog, er wordt niet eens over het vormen van een college gesproken. Het gerucht deed de afgelopen week de ronde dat de gevraagde informateur, waarvan de eerstverantwoordelijke in het hele proces afgelopen dinsdag niet de naam wilde noemen, een bekwaam iemand is met een uitgebreide ambtelijke, bestuurlijke en wetenschappelijke ervaring. Indien de informatie juist is, ken ik deze mogelijke informateur in elk geval uit de tijd dat hij in een roerige hoofdstad het ambtelijke apparaat bekwaam langs allerlei problemen wist te loodsen. Maar we horen niets, dus waarschijnlijk heeft deze persoon besloten de Amersfoortse beker aan zich voorbij te laten gaan.

Moet je je wat aantrekken van geruchten? Eigenlijk niet, maar als anderen niet in staat zijn op zichtbare wijze voortvarend hun verantwoording te nemen, ontstaat het gevaar dat secundaire zaken de agenda gaan bepalen. Het zou mensen sieren indien zij consequenties trekken uit hun onvermogen en het initiatief aan anderen overlaten. Dat is misschien niet eervol, maar wel goed voor de stad.

Vrijdag 19 december 2003

De commissie Beheer heeft zich over de verkeersproblemen tussen het station en Stadsring gebogen. Sinds twee jaar geleden de Stationsstraat en de Van Asch van Wijckstraat met een vrijliggende busbaan werden verrijkt, is er langs deze route heel wat misgegaan, wat zelfs tot dodelijke slachtoffers heeft geleid. Henk Brink, de huidige wethouder voor het Verkeer, heeft zich vanaf zijn aantreden ingespannen om de route veiliger te laten maken. Zijn inspanningen hebben in elk geval tot enkele maatregelen geleid die positief genoemd mogen worden. Maar echt veilig is busroute nog steeds niet. Nog altijd rijden bussen en taxi’s te hard en belanden automobilisten door onduidelijke situaties ongewild op de busbaan.

De verkeersdeskundigen van de gemeente (ja, die hebben we!) hebben een oplossing voorgesteld die dus in de commissie Beheer werd besproken. Een meerderheid van de commissie heeft zo zijn bedenkingen, sommigen, waaronder de fracties van Leefbaar Amersfoort en Hart voor Amersfoort, vragen zich zelfs af of de achthonderdduizend euro die de maatregelen gaan kosten, in feite weggegooid geld zijn.

Een vuistregel bij verkeersplanning is dat je het aantal kruisingen van verkeersbewegingen zoveel mogelijk moet reduceren. Dat geldt te meer als het gaat om verschillende soorten verkeersdeelnemers, bijvoorbeeld auto- en busverkeer. Maar na alles wat we het afgelopen decennium in het Amersfoortse verkeer hebben meegemaakt, zal het niemand verbazen dat de gepresenteerde oplossing tot een toename van het aantal kruisende verkeerssoorten leidt. Dat wordt dus een vrolijke boel!

Er zijn maar weinig mensen die het stationsplein een geslaagde oplossing vinden, veilig overzichtelijk en adequaat bij de afwikkeling van het verkeer. Het is een van de minst geslaagde stationspleinen in ons land. Alles heeft een oorzaak! Bij het Amersfoortse station ligt die voor de hand: er is rekening gehouden met slechts één soort verkeer: het busverkeer. De oorzaak hiervoor is ongetwijfeld te herleiden naar de behoefte om in aanmerking te komen voor Rijkssubsidie.

De gevolgen zijn navenant. Fietsers die vanuit de stad langs de busroute naar het station rijden, belanden op het plein midden tussen de voetgangers, of op de taxistandplaats, of op de busbaan. In elk geval ontbreekt elke logica. En omdat er alleen maar aan de bus is gedacht, is de geleiding voor het autoverkeer helemaal miserabel. Goed, er ligt een keerlus voor het station, maar die is onbereikbaar door de busbaan. Voor de rest wordt de automobilist behandeld als een ongewenste gast, wat die misschien ook wel is.

We gaan dus weer acht ton investeren. Want alle kritiek in de commissie zal de betrokken ambtenaren een zorg zijn. Er ontstond al heftig verzet toen een aantal fracties meedeelden de gekozen oplossing eerst eens in de fractie te willen bespreken, alvorens in de raad hierover besluiten te nemen. Er was door de heren ambtenaren helemaal gen rekening gehouden met raadsbehandeling. De raad had immers acht ton beschikbaar gesteld, dan moet ze over de invulling niet moeilijk gaan doen, was zo ongeveer de teneur. Gelukkig voor de wethouder: hij is al demissionair!

