Een actuele wijsheid uit de veertiende eeuw

Woensdag 15 maart 2006

Ik koop elke week een tot twee boeken en lees er ongeveer evenveel. De stapel nog te lezen boeken wil daardoor maar niet slinken, maar daarmee is te leven. Vandaag kon ik het nieuwste boek van Wouke van Scherrenburg dichtslaan: Vrouwen op het Binnenhof, een reeks interessante interviews met Nederlandse politica’s. Heel treffend vorige week op 8 maart uitgegeven en zeker aanbevelingswaardig.

Uit de stapel boeken kies ik, eigenlijk volkomen willekeurig, een werkje van Francesco Petrarca, Reisroute naar Jeruzalem. Petrarca is een van de grootste dichters en prozaïsten uit de Italiaanse renaissance, naast Erasmus is hij een van de medegrondlegger van het humanisme, daarnaast is hij een van de eerste Europese bibliofielen.
Het eerste vers uit zijn itinerarium maakt mij perplex. Het is een treffende situatieschets van de discussie waarin ik de afgelopen tijd ben beland. De op zichzelf willekeurige greep uit de boekenstapel kan eenvoudigweg geen toeval zijn. Ik kan volstaan met het citeren van dit vers van Petrarca.

“Slechts zelden beantwoorden de feitelijke gebeurtenissen aan onze verwachtingen: vaak komt wat men zich had voorgenomen niet uit en gebeurt wat men niet had voorzien. Dit mag echter bij niemand verwondering wekken; eerder zou het verwonderlijk zijn als het anders zou gaan. De Rede mag misschien van het begin van een onderneming de koers bepalen,de Fortuin stuurt het verloop ervan bij, en een grotere tegenstelling dan tussen Rede en Fortuin bestaat niet. Zo komt het dat de Fortuin het weefsel waaraan de Rede weloverwogen begonnen was, dikwijls voortijdig in een opwelling onherstelbaar beschadigt.
Ach, men zou wensen dat deze bewering een overtuigend bewijs nodig had, en dat het leven der mensen niet dermate vol van deze klachten was, dat men over vrijwel niets anders meer kon treuren!” (1358, Francesco Petrarca)