Donderdag 18 december 2003

Een aantal zaken in de gemeenteraad wordt achter gesloten deuren behandeld. Leefbaar Amersfoort heeft daaraan een broertje dood, maar het is niet te ontkennen dat het soms niet anders kan. In feite gaat het daarbij om zaken die personen kunnen betreffen of om onderwerpen waarbij commerciële belangen in het geding zijn. De normen die in de Wet Openbaarheid van Bestuur staan, kunnen goed tot leidraad dienen.

Toen in 1998 een overeenkomst werd afgesloten met Vahstal, kon je stellen dat commerciële belangen in het geding waren. Dat was een grond voor geheimhouding van de besprekingen over de overeenkomst en de inhoud daarvan. Een cynicus zou kunnen opmerken dat de overeenkomst die met Vahstal werd afgesloten voor de gemeente zo ongunstig was, dat alleen daarom sommigen een pleidooi voor geheimhouding op zijn plaats vonden. Alles bij elkaar leidde dat wel tot vreemde situaties. Met enige regelmaat bleek dat tussen Vahstal en de gemeente heftige discussies plaatsvonden, maar de oorzaak hiervan was moeilijk te doorzien want die was vertrouwelijk.

Intussen lijkt het er op dat half Amersfoort over de vaststellingsovereenkomst uit 1998 beschikt. In elk geval ligt de overeenkomst op het bureau van tenminste één van de media in onze stad: het weekblad Amersfoort Nu. In het nummer van 17 december werd kwistig geciteerd uit de overeenkomst in een artikel dat de kop draagt: ‘Gemeente belooft schriftelijk: Voorrang voor aannemer Vahstal bij bouwprojecten’. De situatie begint absurd te worden, want de raadsleden die in 1997 en 1998 aan de discussie over de overeenkomst hebben deelgenomen, zijn wettelijk gehouden aan de toen opgelegde geheimhouding. Dat maakt de discussie over de problemen die regelmatig tussen de gemeente en Vahstal opduiken er niet makkelijker op.

Ik vind dat het met de geheimhouding rondom de overeenkomst met Vahstal uit 1998 afgelopen moet zijn. Als er zelfs perspublicaties zijn waarbij rijkelijk uit de overeenkomst wordt geciteerd, dan mag je eigenlijk toch niet verwachten dat een kleine groep mensen op geforceerde wijze hun mond moeten houden. Dat is vooral pijnlijk voor de mensen die over de overeenkomst een uitgesproken mening hebben. Ik vind bijvoorbeeld dat wethouder Roel Boer – en met hem het hele toenmalige college – zich in 1998 een oor heeft laten aannaaien, maar ik mag de bewijsstukken daarvoor niet op tafel leggen.

Overigens heeft de hele ontwikkeling rondom de affaire Vahstal ook nog een ander facet waarover in het openbaar discussie moet worden gevoerd. Op 21 november stuurde Vahstal een aangetekende brief aan de raad waarin werd aangekondigd dat tussen hem en de gemeente een pittige discussie plaatsvindt over een tweetal claims. Volgens Vahstal loopt de gemeente daarbij grote kans zo’n 32 miljoen euro aan schadevergoeding te moeten betalen.

De brief overviel de raadsleden. Terwijl er zwaar wordt gediscussieerd over een bezuinigingsronde van vijf miljoen euro, blijkt de gemeente een risico te lopen dat een veelvoud van het te bezuinigen bedrag bedraagt. Dat op 8 december Vahstal in een besloten commissie aan de orde kwam (de agendering was openbaar!), doet er niets van af dat wethouder jan de Wilde waarschijnlijk heeft versaagd in zijn informatieplicht tegenover de raad. Dat is een linke zaak, maar je kunt een wethouder niet twee keer achter elkaar voor een vergelijkbaar feilen wegsturen, dubbel-demissionair bestaat niet. Uit de gang van zaken blijkt wel dat, zolang de nieuwe affaire rondom Vahstal niet is opgelost, een eventueel verblijf van Jan de Wilde in een nieuw college als een forse risicofactor moet worden gezien.

Woensdag 17 december 2003

Achteraf praten is altijd gemakkelijk. Achteraf weten we altijd alles beter, is kritiek leveren een fluitje van een cent en is het geen kunst om het beter te weten. Dat geld te meer wanneer je zelf op het beslissende moment part nog deel had aan een misschien ongelukkig besluit. Dus moet je uiterst voorzichtig zijn met je kritiek op zaken die op het moment van besluitvorming minder overzichtelijk waren dan ze nu zijn.

Maar dat wil niet zeggen dat je er het zwijgen toe moet doen. Dat realiseerde ik mij deze dag tijdens de bijeenkomst over het vergunningparkeren. Een geslaagde bijeenkomst overigens. Er werd uitvoerig gediscussieerd, ook over de situatie in de binnenstad. En daarbij werd duidelijk dat je achteraf kunt stellen dat er in het verleden een aantal zaken niet goed is behandeld.

Drie ontwikkelingen hebben zich in de binnenstad voorgedaan, die elk apart uitstekend zijn te verdedigen, maar in hun combinatie een aantal moeilijk op te lossen problemen hebben opgeleverd.

Ooit is besloten dat de binnenstad autovrij moet zijn. Dat is mooi, daar waren de meeste mensen wel voor, zeker zij die niet in de binnenstad wonen of er een bedrijf hebben. Maar er is ook besloten dat in de binnenstad meer moet worden gewoond. Dat vergroot de levendigheid en verhoogd de sociale veiligheid in de stad. Dat in een afgesloten binnenstad het aantal plaatsen voor het per vergunning parkeren beperkt is, heeft bij het besluit tot meer woningbouw nauwelijks of in het geheel geen rol gespeeld. Intussen zijn er tenminste twee keer zoveel vergunningen uitgegeven als er plaatsen zijn, maar dat mag de pret niet drukken.

En naast dat alles heeft ons gemeentebestuur ook steeds gezegd dat de binnenstad geen reservaat mag worden voor de happy few. Ook mensen met lagere inkomens en studerenden moeten voldoende woonruimte in de binnenstad vinden. Maar ook die mensen hebben auto’s, studenten misschien niet direct, maar na enige tijd, met baan en gezin, zijn ook zij potentiële autobezitters. Dat houdt echter in dat de financiële ruimte om aanvullende parkeervoorzieningen te creëren slechts beperkt aanwezig is. Een parkeerkelder onder sociale woningbouw is niet te betalen. In elk geval niet door de huurders. In feite heeft de gemeenteraad een aantal besluiten genomen zonder zich te realiseren dat je daar, als je het goed wil doen, een prijskaartje aan moet hangen.

Wat bij de discussie van deze dag ook naar voren kwam: er zijn eigenlijk best genoeg parkeerplaatsen, maar ze staan de bewoners niet ter beschikking. Wil je de binnenstad goed bewoonbaar maken voor een brede groep kopers en huurders, dan moet je speciale parkeerfaciliteiten tegen aanvaardbare prijzen beschikbaar stellen. Dan moeten bijvoorbeeld de parkeergarages 24 uur per dag toegankelijk te zijn voor bewoners. Nu zijn de garages ’s nachts dicht en zijn de tarieven te hoog om als voorziening voor de bewoners te dienen.

Kort en goed: wil je de parkeersituatie in de binnenstad goed managen – waardoor ook de parkeerdruk in de omringende wijken vermindert – dan moet er geld op tafel komen. Dan moeten de garages tegen aangepaste tarieven 24 uur per dag voor bewoners toegankelijk zijn en zul je moeten investeren in extra parkeervoorzieningen. Of je moet ophouden met het creëren van nieuwe woonruimte in de binnenstad. Het is een keuze.

Dinsdag 16 december 2003

Het zal voor velen altijd een vraag blijven: heeft de CDA-fractie op 3 en 12 november voorzien dat de baggermotie eerst tot de val van de eigen wethouder Ineke Geluk en – een week later – van de overige collegeleden zou leiden. En heeft de CDA-fractie voorzien dat daardoor de benoeming van Mirjam van der Weg tot nieuwe CDA-wethouder wel eens op belemmeringen zou kunnen stuiten. Twee vragen, waaraan er nog een derde is toe te voegen: was het voorstel van de CDA om een onderzoek binnen het baggerdossier te laten verrichten, deze dag in de raad besproken, een toevallige actie? Of moet het onderzoeksvoorstel de druk van de ketel halen en de verhoudingen tussen het CDA en vooral de overige coalitiepartijen verbeteren?

Dat laatste zou het geval kunnen zijn. In het voorstel staat immers: ‘…een onafhankelijk onderzoek uit te laten voeren dat is gericht op herstel van het wederzijds vertrouwen….’. Een onderzoek dat een reconstructie van de feiten moet opleveren, uitgevoerd door een onafhankelijke persoon, aldus het voorstel. En deze onafhankelijke persoon, begeleid door het presidium of enkele raadsleden, zou nogal wat moeten doen. Praten met de gemeente, met raadsfracties, de provincie, het Rijk, de firma Smink, de GUS en de bewonersvereniging Vathorst. Dat is een volwassen klus.

Het resultaat zou er ook naar moeten zijn. De posities van partijen moeten duidelijk worden, voor zover dat nog niet bekend is. En de bereidheid van partijen om te bewegen moet helder worden. Indien met ‘partijen’ wordt bedoeld: alle gesprekspartners die partij zijn in de gang van zaken rondom de baggerstort, dan is veel daarvan ook zonder onderzoek wel vast te stellen. Ook zou de onafhankelijke onderzoeker de haalbaarheid van alternatieven boven tafel moeten krijgen. Een tikkeltje dubbelop, want de gemeente en de provincie spenderen al handen vol geld aan het zoeken naar alternatieven voor de baggerstort.

Wat wilde het CDA met het onderzoek? De baggerstort even uit de politieke sfeer halen, aldus het voorstel. Maar wat heeft de raad er dan nog mee te maken? Politiek is er niet veel onduidelijkheid: alle partijen in de gemeenteraad zijn tegen de bagger. Waar het – in elk geval bij het CDA – aan ontbrak was het vertrouwen dat het nu demissionaire college daarbij de goede wegen bewandelde. Maar dat is een politieke beoordeling, dus vraagt het CDA om het onmogelijke.

Dat het onderzoek binnen twee maanden zou zijn afgerond, is een utopie. Dat het uiteindelijke advies niet bindend is, is een extra beperking bij de noodzaak van het onderzoek. Dat partijen zich gedurende het onderzoek van activiteiten moeten onthouden, is een irrieëel verzoek dat in de praktijk nooit stand kan houden. Wat dat onderzoek zou moeten gaan kosten, is bij dat alles een ondergeschikte vraag, maar dat je het geld beter voor nuttiger zaken kunt besteden, staat buiten kijf.

Een vreemd voorstel dus. Dat een aantal fracties, zoals de VVD en Groen Links, er toch steun aan wilden geven, zal wel met politieke wiskunde hebben te maken. Zo vlak voor coalitieonderhandelingen worden er soms de meest vreemde bewegingen gemaakt. Maar gelukkig was een krappe meerderheid (achttien tegen zeventien stemmen) het er over eens dat het CDA-voorstel met de verkeerde intenties op het verkeerde tijdstip werd gedaan. Wat niet wil zeggen dat in de toekomst een onderzoek naar de baggerstortaffaire nuttig kan zijn.

Maandag 15 december 2003

Een hoogscorend punt in de toptien van verkeersergernissen vormen ongetwijfeld brommertjes met opgevoerde motoren en dito geluid. Het komt op veel punten in de stad voor, maar de bewoners aan de Patriciërslaan in Nieuwland zijn er mee naar de gemeente getogen. Na de commissie Beheer heeft deze avond de commissie Bestuur zich over het probleem gebogen. Het is immers een zaak van handhaving, van politieoptreden, en daaraan schort het volgens veel bewoners behoorlijk.

In Rotterdam treedt de politie rigoureus op tegen knallende, opgevoerde brommers. Er wordt intensief gecontroleerd en twee keer een overtreding betekent voor de, meestal jeugdige, bromvandalen: voertuig inleveren en vernietigen. Dat is een harde aanpak, want zo’n brommertje kost toch gauw een vierduizend euro, en daar moet je heel wat zaterdagen vakken voor vullen.

Waarom doen we dat ook niet in Amersfoort, was de vraag die verschillende raadsleden aan de burgemeester en de districtschef van de politie stelden. Het vertrouwen in de overheid komt behoorlijk onder druk te staan wanneer er niet wordt opgetreden tegen ‘hufterig gedrag’, zoals dat in de commissie werd genoemd. De overheid kan prachtige regels en wetten uitvaardigen, dikke nota’s schrijven en mooie verhalen houden, maar als het handhavingsbeleid te wensen overlaat, verlies je snel je geloofwaardigheid en vragen mensen zich af waarom zij zich nog zullen interesseren in het openbaar bestuur.

De discussie in de commissie leverde onverwachte informatie op. De afgelopen drie maanden is 680 keer tegen overlastveroorzakende brommers opgetreden. Zo’n vijftig keer werd het voertuig in beslag genomen en vernietigd. En dit beleid wordt voortgezet.

Op zich een positief geluid bij een negatief verschijnsel. Maar waarom wordt daar zo weinig ruchtbaarheid aan gegeven? Mijn advies in de commissie was: verzamel de in beslag genomen brommers en maak van de vernietiging een happening. Dat haalt de pers en komt daardoor onder de aandacht van de overlast veroorzakende bromjongeren. Als die waarnemen dat regelmatig significante aantallen brommers waarmee de grenzen van sociaal gedrag zijn overschreden, worden vernietigd, maakt dit misschien iets los in hun bewustzijn.

En er is nog een tweede punt van verbetering noodzakelijk in de communicatie over het optreden tegen overlast. Dat is de informatie aan mensen die overlast ervaren. De bewoners aan de Patriciërslaan klagen al maanden. Waarom niet een bewonersbrief in de bus waarin een overzicht wordt gegeven van de genomen maatregelen? Dat zal niet meteen alle problemen oplossen, maar de mensen weten in elk geval dat zij serieus worden genomen. Daar was de commissie het gelukkig mee eens, nu nog de uitvoering.

Zondag 14 december 2003

Als er iets feestelijks plaatsvindt in onze stad is in veel gevallen een wethouder aanwezig om een paal te slaan, een vlag te hijsen, een deur te openen of een eerste exemplaar in ontvangst te nemen. Daar is niets op tegen, zeker niet wanneer de gemeente een aandeel heeft geleverd die de feestelijkheid noodzakelijk heeft gemaakt. Maar waar blijven onze wethouders als er een minder positieve boodschap moet worden uitgedragen.

De afgelopen maanden hebben de raadsleden verschillende brieven gekregen van organisaties die, in verband met de bezuinigingen of om andere redenen, gekort worden op hun subsidies. Bij het verzoek om de subsidie te blijven voortzetten, wordt vaak ook de mededeling gedaan dat men het slechte nieuws uit de krant heeft vernomen of, in het beste geval, daarover via een ambtelijke brief is geïnformeerd.

Ik vind dat eigenlijk een beetje laf. Als je als bestuur besluit om een subsidie te beëindigen, moet je je realiseren wat dat voor de betreffende organisatie betekent. En als je desondanks vindt dat het besluit noodzakelijk is, dan moet je dat als wethouder de mensen zelf vertellen en het besluit toelichten. Dat zullen niet altijd prettige ontmoetingen zijn, maar het kan er toe bijdragen dat mensen begrip hebben voor het gemeentelijke besluit – uiteraard er van uitgaande dat de argumenten daartoe solide zijn.

Deze boodschap heb ik de afgelopen maanden al vaker verkondigd. Blij was ik daarom, toen ik de afgelopen dagen merkte dat ik een belangrijke medestander op dit punt heb: de gemeentesecretaris. Het blad Comma, een vakblad voor communicatiemedewerkers, heeft onze gemeentesecretaris Gerard de Kleijn geïnterviewd. De kop boven het artikel luidt: ‘Wethouders moeten boze burgers zelf uitleg geven.’ In het interview zegt hij: ‘Ik heb een hekel aan wethouders die moeilijke vragen naar de communicatieafdeling doorverwijzen.’ Boze burgers en de pers zelf informeren vindt hij noodzakelijk.

Gerard de Kleijn vindt dat wethouders op hun communicatieve competenties moeten worden geworven. Zij moeten een verhaal kunnen vertellen waarmee mensen worden beroerd, en zich niet verschuilen achter het algemeen belang of een politieke prietpraat. Dat je daarbij niet altijd iedereen te vriend kan houden, moet je accepteren. Als wethouder moet je kunnen zeggen: ‘Ik weet dat u het niet leuk vindt, maar ik doe het daar en daarom,’ aldus Gerard de Kleijn

En zo is het maar net. Het is bij de meeste huidige collegeleden beschamend als je ze in het openbaar ziet optreden. Zelfs voor een informele openingsspeech bij een buurtfeest of iets dergelijks, wordt de uitgeschreven tekst uit de binnenzak gehaald. Van enige eigen inbreng hebben de meeste collegeleden geen brood gegeten. Laat deze collegeleden zich niet afvragen waarom mensen vinden dat zij zo slecht functioneren. Eigenlijk functioneren ze helemaal niet!